اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات418
تعداد شماره‌ها9,997
تعداد مقالات83,555
تعداد مشاهده مقاله77,578,461
تعداد دریافت فایل اصل مقاله54,636,687
ناهیدی, محمدباقر, محرابی, حمیدرضا, آریاپور, علی. (1396). بررسی اثر پوشش‌دارکردن بذر بر جوانه‌زنی گونه خُلَر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش رطوبتی و عمق کاشت. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 8(3), 35-45.
محمدباقر ناهیدی; حمیدرضا محرابی; علی آریاپور. "بررسی اثر پوشش‌دارکردن بذر بر جوانه‌زنی گونه خُلَر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش رطوبتی و عمق کاشت". نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 8, 3, 1396, 35-45.
ناهیدی, محمدباقر, محرابی, حمیدرضا, آریاپور, علی. (1396). 'بررسی اثر پوشش‌دارکردن بذر بر جوانه‌زنی گونه خُلَر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش رطوبتی و عمق کاشت', نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 8(3), pp. 35-45.
ناهیدی, محمدباقر, محرابی, حمیدرضا, آریاپور, علی. بررسی اثر پوشش‌دارکردن بذر بر جوانه‌زنی گونه خُلَر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش رطوبتی و عمق کاشت. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 1396; 8(3): 35-45.

بررسی اثر پوشش‌دارکردن بذر بر جوانه‌زنی گونه خُلَر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش رطوبتی و عمق کاشت

اکوسیستم های طبیعی ایران
مقاله 3، دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 29، آذر 1396، صفحه 35-45    اصل مقاله (575.6 K)
نوع مقاله: پژوهشی
نویسندگان
محمدباقر ناهیدی* 1؛ حمیدرضا محرابی2؛ علی آریاپور2
1منابع طبیعی مرتعداری
2گروه مرتعداری، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
چکیده
یکی از این روش‌ها پوشش‌دار کردن بذر است. این تحقیق به منظور شناخت شیوه‌های پوشش‌دار کردن بذر بر قدرت جوانه‌زنی گونه مرتعی خلر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش‌های رطوبتی و عمق کاشت در منطقه بروجرد انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمار درصد رطوبت خاک (تنش خشکی) در سه سطح 9، 14 و 21 درصد وزن خاک خشک، تیمار عمق کاشت در دو سطح سه برابر قطر بذر و کشت در سطح و تیمار ماده پوشش دهنده در چهار سطح شاهد بدون پوشش(NC)، ماده با پایه آلی (OC)، ماده با پایه هیدروژل (HC) و ماده با پایه معدنی (CC) استفاده گردید. درصد جوانه‌زنی گیاه با استفاده از آزمون‌های تجزیه واریانس و چنددامنه‌ای دانکن، مورد ارزیابی و اندازه‌گیری قرار گرفت. اثرات متقابل سه‌گانه نشان‌دهنده آن است که درصد جوانه‌زنی در سطح رطوبت 21 درصد و عمق کاشت سه برابر قطر بذر در همه تیمارهای پوشش‌دهنده بذر نسبت به سطح رطوبت 9 و 14 درصد در عمق کاشت سطحی و سه برابر قطر بذر بسیار بیش‌تر می‌باشد. در سطوح رطوبتی 9 و 14 درصد در عمق کاشت سطحی، جوانه‌زنی یا صورت نگرفته یا به میزان بسیار کمی صورت گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که پوشش‌دار کردن بذر بر روی درصد جوانه‌زنی گونه خلر از لحاظ آماری تاثیر معنی‌داری نداشته است.
کلیدواژه‌ها
خُلَر؛ درصد جوانه‌زنی؛ تنش رطوبتی؛ عمق کاشت
اصل مقاله

بررسی اثرپوشش‌دارکردن بذربرجوانه‌زنی گونه خُلَر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش رطوبتی وعمق کاشت

 

محمد باقر ناهیدی[1]، حمید رضا محرابی[2]، علی آریاپور[3]

تاریخ دریافت :  23/4/96  تاریخ پذیرش: 23/8/96

چکیده

این تحقیق به منظورشناخت شیوه‌های پوشش‌دارکردن بذر بر قدرت جوانه‌ زنی گونه مرتعی خلر (Lathyrus sativus) تحت شرایط مختلف تنش‌های رطوبتی وعمق کاشت درمنطقه بروجرد انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی باسه تکرار به اجرا درآمد. تیمار درصد رطوبت خاک (تنش خشکی) درسه سطح9 ،14و21 درصد وزن خاک خشک، تیمارعمق کاشت در دو سطح سه برابر قطر بذر و کشت در سطح و تیمار ماده پوشش دهنده در چهارسطح شاهد بدون پوشش(NC)، ماده باپایه آلی (OC)،ماده باپایه هیدروژل (HC) وماده باپایه معدنی (CC) استفاده گردید. درصد جوانه‌زنی گیاه با استفاده از آزمون‌های تجزیه واریانس و چند دامنه‌ای دانکن ،مورد ارزیابی و اندازه‌گیری قرارگرفت. اثرات متقابل سه‌گانه نشان‌دهنده آن است که درصد جوانه‌زنی درسطح رطوبت 21 درصد وعمق کاشت سه برابر قطر بذر درهمه تیمارهای پوشش‌دهنده بذرنسبت به سطح رطوبت 9 و 14 درصد درعمق کاشت سطحی و سه برابر قطر بذر بسیار بیش‌تر می‌باشد. درسطوح رطوبتی 9 و14 درصد در عمق کاشت سطحی، جوانه‌زنی یاصورت نگرفته یابه میزان بسیارکمی صورت گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی ازآن است که پوشش‌دارکردن بذر برروی درصد جوانه‌زنی گونه خلر از لحاظ آماری تاثیرمعنی‌داری نداشته است.

واژه‌های کلیدی:خُلَر،درصد جوانه‌زنی،تنش رطوبتی،عمق کاشت.

 

 

 

 

مقدمه

 

گونه خلر (sativusLathyrus) به خانواده لگومینه (نخودیان) تعلق دارد و یکی از 150 گونه، جنس Lathyrus است. با وجود آن‌که، تعداد کمی از گونه‌های این جنس به عنوان محصولات زیتی و زراعی کشت می‌شود، اما خلر تنها گونه این جنس است که به صورت گسترده به عنوان محصول غذایی کشت می‌شود (5، 16). گونه‌هایLathyrusدارای تنوع ژنتیکی بالا هستند وبه طورگسترده جهت تامین اهداف چند گانه شامل غذا، خوراک و علوفه درکشورهای آفریقایی مانند اتیوپی، مصر، مراکش، الجزایر و لیبی و در برخی از کشورهای خاورمیانه مانند عراق، ایران، افغانستان، سوریه و لبنان؛ و به میزان کم‌تر دربرخی ازکشورهای جنوب اروپا مانند پرتغال، اسپانیا، و ایتالیا کشت می‌شود (17، 18). در گونه خلر در مقایسه با سایر لگوم‌ها، ویژگی‌های مربوط به تحمل خشکی مورفولوژیکی، از جمله برگ‌های باریک، ساقه با حاشیه‌های بالدار و سیستم ریشه‌ای عمیق وگسترده توسعه یافته است (8). توان تحمل‌پذیری بالا در دمای شدید و رشد در مناطق متنوع با میزان دامنه بارندگی سالانه 1500-300 میلی‌متر از ویژگی‌های ذاتی خلر است (3) و علاوه بر مقاومت قابل ملاحظه آن در مقابل خشکی (8، 19)، تحمل آن در برابر بارش و سیلاب شدید بالا می‌باشد و از طرف دیگر سیستم ریشه‌ای مقاوم و قابل رسوخ آن سبب گسترش آن در انواع خاک‌ها از جمله خاک‌های خیلی فقیر، در شرایط غرق آبی و خاک‌های رسی سنگین می‌شود (5). استحکام قابل ملاحظه خلر همراه با قابلیت ذاتی بیولوژیکی آن برای تثبیت نیتروژن اتمسفری سبب شده است که خلر یک محصول جذاب برای شرایط نا مطلوب باشد (3). علاوه بر این با توجه به نیاز آبی کم‌تر و تحمل به خشکی بالا، کشاورزان مناطق کم باران یا خشک این محصول حیاتی را به عنوان منبع تامین ارزان پروتئین و نشاسته کشت می‌کنند (1، 8). دانه‌های خلر حاوی6/34-2/18 درصد پروتئین، 6 درصد چربی،2/58 درصد کربوهیدرات (حدود 35 درصد نشاسته)، 5/1 درصد ساکارز، 8/6 درصدپنتوسان،6/3 درصد فیتین، 5/1 درصد لیگنین، 69/6 درصد آلبومین،5/1 درصد پرومالین،3/13درصد گلوبولین و8/3 درصد گلوتلین می‌باشد (5) از این رو نقش مهمی درکاهش سوء تغذیه جهانی ایفامی‌کند (3).

سطح وسیعی از مراتع ایران را مراتع فقیر تشکیل می‌دهند و از طرف دیگر تخریب و بهره‌برداری بی‌رویه از مراتع کشور در سال‌های گذشته، توجه به مقوله اصلاح و احیاء مراتع را بیش از پیش ضرروت بخشیده است. اجرای برنامه بذرکاری ومرتع‌کاری به دلیل شرایط سخت آب و هوایی، امکان شکست عملیات اصلاحی را افزایش می‌دهد، به طوری‌که هرساله وقت و هزینه زیادی صرف پروژه‌های بذرکاری می‌شود و عواملی مانند خشکسالی و تنش خشکی و عمق نامناسب خاک باعث می‌گردد که بذور کشت شده جوانه نزده و یا پس از جوانه‌زنی امکان استقرار نداشته باشد. بنابراین پوشش‌دارکردن بذرمی‌تواند بارفع محدودیت‌های استرس خشکی و عمق نامناسب کشت، قدرت جوانه‌زنی و در نتیجه موفقیت پروژه‌های مرتع‌کاری را افزایش دهد. در واقع پوشش‌دار کردن بذرها با مواد مختلف،سبب می‌شود که بذرها در مقابله با محدودیت‌های مختلف ازقبیل کمبودآب، قابلیت دسترسی به مواد مغذی، رطوبت بذرو دمای مطلوب از توانایی لازم برخوردار باشند (6) و موجبات تسهیل در جوانه‌زنی و رشد اولیه را، به ویژه در شرایطی که آب و مواد غذایی دارای محدودیت هستند، افزایش دهد (10، 22). بذرها با مواد مختلفی پوشش‌دار می‌شوند از قبیل مواد مغذی (11، 13، 15)، هورمون‌ها (کارانام و وادز، 2010)، پوشش‌های دمای فعال (4، 24) و جاذب‌های آب (6، 7).به منظور بررسی اثر پوشش‌دار کردن بذر بر روی ویژگی‌های گیاهان مطالعات متعددی در اقصی نقاط جهان انجام گردیده است که در ادامه بحث به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود. رحمان و فاروق (2013( تاثیر پوشش‌دار کردن بذر دو گونه از برنج را بر روی طول برگ، پنجه‌زنی، روابط آب (آب و پتانسیل اسمزی)، باروری سنبل، بازده دانه و کیفیت دانه مورد بررسی قرار دادند. نتایج این محققان نشان داد که پوشش‌دار کردن بذرها تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر روی فاکتورهای مورد مطالعه دارد. گوریم و اش (2015) در پژوهشی به بررسی تاثیر پوشش جذاب آب در جوانه‌زنی بذرهای جو، چاودار و گندم پرداختند که نتایج حاکی از آن بود که در بذرهای پوشش‌دار شدهمیزان تولید بیوماس بالا می‌باشد. ویلیامز و همکاران (2016) تاثیر پوشش‌دار کردن را در بذرهای چهار گونه بومی از چهار منطقه در غرب ایالت متحده را تحت بررسی قرار دادند. نتایج آنان نشان داد که با پوشش‌دار کردن بذر، تحت تیمارهای مختلف دما و آب در هر چهار گونه هیچ گونه تاثیری در جوانه‌زنی گونه‌ها حاصل نمی‌شود و یا این‌که تاثیرات آن منفی است. در داخل ایران نیز مطالعات متعددی در زمینه اثرپوشش‌دارکردن درشرایط تنش خشکی وعمق مختلف کاشت، بر روی گونه‌های مختلف مرتعی انجام گرفته است. از جمله محرابی و همکاران (1389) با بررسی بذرهای گونه مرتعی توت روباهی (Sanguisorba minor)، اثر متقابل سه گانه رطوبت خاک، عمق کاشت و نوع ماده پوشش‌دهنده را بر روی جوانه‌زنی این گونه مورد بررسی قرار دادند که بر اساس آن، نتایج نشان داد که در سطوح رطوبتی 9، 14 و 21 درصد و عمق کاشت سطحی، همواره درصد جوانه‌زنی در همه تیمارهای پوشش‌دهنده نسبت به تیمار شاهد به طور معنی‌داری بیش‌تر بوده است. در مطالعات مشابه دیگر ازجمله درویش و همکاران (1391) با بررسی شاخص بنیه در گونه چاودار (Secale montanum)، رضایی و همکاران (1391) با بررسی وزن خشک در گونه گون گزی (Astragalus brachycalyx)، توکلی و همکاران (1392) با بررسی شاخص بنیه در گونه یونجه معمولی (sativaMedicago) نشان دادند که درصد رطوبت خاک و عمق خاک بر روی فاکتورهای مورد بررسی موثر است، در حالی که پوشش‌دار کردن بذرها به لحاظ آماری چندان تاثیری بر فاکتورهای مورد بررسی ندارد.سعادت و احتشامی (1395) نیز با پوشش‌دار کردن بذر ذرت رقم NS640 با باکتری‌های محرک رشد و عناصر ریز مغذی به بررسی تاثیر آن بر روی جوانه‌زنی آنپرداختند که نتایج حاکی از آن بود که پوشش‌دار کردن بذر سبب بهبود درصد جوانه‌زنی می‌گردد.

مواد و روش‌ها

دراین پژوهش به منظور پوشش‌دارکردن بذر، مطالعات در دو بخش آزمایشگاهی و گلخانه‌ای انجام گردید. نمونه بذرگونه خلر به طورتصادفی ازکیسه‌های بسته ‌بندی شده بذرگیاه خلر ازمرکز تولید بذر واقع دراستان اصفهان (پاکان بذر) درتاریخ 20/1/91 تهیه گردید. سپس نمونه بذر به آزمایشگاه تحقیقاتی کشاورزی ومنابع طبیعی واقع دردانشکده کشاورزی دانشگاه آزاداسلامی واحد بروجرد منتقل و عملیات جداسازی مواد زائد آن انجام گردید.آزمون‌های خلوص بذر وتعیین وزن هزاردانه،تعداد بذردرگرم وآزمون قوه نامیه براساس دستورالعملISTA انجام گردید (توکل افشاری و همکاران، 1387). با توجه به این‌ که ازبین عوامل محیطی،خاک بیش‌ترین تاثیر را بر روی موادپوشش‌دهنده بذر می‌گذارد، بنابراین جهت همسان‌سازی بیش‌تر محیط اتاقک رشد (گلخانه) با شرایط رویشگاه طبیعی، از زیر افقA خاک واقع در مراتع مجاور دانشکده کشت و صنعت، به منظور فراهم کردن بسترکاشت استفاده گردید. برای کاهش خطا، عملیات همگن کردن خاک با الک 8/0 سانتی‌متر انجام شد وخاک الک شده را درهوای آزاد پهن گردید تاخشک شود.سپس به مقدار 1181 گرم خاک خشک را درداخل گلدان‌هایی با قطر دهانه 8 سانتی‌متر که درکف آن دو عددکاغذصافی قراردارد،ریخته شد و در ادامه بذرها به تعداد 5 عدد با توجه به نوع پوشش بذر درداخل هرگلدان با فواصل مساوی وبه صورت مدورکشت گردید. این طرح به صورت آزمایش فاکتوریل درقالب طرح کاملا تصادفی باسه تکرار به اجرا درآمد. تیمار درصدرطوبت خاک (تنش خشکی) درسه سطح 9% و 14% و 21% وزن خاک خشک،تیمارعمق کاشت در دو سطح سه برابر قطر بذرو کشت درسطح و تیمار ماده پوشش‌دهنده در چهار سطح شاهد، بدون پوشش(NC)، ماده باپایه آلی (OC) ،ماده باپایه هیدروژل(HC) و ماده باپایه معدنی(CC) استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون‌ها بااستفاده از نرم افزارهای Spss و Excel مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت وجدول تجزیه واریانس وجدول مقایسه میانگین‌ها براساس آزمون چند دامنه‌ای دانکن انجام گردید.

نتایج

نتایج حاصل ازآنالیز واریانس نشان داد که از بین اثرات اصلی تیمارها،درصدرطوبت خاک و عمق کاشت به ترتیب درسطح  معناداری 1 و 5 درصد بر درصد جوانه‌زنی گیاه گونه خلر (Lathyrus sativus) مؤثر بوده‌اند، در حالی‌که نتایج پوشش بذر، بر درصد جوانه‌زنی گیاه، اثر معناداری نداشته است. همچنین اثر متقابل تیمارهای درصد رطوبت خاک و نوع پوشش بذر و همچنین تیمارهای عمق کاشت و نوع پوشش بذر، اثرمتقابل تیمارهای درصدرطوبت خاک وعمق کاشت و نیز اثرات سه ‌گانه درصد رطوبت خاک،عمق کاشت ونوع پوشش بذر،روی درصدجوانه‌زنی معنی‌دارنشده‌اند (جدول 1).

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1-تجزیه واریانس تأثیرسطوح مختلف درصد رطوبت،عمق کاشت و پوشش بذر بردرصدجوانه‌زنی گونه خلر

منابع تغییرات

درجه آزادی

میانگین مربعات درصد‌جوانه زنی

رطوبت

2

**508/2001

عمق

1

*091/3459

پوشش بذر

3

ns781/100

رطوبت خاک ،عمق کاشت

2

ns635/124

رطوبت خاک ،پوشش بذر

6

ns243/148

عمق کاشت ،پوشش بذر

3

ns446/118

رطوبت خاک ،عمق  کاشت ،پوشش بذر

6

ns436/103

ضریب تغییرات(CV)

66 /4

* و ** : به ترتیب درسطح 5 و 1 معنی‌دار درصدو ns غیرمعنی‌دار

 

 

مقایسه میانگین اثرات اصلی تیمارهای اجرائی  با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن،درسطح احتمال1 درصدخطا، عدم معناداری تفاوت میان سطوح رطوبتی مختلف را درمیزان درصد جوانه‌زنی نشان داد؛ هرچند، دراین تحلیل، جوانه‌زنی بیش‌تری درسطح رطوبتی 21% نسبت به سطوح رطوبتی 9% و 14% مشاهده شده است، اما به لحاظ آماری،اختلاف معناداری بین سطوح مختلف رطوبتی مشاهده نگردید. به لحاظ عمق کاشت، درمیزان درصد جوانه زنی گیاه،تفاوت معناداری درسطح احتمال 1 درصد مشاهده گردید وبین تیمارهای پوشش‌دهنده بذر، به لحاظ درصدجوانه‌زنی، اختلاف معناداری مشاهده نگردید( جدول2).

 

 

 

جدول 2- مقایسه میانگین اثرات اصلی تیمارها بردرصدجوانه‌زنی گونه خلر باکاربردآزمون چنددامنه‌ای دانکن (در سطح 5%)

درصد جوانه زنی

تیمار

صفات

ab11/53

9% وزن خاک خشک

رطویت

b13/36

14%وزن خاک خشک

a15/54

21%وزن خاک خشک

b30/28

سطحی

عمقکاشت

a13/53

3 برابر قطر بذر

a 27/40

بدون پوشش (NC)

پوشش بذر

a40/42

ماده با پایه آلی(OC)

a43/22

ماده با پایه هیدروژول (HC)

a43/36

ماده با پایه معدنی (CC)

 

 

نتایج حاصل از بررسی اثر متقابل نوع ماده پوشش‌دهنده بذر و درصد رطوبت خاک، نشان داد که بیش‌ترین درصدجوانه‌زنی درهمه تیمارهای پوشش‌دهنده بذر، مربوط به سطح رطوبتی21 درصددرتیمارپوشش‌دهنده ماده با پایه معدنی(CC) به مقدار 50 درصد می‌باشد و از این لحاظ بین سه نوع ماده پوشش دهنده و تیمار شاهد، اختلاف معنی‌داری مشاهده نمی‌شود.کم‌ترین درصد جوانه‌زنی هم در تیمارپوشش‌دهنده ماده با پایه هیدروژل (HC) و درمیزان رطوبت14 درصد، به مقدار 15 درصد مشاهده گردیدکه از این نظر، باهمه تیمارهای پوشش‌دهنده بذردرسطوح مختلف رطوبتی اختلاف دارد، اما این اختلاف به لحاظ آماری معنادار نیست. به طورکلی، به لحاظ درصد جوانه‌زنی در هر یک از سطوح رطوبتی، بین تیمارهای پوشش دهنده بذر و تیمارشاهد(NC)، تفاوت معناداری مشاهده نگردید(شکل 1).

 

 

 

شکل 1-اثرمتقابل نوع ماده پوشش‌دهنده(NC، OC، HC و CC) در درصدرطوبت خاک9، 14 و 21 درصد بردرصدجوانه‌زنی گونه خلر

 

 

دربررسی اثرمتقابل تیمارهای نوع ماده پوشش‌دهنده وعمق کاشت ،مشخص گردیدکه بالاترین درصد جوانه‌زنی درتمامی تیمارها درعمق کاشت سه برابر قطر بذرصورت گرفته است که در این میان، درتیمارپوشش‌دهنده ماده با پـایه آلی (OC) بیش‌ترین میزان حاصل شده است. بیش‌ترین میزان تفاوت درصدجوانه‌زنی درمیان سطوح کاشت، ابتدا درتیمار بدون پوشش(NC) به مقدار 20 تا 58 درصد و سپس در تیمار ماده پایه آلی (OC) به میزان 25 تا 59 درصد مشاهده گردید. به لحاظ درصد جوانه زنی، در سایر تیمارها درسطوح کاشت سطحی و کاشت سه برابر قطر بذر، اختلاف معناداری با تیمار شاهد (NC)، مشاهده نشده است(شکل 2).

 

 

 

شکل 2-اثرمتقابل نوع ماده پوشش‌دهنده(NC، OC، HC و CC) درعمق کاشت سطحی (D0) و عمق کاشت سه برابر قطر بذر (D3) بردرصدجوانه‌زنی گونه خلر

 

 

نتایج حاصل از بررسی اثرات متقابل سه گانۀ تیمارهای درصد رطوبت خاک، عمق کاشت و نوع ماده پوشش‌دهنده، نشان می‌دهد که بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی گیاه خلر در تمامی سطوح رطوبتی، در عمق کاشت سه برابر قطر بذر، صورت گرفته است. در شکل 3 نیز مشاهده می‌شود که تفاوت قابل ملاحظه‌ای در بین تیمارهای پوشش‌دهنده ماده با پایه هیدروژل (HC) و ماده با پایه معدنی (CC) با تیمارهای پوشش‌دهنده ماده با پایه آلی ( OC) و تیمار شاهد ( NC)، در سطح رطوبتی 14 درصد حاصل شده است؛ اما این تفاوت به لحاظ آماری معنادار نشده است. به طور کلی، به لحاظ درصد جوانه‌زنی، بین تیمارهای پوشش‌دهنده بذر در سطوح رطوبتی و عمق کاشت مختلف، اختلاف معناداری مشاهده نگردید. (شکل 3).

 

 

 

شکل 3- اثر متقابل درصد رطوبت خاک، عمق کاشت و نوع ماده پوشش‌دهنده بر درصد جوانه‌زنی گونه خلر

 


 

 

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

نتایج حاصل ازتحقیق حاکی ازآن است که اثرپوشش‌دارکردن بذر بر روی فاکتورهای مورداندازه‌گیری تحت شرایط تنش خشکی وعمق کاشت درگیاه گونه خلر (Lathyrus sativus) ازلحاظ آماری اثر معنی‌داری نداشته است. نتایج به دست آمده با یافته‌های پژوهش ویلیامز و همکاران (2016) مشابهت دارد، به طوری که محققان مذکور با بررسی تاثیر پوشش‌دار کردن بذرهای چهار گونه بومی در چهار منطقه از غرب ایالت متحده نشان دادند که با پوشش‌دار کردن بذر، تحت تیمارهای مختلف دما و آب در هر چهار گونه هیچ گونه تاثیری در جوانه‌زنی گونه‌ها مشاهده نمی‌شود و بر این اساس محققان مذکور عنوان کردند که شاید پوشش‌دار کردن بذر برای بهبود استقرار گیاهان بومی مناسب نمی‌باشد. همچنین در مطالعات مشابه از جمله درویش و همکاران (1391)، رضایی و همکاران (1391) و توکلی و همکاران (1392) یافته نشان داد که پوشش‎دار کردن بذر، به لحاظ آماری چندان تاثیری بر شاخص بنیه و وزن خشک گونه‌های مرتعی مورد بررسی ندارد. نتایج بررسی درصدجوانه‌زنی نشان داد که بین رطوبت درسطح 1 درصد،عمق درسطح 5 درصداختلاف معنی‌دار وجود دارد و نوع پوشش بذرمعنی‌دارنشده است. این نتایج با یافته‌های درویش و همکاران (1391)، رضایی و همکاران (1391) و توکلی و همکاران (1392) مشابهت دارد، چنان‌که نتایج پژوهش محققان مذکور نشان داد که درصد رطوبت خاک و عمق خاک بر روی بر شاخص بنیه و وزن خشک گونه‌های مرتعی مورد بررسی موثر می‌باشد. همچنین یافته‌های پژوهش گوریم  و اش (2015 و 2017) نشان داد که پوشش جذاب آب سبب افزایش جوانه‌زنی در گیاهان گونه‌های جو، چاودار و گندم می‌شود .همچنین بین اثرات متقابل رطوبت وعمق،رطوبت و پوشش،عمق و پوشش واثرات متقابل سه گانه اختلاف معنی‌داری مشاهده نگردید. بیش‌ترین جوانه‌زنی در سطح رطوبتی21 درصد و عمق کاشت سه برابر قطر بذر حاصل گردید و با توجه به اختلاف پوشش شاهد با پوشش‌های دیگر اختلاف معناداری مشاهده نگردید .به طور کلی افزایش عملکرد گیاه، با افزایش رطوبت از 9 درصد به 21 درصد، و افزایش عمق کاشت،ازکشت سطحی به کشت سه برابر قطر بذر امری بدیهی است که علت آن نقش مثبت رطوبت وعمق مناسب کاشت می‌تواند باشد. اگر چه نتایج بررسی مواد پوشش‌دهنده برروی -صفات‌ اندازه‌گیری نشان می‌دهد که اثر معناداری حاصل نشده است، ولی دربسیاری از موارد تفاوت قابل ملاحظه‌ای را  ایجاد کرده است. از جمله، در بررسی اثر متقابل تیمارها بر درصد جوانه‌زنی، بیش‌ترین درصدجوانه‌زنی در رطوبت 21 درصد باپایه معدنی(CC)حاصل گردید وکم‌ ترین درصد جوانه‌زنی دررطوبت 9 درصد با پایه حاصل هیدروژل(HC)، حاصل شد که تفاوت قابل ملاحظه‌ای را ایجاد کرده است. از دیدگاه کاربردی و مرتعداری مهم‌ترین بخش نتایج بدست آمده مربوط به اثرهای سه گانه تیمارهای عمق کاشت، درصد رطوبت و نوع تیمار پوشش‌دهنده است، به طوری‌که در بررسی  اثرهای سه‌گانه برروی شاخص‌های مورد اندازه‌گیری اثر معناداری به لحاظ آماری ملاحظه نگردید، اما با توجه به اینکه هدف از پوشش‌دارکردن بذر، موفقیت در پروژه‌های بذرکاری باتوجه به شرایط اقلیمی کشور و رفع بسیاری از محدودیت‌های محیطی دیگر است، نقش پوشش‌دارکردن بذر را در این گیاه، نمی‌توان انکارکرد. اگرچه بررسی سه‌گانه تیمارها برروی شاخص‌های مورداندازه‌گیری نشان دادکه عملکرد این گیاه با افزایش رطوبت وعمق روند افزایشی دارد، اما مهم‌ترین نتیجه اثرهای سه گانه درقسمت 9 درصد (خیلی خشک)، و کشت سطحی حاصل شده است. زیرا در این حالت تیمارهای پوشش‌دار رشد کرده و تیمارهای بدون پوشش رشدی نداشته است، بنابراین تیمارهای بدون پوشش در شرایط تنش زیاد، عملکردی نخواهند داشت (رضایی و همکاران، 1391)، چرا که در شرایط خشک و در سطح خاک چندان قادر به حفظ رطوبت خود نیست و بذر در مجاورت هوا خشک می‌شود و قادر به جوانه زدن نمی‌باشد (درویش و همکاران، 1391). این امر از آن جهت حائز اهمیت است که در پروژه‌های بذرکاری در مراتع،بذر عمدتا در سطح خاک قرار می‌گیرد، بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که پوشش‌دار کردن بذر سبب افزایش درصد جوانه‌زنی و احتمال موفقیت بیش‌تر، پروژه های بذرکاری می‌گردد (محرابی و همکاران، 1389).

 

نتیجه‌گیری نهایی

 

در این پژوهش تاثیر روش‌های پوشش دار کردن بذر در جوانه‌زنی گونه مرتعی خلر (Lathyrus sativus)، تحت شرایط مختلف تنش‌های رطوبتی و عمق کاشت مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور درصد جوانه‌زنی گونه خلر در سه تیمارتنش رطوبتی شامل رطوبت خاک 9،14و 21 درصد و تیمارعمق کاشت دردوسطح سه برابرقطربذر(D3) وکشت درسطح (D0)در چهار تیمار مربوط به نوع ماده پوشش دهنده شامل تیمارشاهدبدون پوشش(NC)،ماده باپایه آلی (OC)، ماده باپایه هیدروژل (HC) وماده با پایه معدنی (CC) مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج نشان دادکه درصد جوانه‌زنی درسطح رطوبت 21 درصد و عمق کاشت سه برابر قطر بذر در همه تیمارهای پوشش‌دهنده بذرنسبت به سطح رطوبت 9 و 14 درصد در عمق کاشت سطحی بسیار بیش‌تر می‌باشد. در سطوح رطوبتی 9 و14 درصد در عمق کاشت سطحی، جوانه‌زنی یا صورت نگرفته یا به میزان بسیارکمی صورت گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی ازآن است که پوشش‌دارکردن بذر بر روی درصدجوانه‌زنی گونه خلر از لحاظ آماری تاثیرمعنی‌داری نداشته است.

 

 

 

 

References:

  1. Adhikary, P., A. Mukherjee, and A. Barik. 2016. Free fatty acids from Lathyrus sativus seed coats acting as short-range attractants to Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research. 67: 56-62.
  2. Darvish, Z., H.R. Mehrabi, & M. Farahpor, 2012. Effect Review of seed coating methods on stamina index of  Secale montanum in different moisture stress levels and sowing depths, Journal of  Natural Ecosystems of Iran 2 (4): 13-20. (In Persian).
  3. Dixit, G.P., A.K. Parihar, A. Bohra & N.P. Singh. 2016. Achievements and prospects of grass pea (Lathyrus sativus L.) improvement for sustainable food production. The Crop Journal 4(5): 407-416.
  4. Gesch, R. W., D. W. Archer and K. Spokas. 2012. Can using polymer-coated seed reduce the risk of poor soybean emergence in no-tillage soil?. Field Crops Research. 125: 109-116.
  5. Girma, D. and k. Lijalem. 2012. Genetic improvement of grass pea (Lathyrus sativus) in Ethiopia: an unfulfilled promise. Plant breeding. 131(2): 231-236.
  6. Gorim, L. and F. Asch. 2015. Seed coating reduces respiration losses and affects sugar metabolism during germination and early seedling growth in cereals. Functional plant biology. 42(2): 209-218.
  7. Gorim, L. and F. Asch. 2017. Seed Coating Increases Seed Moisture Uptake and Restricts Embryonic Oxygen Availability in Germinating Cereal Seeds. Biology. 6(2): 31.
  8. Jiang, J., M. Su, Y. Chen, N. Gao, C. Jiao, Z. Sun, F. Li and C. Wang. 2013. Correlation of drought resistance in grass pea (Lathyrus sativus) with reactive oxygen species scavenging and osmotic adjustment. Biologia. 68(2): 231-240.
  9. Karanam, P.V., and V. Vadez. 2010. Phosphorus coating on pearl millet seed in low P alfisol improves plant establishment and increases stover more than seed yield. Experimental agriculture. 46(4): 457-469.
  10. Madsen, M. D., S. J. Kostka, A. L. Inouye and D. L. Zvirzdin. 2012. Postfire Restoration of Soil Hydrology and Wildland Vegetation Using Surfactant Seed Coating Technology. Rangeland Ecology & Management. 65(3): 253-259.
  11. Mašauskas, S.V., A. Mašauskiene , R. Repšien, R. Skuodien, Z. Brazien, j. Peltonen. 2008. Phosphorus seed coating as starter fertilization forspring barley. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B — Soil & Plant Science. 58(2): 124–131.
  12. Mehrabi, H.R.,  M.R. Chaichi, R. Tavakolafshari , H. Madah Arefi, & Gh. Zahedi Amiri, 2010. Effects of seed coating methods on seed germination of Sanguisorba minor in different soil moisture levels and sowing depths. Iranian journal of Range and Desert Reseach 17 (3): 489-498. (In Persian).
  13. Rehman, A.-u. & M. Farooq, 2013. Boron application through seed coating improves the water relations, panicle fertility, kernel yield, and biofortification of fine grain aromatic rice. Acta Physiologiae Plantarum 35(2): 411-418.
  14. Rezayee, M., H.R. Mehrabi, & M. Farahpor, 2012.The effect of seed coating on dry weight of pasture Astragalus adscendens under different conditions of humidity and sowing depth. Journal of Plant Ecophysiology 4 (1):61-68. (In Persian).
  15. Saadat, F. & S.M. Ehteshami, 2016. Effect of seed coating with growth promoting bacteria and micronutrients on germination characteristics of corn. Iranian Journal of Seed Science and Research 3(2): 81-94. (In Persian).
  16. Shiferaw, E., M. E. Pè, E. Porceddu and M. Ponnaiah. 2012. Exploring the genetic diversity of Ethiopian grass pea (Lathyrus sativus L.) using EST-SSR markers. Molecular Breeding. 30(2): 789-797.
  17. Silvestre, S., S. de Sousa Araújo, M.Carlota Vaz Patto and J. Marques da Silva. 2014. Performance index: an expeditious tool to screen for improved drought resistance in the Lathyrusgenus. Journal of integrative plant biology. 56(7): 610-621.
  18. Soren, K.R., A. Yadav, G. Pandey, P. Gangwar, A.K Parihar, A. Bohra, G.P. Dixit and S. Datta. 2015. EST‐SSR analysis provides insights about genetic relatedness, population structure and gene flow in grass pea (Lathyrus sativus). Plant Breeding. 134(3): 338-344.
  19. Talukdar, Dibyendu. 2009. Recent progress on genetic analysis of novel mutants and aneuploid research in grass pea (Lathyrus sativusL.). African Journal of Agricultural Research.4(11): 1549-1559.
  20. Tavakkol Afshari. R. Abasi, A, & Ghasemi. A. 2007. Seed Technology. Tehran university publications, 515pp. (In Persian).
  21. Tavakkoli, S., H.R. Mehrabi, M. Farahpoor, 2013.Effects of seed coating methods on stamina index of  Medicago sativa in different moisture stress levels and sowing depths, Journal of  Natural Ecosystems of Iran 3 (3):79-87(In Persian).

22. Williams, M. I., R. K. Dumroese, D. S. Page-Dumroese and S. P. Hardegree. 2016. Can biochar be used as a seed coating to improve native plant germination and growth in arid conditions? Journal of Arid Environments 125: 8-15.

 

 

                                                                                                     


[1] -  نویسنده مسئول:دانشجوی فارغ التحصیل کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

 Mohammadbaghernahidi@gmail.com Email:

[2] - استادیار علوم مرتع دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

[3] - استادیار علوم مرتع دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

مراجع

References:

  1. Adhikary, P., A. Mukherjee, and A. Barik. 2016. Free fatty acids from Lathyrus sativus seed coats acting as short-range attractants to Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research. 67: 56-62.
  2. Darvish, Z., H.R. Mehrabi, & M. Farahpor, 2012. Effect Review of seed coating methods on stamina index of  Secale montanum in different moisture stress levels and sowing depths, Journal of  Natural Ecosystems of Iran 2 (4): 13-20. (In Persian).
  3. Dixit, G.P., A.K. Parihar, A. Bohra & N.P. Singh. 2016. Achievements and prospects of grass pea (Lathyrus sativus L.) improvement for sustainable food production. The Crop Journal 4(5): 407-416.
  4. Gesch, R. W., D. W. Archer and K. Spokas. 2012. Can using polymer-coated seed reduce the risk of poor soybean emergence in no-tillage soil?. Field Crops Research. 125: 109-116.
  5. Girma, D. and k. Lijalem. 2012. Genetic improvement of grass pea (Lathyrus sativus) in Ethiopia: an unfulfilled promise. Plant breeding. 131(2): 231-236.
  6. Gorim, L. and F. Asch. 2015. Seed coating reduces respiration losses and affects sugar metabolism during germination and early seedling growth in cereals. Functional plant biology. 42(2): 209-218.
  7. Gorim, L. and F. Asch. 2017. Seed Coating Increases Seed Moisture Uptake and Restricts Embryonic Oxygen Availability in Germinating Cereal Seeds. Biology. 6(2): 31.
  8. Jiang, J., M. Su, Y. Chen, N. Gao, C. Jiao, Z. Sun, F. Li and C. Wang. 2013. Correlation of drought resistance in grass pea (Lathyrus sativus) with reactive oxygen species scavenging and osmotic adjustment. Biologia. 68(2): 231-240.
  9. Karanam, P.V., and V. Vadez. 2010. Phosphorus coating on pearl millet seed in low P alfisol improves plant establishment and increases stover more than seed yield. Experimental agriculture. 46(4): 457-469.
  10. Madsen, M. D., S. J. Kostka, A. L. Inouye and D. L. Zvirzdin. 2012. Postfire Restoration of Soil Hydrology and Wildland Vegetation Using Surfactant Seed Coating Technology. Rangeland Ecology & Management. 65(3): 253-259.
  11. Mašauskas, S.V., A. Mašauskiene , R. Repšien, R. Skuodien, Z. Brazien, j. Peltonen. 2008. Phosphorus seed coating as starter fertilization forspring barley. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B — Soil & Plant Science. 58(2): 124–131.
  12. Mehrabi, H.R.,  M.R. Chaichi, R. Tavakolafshari , H. Madah Arefi, & Gh. Zahedi Amiri, 2010. Effects of seed coating methods on seed germination of Sanguisorba minor in different soil moisture levels and sowing depths. Iranian journal of Range and Desert Reseach 17 (3): 489-498. (In Persian).
  13. Rehman, A.-u. & M. Farooq, 2013. Boron application through seed coating improves the water relations, panicle fertility, kernel yield, and biofortification of fine grain aromatic rice. Acta Physiologiae Plantarum 35(2): 411-418.
  14. Rezayee, M., H.R. Mehrabi, & M. Farahpor, 2012.The effect of seed coating on dry weight of pasture Astragalus adscendens under different conditions of humidity and sowing depth. Journal of Plant Ecophysiology 4 (1):61-68. (In Persian).
  15. Saadat, F. & S.M. Ehteshami, 2016. Effect of seed coating with growth promoting bacteria and micronutrients on germination characteristics of corn. Iranian Journal of Seed Science and Research 3(2): 81-94. (In Persian).
  16. Shiferaw, E., M. E. Pè, E. Porceddu and M. Ponnaiah. 2012. Exploring the genetic diversity of Ethiopian grass pea (Lathyrus sativus L.) using EST-SSR markers. Molecular Breeding. 30(2): 789-797.
  17. Silvestre, S., S. de Sousa Araújo, M.Carlota Vaz Patto and J. Marques da Silva. 2014. Performance index: an expeditious tool to screen for improved drought resistance in the Lathyrusgenus. Journal of integrative plant biology. 56(7): 610-621.
  18. Soren, K.R., A. Yadav, G. Pandey, P. Gangwar, A.K Parihar, A. Bohra, G.P. Dixit and S. Datta. 2015. EST‐SSR analysis provides insights about genetic relatedness, population structure and gene flow in grass pea (Lathyrus sativus). Plant Breeding. 134(3): 338-344.
  19. Talukdar, Dibyendu. 2009. Recent progress on genetic analysis of novel mutants and aneuploid research in grass pea (Lathyrus sativusL.). African Journal of Agricultural Research.4(11): 1549-1559.
  20. Tavakkol Afshari. R. Abasi, A, & Ghasemi. A. 2007. Seed Technology. Tehran university publications, 515pp. (In Persian).
  21. Tavakkoli, S., H.R. Mehrabi, M. Farahpoor, 2013.Effects of seed coating methods on stamina index of  Medicago sativa in different moisture stress levels and sowing depths, Journal of  Natural Ecosystems of Iran 3 (3):79-87(In Persian).

22. Williams, M. I., R. K. Dumroese, D. S. Page-Dumroese and S. P. Hardegree. 2016. Can biochar be used as a seed coating to improve native plant germination and growth in arid conditions? Journal of Arid Environments 125: 8-15.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 812
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 420


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب