بازپژوهی حجیت خبر واحد با استناد به سیره عقلا

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 2، دوره 14، شماره 50، اسفند 1396، صفحه 35-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2018.538447

نویسندگان

مریم آقایی بجستانی^{* 1}؛ محمد روحانی مقدم²؛ زهرا ترحمی³

¹استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی سمنان

²استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

³دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

چکیده

  خبر واحد به عنوان یکی از امارات ظنیه در لسان اصولی­ها از دو جهت عمده مورد مداقه قرار گرفته است؛ یکی اثبات حجیت آن و دیگر تعیین قلمرو آن که فرع بر پذیرش حجیت می­باشد. علمای اصول با استناد به ادله اربعه ونیز سیره عقلا در مقابل نظریه­ای که خبر واحد را مطلقاً حجت ندانسته وآن را موجب علم و عمل نمی­داند استدلال کرده­اند. در این میان برخی دلالت آیات را بر این مهم تمام دانسته و با به چالش­کشیدن سیره عقلا آن را با اشکال ردع از سوی شارع مواجه دانسته­اند. در مقابل برخی نیز تنها دلیل حجیت خبر واحد را سیره عقلا دانسته و با ضمیمه­کردن روایات مربوط به عنوان تأیید شارع سعی در اثبات حجیت خبر واحد به واسطه سیره عقلا داشته­اند. برخی نیز ضمن پذیرش دلالت آیه نبأ سیره عقلا را نیز در کنار آن از دلایل حجیت خبر واحد دانسته­اند. در این نوشتار برآنیم تا با بررسی آرای اصولی­ها و جستار در جایگاه سیره عقلا در اثبات حجیت خبر واحد، تمامیت دلالت سیره عقلا بر حجیت خبر واحد را تبیین نماییم.

کلیدواژه‌ها

خبر واحد؛ سیره عقلا؛ عدم ردع شارع

مراجع

- ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد‌ حلی، (1410 ‌)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى‌، انتشارات اسلامى، قم.

2-  ابن شهیدثانى، حسن بن زین الدین، (بی­تا)‏، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، انتشارات اسلامی‏، قم‏.

3-  استرآبادى، محمدامین و عاملى، سید نورالدین موسوى، (1426)، الفوائد المدنیه و بذیله الشواهد المکیه‌‌، انتشارات اسلامى، قم.

4-  امام خمینى، سید روح­الله‏، (1385 )، الرسائل، اسماعیلیان، قم‏.

5-  امام خمینى، سید روح­الله، (1423)‏، تهذیب الأصول، مؤسسه تنظیم و نشر، تهران‏.

6-  آخوند خراسانی، محمدکاظم، (1413)‏،کفایه الاُصول، حاشیه مشکینى اردبیلى، ابوالحسن، لقمان‏، قم‏.

7-  آشتیانى، محمدحسن بن جعفر، (1307 )‏، بحر الفوائد فى شرح الفرائد، ذوی القربی، قم‏.

8-  بحرانى، آل­عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، ‌(1405)‏، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، انتشارات اسلامى، قم.

9-  بروجردى، حسین، ‏(1421 )‏، لمحات الأصول، مؤسسه تنظیم و نشر، قم .

10- خوانسارى، سید احمد، (1405)‏‌، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع‌، اسماعیلیان‌، قم.

11- خویى، سید ابوالقاسم، ‏‏(1422)‏، مصباح الأصول، داوری، قم‏.

12- شهید صدر، سید محمدباقر، (1434)‏، دروس فی علم الاصول، دارالصدر، قم .

13- شهید صدر، سید محمدباقر، (1417)‏، بحوث فی علم الأصول، الدار الاسلامیه‏، بیروت‏.

14- شهید اول، محمد بن مکى، (بی­تا)‏‌، القواعد و الفوائد، مفید، قم‌.

15- شیخ انصاری، مرتضی، (1379)‏، فرائد الاصول، مطبوعات دینی، قم.

16- شیخ طوسى، محمد بن­حسن، ‏‏(1417)، العُده فی أصول الفقه، علاقبندیان، قم‏.

17- علامه حلى، حس بن یوسف، ‏(1404)‏، مبادی الوصول إلى علم الأصول‏، المطبعه العلمیه، قم‏.

18- علامه طباطبایی، سید محمدحسین، (1350)، المیزان فی تفسیرالقرآن، جماعه المدرسین، قم.

19- علم الهدى، على بن­حسین، (1376)‏‏، الذریعه إلى أصول الشریعه، مؤسسه انتشارات و چاپ، تهران.

20- غروی اصفهانی، محمدحسین، (1374)‏، نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، سیدالشهدا، قم.

21- مظفر، محمدرضا، (1430)‏ ، أصول الفقه، النشر الاسلامی، قم.

22- نائینی، محمد حسین، (1404)‏، فوائد الاصول، جماعه المدرسین، قم.

23- نورى، میرزاحسین، (1408)‏‌، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، آل البیت، بیروت.