بررسی و نقد ترجمه های معاصر از آیات ششم و هفتم سوره طارق

مطالعات نقد ادبی

مقاله 5، دوره 12، شماره 46، دی 1396، صفحه 123-151   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حمید قربان پور^*

استادیار گروه الهیات دانشگاه گیلان

چکیده

ضرورت ارائه ترجمه دقیق، آسان و غیر معارض با یافته های قطعی علوم به جهت تبلیغ پیام قرآن به مخاطبان مسلمان و غیر مسلمان امری ضروری است. یکی از روش های تحقق این امر آسیب شناسی ترجمه های قرآن کریم است. از جمله آیاتی که معرکه آراء مفسرین شده است آیات شش و هفت سوره طارق است؛ که ارائه ترجمه های ناصواب و غیر دقیق از آن شائبه خطاپذیری قرآن کریم را نزد مخالفان و نو مسلمانان پدید آورده است. از این رو آسیب شناسی آیات مذکور با تکیه بر دو کلمه «صلب»، «ترائب»، هدف این تحقیق قرار گرفت. این بررسی نشان داد غفلت از قواعد و ضوابط خاص ترجمه، عدم استفاده از معادل های درست در زبان مقصد، غفلت از قواعد تفسیری، ذکر غیر اصولی اضافات صحیح تفسیری، آوردن اضافات تفسیری نادرست، عدم رعایت ساختارهای زبان مقصد، ترجمه نکردن همه ارکان آیات، عدم توجه به یافته های قطعی علوم و غفلت از همه ظرفیت های واژگانی زبان عربی، از مهمترین آسیب های ترجمه های معاصر از آیات مورد بحث است که رعایت آن ها در تهذیب ترجمه های آتی و تنزیه آیات از شائبه خطا و اشتباه و ارائه ترجمه هایی درست به مخاطبین امری بایسته و ضروری است.

کلیدواژه‌ها

صلب؛ ترائب؛ ماء دافق؛ ضوابط ترجمه؛ آسیب شناسی ترجمه

مراجع

آیتى، عبد المحمد.(1374ش). ترجمه قرآن، چ چهارم، تهران: انتشارات سروش.

ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد.(1367ش‏). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مصحح: طناحى، محمود محمد، چ چهارم، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‏.

ابن فارس، أحمد بن فارس.( 1404ق). مقاییس اللغة، محقق، هارون، عبد السلام محمد، چ اول، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو.(1419ق). تفسیر القرآن العظیم، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلى بیضون.

ابن منظور افریقی، محمد بن مکرم.( 1414ق). لسان العرب، چ سوم، بیروت: دار صادر.‏

ابوالفتوح رازى، حسین بن على.(1408ق‏). روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، تحقیق: دکتر محمد جعفر یاحقى- دکتر محمد مهدى ناصح، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى ‏

ارفع، سیدکاظم.(1381ش). ترجمه قرآن، چ اول،‏ تهران: مؤسسه تحقیقاتى و انتشاراتى فیض کاشانى.

اشرفى تبریزى، محمود.(1380ش). ترجمه قرآن، چ چهاردهم، تهران: انتشارات جاویدان.‏

الهى قمشه‏اى، مهدى.(1380ش). ترجمه قرآن، چ دوم، قم: انتشارات فاطمة الزهراء.‏

انصارى، مسعود.(1377ش). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.

 انصاریان، حسین.(1383ش). ترجمه قرآن، چ اول، قم: انتشارات اسوه. ‏

بابایی، علی اکبر.(1395ش). قواعد تفسیر قرآن، چ دوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه- سمت.

بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین.(1361ش). مخزن العرفان،تهران: نهضت زنان مسلمان‏

برزى، اصغر.(1382ش). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: بنیاد قرآن.

بروجردى، سید محمد ابراهیم.(1366ش). ترجمه قرآن، چ ششم، تهران: انتشارات صدر.‏

بحرانى، سید هاشم‏.(1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن، چ اول، ‏تهران: بنیاد بعثت.

بلاغى، سید عبد الحجت.(1386ق). حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، قم: انتشارات حکمت ‏

پاینده، ابوالقاسم.(بی­تا). ترجمه قرآن، بی­جا. ‏

پورجوادى، کاظم.(1414ق). ترجمه قرآن، تحقیق: ویراستار بهاءالدین خرمشاهى، چ اول، تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامى. ‏

تشکرى آرانى، شهاب.(بی­تا). ترجمه قرآن، بی­جا.

جاوید ثقفى تهرانى، محمد.(1398ق). تفسیر روان، چ سوم، تهران: انتشارات برهان. ‏

جواهری، محمد حسن.(1389ش). درسنامه ترجمه، چ دوم، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

حجتى، سید مهدى.(1384ش). گلى از بوستان خدا، چ ششم، قم: ‏انتشارات بخشایش. ‏

حلبى،  على اصغر.(1380ش). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: انتشارات اساطیر.

خانى، رضا، و دیگران.(1372ش). ترجمه بیان السعادة فى مقامات العبادة، چ اول، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام‏نور.

خواجوى، محمد.(1410ق). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: انتشارات مولى‏.

دهلوى، شاه ولى الله.(1417ق). ‏ترجمه قرآن، تحقیق: عبد الغفور عبد الحق بلوچ و دیگران، چ اول، مدینه: مجمع ملک فهد لطباعةالمصحف الشریف‏.

راغب اصفهانى، حسین بن محمد.(1412ق). المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودى، چ اول، دمشق، بیروت: دارالعلم الدار الشامیة. ‏

رجبی، محمود.(1395ش). روش شناسی تفسیر قرآن، چ دوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه- سمت.

رضایی اصفهانی، محمد علی.(1391ش). آشنایی با اصول و روش های ترجمه قرآن، چ اول، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.

همو.(1386ش). منطق ترجمه قرآن، چ اول، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.

رضایى اصفهانى، محمدعلى و همکاران.(1383ش). ترجمه قرآن، چ اول، قم: موسسه تحقیقاتى فرهنگى دارالذکر. ‏

رهنما، زین العابدین.(1346ش‏). ترجمه و تفسیر رهنما، تهران: انتشارات کیهان

زبیدی، تاج العروس.(1414 ق‏). تاج العروس من جواهر القاموس، ‏محقق: على، هلالى و سیرى، علی، چ اول، بیروت: ‏دارالفکر‏.

 سراج، رضا.(بی­تا). ترجمه قرآن، تهران: شرکت سهامى انتشار. ‏

شعرانى، ابو الحسن.(1374ش‏). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: انتشارات اسلامیة.‏‏

صادق نوبرى، عبد المجید.(1396ق). ترجمه قرآن، چ اول، ‏تهران: سازمان چاپ وانتشارات اقبال‏.

صاحب بن عباد، إسماعیل بن عباد.(1414ق‏). المحیط فی اللغة، محقق، آل یاسین، محمد حسن‏، چ اول، بیروت: عالم الکتاب‏. ‏

صدرالمتالهین(صدرا)، محمد بن ابراهیم.(1366ش). تفسیر القرآن الکریم، چ دوم، قم: انتشارات بیدار. ‏

صفارزاده، طاهره‏.(1380ش). ترجمه قرآن، چ دوم، تهران: موسسه فرهنگى جهان رایانه کوثر. ‏

طیب، سید عبد الحسین.(1378ش‏). اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چ دوم، ‏تهران: انتشارات اسلام.

طبرسى، فضل بن حسن.(1372ش). مجمع البیان فى تفسیر القرآن، چ سوم، تهران: ‏انتشارات ناصر خسرو.  

همو.(1377ش). جوامع الجامع، چ اول، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم. طباطبایى، سید محمد حسین.(1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏.

طاهرى قزوینى، على اکبر.(1380ش). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: انتشارات قلم‏. ‏

‏طالقانى، سید محمود.(1362ش‏). پرتوى از قرآن، چ چهارم، تهران: شرکت سهامى انتشار.

طریحى، فخر الدین.(1375ش). مجمع البحرین، چ سوم، تهران: کتابفروشى مرتضوى.

طوسى، محمد بن حسن.(بی­تا). التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى. ‏

عاملى، ابراهیم.(1360 ش). تفسیر عاملى، تحقیق: على اکبر غفارى، تهران‏:‏ ‏‏انتشارات صدوق‏.

فارسى، جلال الدین.(1369 ش). ترجمه قرآن، چ اول، ‏تهران: ‏انجام کتاب.

فراهیدى، خلیل بن احمد.(1410ق). کتاب العین‏، چ دوم، قم: انتشارات هجرت.

‏‏ فقهی زاده، عبدالهادی.(1395ش). کارگاه روش ترجمه، چ چهارم، تهران: سمت.

فضل الله، سید محمد حسین.(1419 ق). تفسیر من وحى القرآن، چ دوم، بیروت: دارالملاک للطباعة و النشر.

فولادوند، محمد مهدى.(1415ق). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: دار القرآن الکریم(دفتر مطالعات تاریخ ومعارف اسلامى). ‏

فیض الاسلام، سید على نقى.(1378 ش). ترجمه و تفسیر قرآن عظیم‏، چ اول، تهران: انتشارات فقیه.

فیض کاشانى، ملا محسن.(1415 ق). تفسیر الصافى، ‏تحقیق: حسین اعلمى، چ دوم، تهران: انتشارات الصدر. ‏

فیومى، احمد بن محمد.(بی­تا). مصباح المنیر، بی­جا.

قرشى، سید على اکبر.(1377ش). تفسیر احسن الحدیث، چ سوم، تهران: بنیاد بعثت.‏

‏همو.(1371ش). قاموس قرآن، چ ششم، تهران: دار الکتب الإسلامیة. ‏

قمى، على بن ابراهیم.(1367ش). تفسیر قمى، تحقیق: سید طیب موسوى جزایرى، چ چهارم، قم: دار الکتاب.

قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا.(1368ش‏). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب‏، چ اول، تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.

کاویانپور، احمد.(1378ش). ترجمه قرآن، چ سوم، تهران: سازمان چاپ وانتشارات اقبال.

گرمارودى.(1384ش). ترجمه قرآن، چ دوم، تهران: انتشارات قدیانى.

‏مترجمان.(1356ش). ترجمه تفسیر طبرى‏، ‏تحقیق: حبیب یغمایى، چ دوم‏، ‏‏تهران: انتشارات توس.

مترجمان.(1377ش). ترجمه تفسیر جوامع الجامع، چ دوم، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.

مشکینى، على.(1381ش). ترجمه قرآن، چ دوم، قم: الهادی.

مجتبوى، سید جلال الدین.(1371ش‏). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: ‏انتشارات حکمت.

مجد، امید.(1382ش). ترجمه قرآن، چ شانزدهم، تهران: انتشارات امید مجد.

مصباح زاده، عباس.(1380ش). ترجمه قرآن، چ اول، تهران: ‏سازمان انتشارات بدرقه جاویدان.

 مصطفوى، حسن.(1380ش). تفسیر روشن، چ اول، ‏تهران: مرکز نشر کتاب.

همو.(1360ش‏). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

معزى، محمد کاظم.(1372ش). ترجمه قرآن، چ اول، قم: ‏انتشارات اسوه‏.

میرزا خسروانى، على رضا.(1390ق). تفسیر خسروى، تحقیق: محمد باقر بهبودى، چ اول، تهران: انتشارات اسلامیه‏.

مکارم شیرازى، ناصر.(1373ش). ترجمه قرآن، چ دوم، قم: دار القرآن الکریم.

همو.(1374 ش). تفسیر نمونه، چ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

‏نامشخص.(1384ش). ترجمه قرآن(دهم‏هجرى)، ‏تحقیق: دکترعلى رواقى، چ اول، تهران: بی­نا.‏

نجفى خمینى، محمد جواد.(1398ق). تفسیر آسان، چ اول، تهران: انتشارات اسلامیه‏.

موسوى همدانى؛ باقرى، سید محمد.(1374 ش). ترجمه تفسیر المیزان‏، چ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.

‏یاسرى، محمود.(1415 ق). ترجمه قرآن، چ اول، قم: انتشارات بنیاد فرهنگى امام‏مهدى(عج).‏