تأثیر آتش‌سوزی بر شاخص اهمیت نسبی (SIV) و مدل‌های توزیع فراوانی گونه‌های گیاهی در جنگل‌های زاگرس

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 8، دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 29، آذر 1396، صفحه 111-126   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سعیده کریمی^{* 1}؛ حسن پوربابائی²؛ یحیی خداکرمی³

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه‌سرا

²استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه‌سرا، ایران

³دکتری اکولوژی جنگل، مرکز تحقیقات منابع طبیعی شهرستان کرمانشاه

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی شاخص اهمیت نسبی گونه‌های گیاهی در منطقه جنگلی تنگه بزازخانه در شمال شرق کرمانشاه انجام گرفت. بدین منظور تعداد 80 قطعه نمونه 1000 (در هر یک از مناطق 40 قطعه نمونه) متر‌مربعی به شکل دایره با استفاده از ابعاد شبکه 100× 100 متر به روش تصادفی- سیستماتیک در منطقه جنگلی پیاده شد. در داخل هر قطعه نمونه، نوع و تعداد گونه‌های درختی، درختچه‌ای و زادآوری ثبت و برای گونه‌های علفی پس از تعیین مساحت قطعات نمونه به روش سطح حداقل در هریک از مناطق آتش‌سوزی شده و شاهد (آتش‌سوزی نشده) 40 قطعه نمونه به ابعاد 4×2 متر برداشت شد. نتایج نشان داد که در هر دو منطقه، مدل فراوانی گونه‌ها برای لایه‌های درختی و زادآوری به صورت توزیع هندسی و برای لایه درختچه‌ای در منطقه آتش‌سوزی شده به صورت توزیع هندسی و در منطقه شاهد به صورت عصای شکسته است. برای لایه علفی نیز در هر دو منطقه توزیع گونه‌ها به صورت نرمال لگاریتمی بدست آمد. در لایه درختی و زادآوری بیشترین مقدار SIV متعلق به گونه برودار و در لایه درختچه‌ای به ترتیب در منطقه آتش‌سوزی شده و شاهد به گونه‌های زالزالک و راناس تعلق دارد و در لایه‌های علفی گونه‌ Avena Factua در هر دو منطقه بیشترین مقدار اهمیت نسبی را نسبت به سایر گونه‌ها به خود اختصاص داده‌ است. از نتایج فوق چنین استنباط می شود که رویشگاه از لحاظ تنوع گونه های چوبی از وضعیت مناسبی برخوردار نیست، بنابراین اقدامات حفاظتی برای پیشگیری از وقوع آتش-سوزی در این منطقه ضروری است.

کلیدواژه‌ها

آتش‌سوزی؛ تنوع؛ شاخص‌های پارامتری؛ SIV؛ زاگرس

اصل مقاله

تأثیر آتش­سوزی بر شاخص اهمیت نسبی (SIV) و مدل­های توزیع فراوانی گونه­های گیاهی در جنگل­های زاگرس

سعیده کریمی^*[1]، حسن پوربابایی^[2]، یحیی خداکرمی^[3]

تاریخ  دریافت: 28/4/96  تاریخ پذیرش : 24/8/96

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی شاخص اهمیت نسبی گونه­های گیاهی در منطقه جنگلی تنگه بزازخانه در شمال شرق کرمانشاه انجام گرفت. بدین منظور تعداد 80 قطعه نمونه 1000 (در هر یک از مناطق 40 قطعه نمونه) متر­مربعی به شکل دایره با استفاده از ابعاد شبکه 100× 100 متر به روش تصادفی- سیستماتیک در منطقه جنگلی پیاده شد. در داخل هر قطعه نمونه، نوع و تعداد گونه­های درختی، درختچه­ای و زادآوری ثبت و برای گونه­های علفی پس از تعیین مساحت قطعات نمونه به روش سطح حداقل در هریک از مناطق آتش­سوزی شده و شاهد (آتش­سوزی نشده) 40 قطعه نمونه به ابعاد 4×2 متر برداشت شد. نتایج نشان داد که در هر دو منطقه، مدل فراوانی گونه­ها برای لایه­های درختی و زادآوری به صورت توزیع هندسی و برای لایه درختچه­ای در منطقه آتش­سوزی شده به صورت توزیع هندسی و در منطقه شاهد به صورت عصای شکسته است. برای لایه علفی نیز در هر دو منطقه توزیع گونه­ها به صورت نرمال لگاریتمی بدست آمد. در لایه درختی و زادآوری بیشترین مقدار SIV متعلق به گونه برودار و در لایه درختچه­ای به ترتیب در منطقه آتش­سوزی شده و شاهد به گونه­های زالزالک و راناس تعلق دارد و در لایه­های علفی گونه­  Avena Factuaدر هر دو منطقه بیشترین مقدار اهمیت نسبی را نسبت به سایر گونه­ها به خود اختصاص داده­ است. از نتایج فوق چنین استنباط می شود که رویشگاه از لحاظ تنوع گونه های چوبی از وضعیت مناسبی برخوردار نیست، بنابراین اقدامات حفاظتی برای پیشگیری از وقوع آتش­سوزی در این منطقه ضروری است.

واژه­های کلیدی: آتش­سوزی، تنوع، شاخص­های پارامتری،SIV، زاگرس.

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

 امروزه با نابودی گونه­های گیاهی و کاهش جمعیت آن­ها، بررسی تنوع زیستی جوامع گیاهی در اکوسیستم­های خاکی اهمیت دو چندان پیدا کرده است (30). تنوع زیستی دارای مفاهیم مختلفی است و تاکنون تعاریف مختلفی در رابطه با تنوع زیستی ارائه شده است (29) که در ساده­ترین شکل خود لیستی از گونه­ها و یا شمارش آن­هاست (5). آتش­سوزی به عنوان یک اختلال شایع بر تنوع زیستی اکثر اکوسیستم­های جهان تأثیر می­گذارد (6). با توجه به شرایط طبیعی اکوسیستم­های جنگلی و شدت آتش، زمان وقوع آتش­سوزی و همچنین فراوانی و وسعت آن اثرات مختلفی از آتش­سوزی مبنی بر افزایش یا کاهش تنوع زیستی گیاهی گزارش شده است، به بیانی دیگر آتش­سوزی ممکن است باعث افزایش فراوانی و یا کاهش و حذف تعدادی از گونه­های گیاهی شود. در این زمینه روش­های متعددی برای ارزیابی و مطالعات تنوع پیشنهاد شده است. یکی از این روش­های اندازه­گیری، استفاده از شاخص­های پارامتریک است (9). یکی از انواع شاخص­های پارامتریک، شاخص­ اهمیت نسبی گونه­هاست. از این شاخص ­به میزان گسترده­ای در مطالعات اکولوژیک به عنوان فاکتور اولیه آنالیز­های چند متغیره، تعیین گونه­ یا گونه­های غالب یک منطقه و تفکیک تیپ­های مختلف جنگلی استفاده شده است، این شاخص مجموع تراکم نسبی، فرکانس نسبی و چیرگی نسبی گونه­های گیاهی را در برمی­گیرد. داده­های حاصل از این شاخص معمولا به صورت دسته­ای از توزیع­های ریاضی تشریح می­شوند که شامل مدل­های توزیع فراوانی  لگاریتمی(جامعه تحت فشار و تخریب)، توزیع لوگ نرمال (معرف جامعه­ای با تعداد گونه زیاد با فراوانی متوسط)، هندسی (معرف جامع نابالغ) و مدل عصای شکسته مک آرتور است (معرف جامعه­ای با فراوانی یکسان و توزیع یکنواخت) (10). در پژوهش­های اکولوژی جوامع جنگلی به صورت متعدد از مدل­های توزیع فراوانی استفاده شده است که می­توان به مطالعات (44،37، 35، 34، 25) اشاره کرد. در این مدل ­ها منحنی نسبت وفور گونه­ای در یک کوادرات براساس مقیاس لگاریتمی درمقابل رتبه­های آن­ها از زیادترین به کمترین وفور رسم شده و فرم خط یا منحنی حاصله را می­توان برای توصیف یکنواختی توزیع گونه­ای و چیرگی گونه­ای نسبی در داخل یک جامعه به کار برد (11). 

هر ساله در جنگل­های زاگرس آتش­سوزی­­های زیادی به صورت عمدی و غیر عمدی رخ می­دهد که آینده این جنگل­ها را مورد تهدید قرار داده است. با توجه به اینکه جنگل­های زاگرس جزء جنگل­های نیمه­خشک طبقه­بندی شده­اند (43) و آتش­سوزی­هایی که در جنگل­های مناطق خشک و نیمه خشک جهان رخ می­دهد یک فاجعه اجتماعی، اقتصادی بشمار می­رود و دارای اثرات زیست­محیطی فراوانی است (28) که سبب مرگ بسیاری از گونه­های گیاهی و جانوری و از بین بردن خشکه­دارها، لاشبرگ­ها و مواد آلی خاک شده است که به تبع آن سبب تخریب چرخه­های عناصر موجود در یک اکوسیستم می­شود که در نهایت مرگ اکوسیستم جنگلی را به همراه دارد.

با وجود مطالعاتی که در این جنگلها در زمینه اثرات آتش­سوزی بر تنوع گونه­های گیاهی (47، 40، 24، 23، 22، 19،13) صورت گرفته است، اما تاکنون در جنگل­های زاگرس در ارتباط با تأثیر آتش­­سوزی بر شاخص اهمیت نسبی گونه­های گیاهی مطالعه­ای صورت نگرفته است. بنابراین مطالعه حاضر با در اختیار گذاشتن اطلاعات پایه در مورد توزیع و فراوانی گونه­ها پس از آتش­سوزی به مدیریت موثر به منظور کمک به ایجاد شرایط مناسب برای حفظ گونه­های مهم و گونه­های با پتانسیل استقرار در منطقه و قضاوت در مورد شرایط زندگی آن­ها حائز اهمیت است. با توجه به اینکه تاکنون نیز، در این رابطه مطالعه­ای انجام نشده است، از این­رو این مطالعه با هدف شناخت اثرات آتش­سوزی بر شاخص اهمیت نسبی و توزیع فراوانی گونه­های گیاهی در بخشی از جنگل­های زاگرس انجام گرفت.

 

 

مواد و روش­ها

 

منطقه جنگلی تنگه­ ­بزازخانه در دوازده کیلومتری شمال شرق کرمانشاه- بیستون واقع شده است (با طول جغرافیایی "15 '16 °47 تا "5 '17 °47 شرقی و عرض جغرافیایی"36 '22 °34 تا "13 '23 °34 شمالی). قسمت­هایی از جنگل به­دلیل اینکه قبلاً پادگان نظامی بوده از بین رفته است. متوسط شیب منطقه 40-30 درصد و متوسط ارتفاع از سطح دریا 1374 متر است. جهت کلی منطقه جنوبی می­باشد و براساس آمار نزدیکترین ایستگاه هواشناسی (سرارود)، میانگین بارش سالیانه 429 میلی­متر و حداکثر و حداقل درجه حرارت به ترتیب در مرداد­ماه 6/28 سانتی­گراد و دی ماه 6/2 درجه سانتی­گراد است، اقلیم منطقه بر اساس طبقه بندی آمبرژه (15/57=Q) در طبقه اقلیمی نیمه مرطوب معتدل قرار می­گیرد. آتش­­سوزی در هفته اول مهر سال 1385 (80 هکتار از این منطقه در آتش­ سوخت و 40 هکتار برای بررسی انتخاب شد) به ­وقوع پیوست و از نوع سطحی بود و عامل گسترش­های آن علف­های خشک کف جنگل بود و آماربرداری نه سال بعد از آتش­سوزی یعنی در سال 1394 صورت گرفت. پوشش غالب منطقه از نظر جوامع جنگلی در جامعه بلوط ایرانی Quercetum persicum، قرار داشته و گونه برودار Lindl Quercus branti با فرم رویشی شاخه­زاد گونه غالب اشکوب فوقانی منطقه را تشکیل می­دهد.

مساحت منطقه آتش­سوزی شده و شاهد (منطقه آتش­سوزی نشده) هر کدام 40 هکتار انتخاب شد و در هر منطقه به­منظور برداشت­های فلوریستیک40 قطعه نمونه برداشت شد. منطقه شاهد نزدیک­ترین منطقه به منطقه آتش­سوزی شده انتخاب شد و از لحاظ عوامل توپوگرافی (شیب، جهت، ارتفاع) مشابه منطقه آتش­سوزی شده بود. در هر یک از دو منطقه با استفاده از شبکه آماربرداری 100×100 متر و به صورت تصادفی سیستماتیک قطعات نمونه دایره ای شکل هر یک به مساحت 10000 متر مربع (10 آر) مشخص شدند. سپس، در هر قطعه نمونه ابتدا نوع گونه­های درختی تعیین و سپس قطر قطورترین جست در ارتفاع برابر سینه با قطر برابر سینه بیش از پنج سانتی­متر اندازه­­گیری شد (23). همچنین گونه­های چوبی با قطر کمتر از پنج سانتی­متر (تجدید حیات) و درختچه­ها شناسایی و تعداد آن­ها شمارش شد (39). در لایه علفی نیز مساحت قطعات نمونه با استفاده از روش حلزونی و منحنی سطح به گونه تعیین شد به­طوری که اندازه قطعات نمونه به ابعاد 2×4 متر(8 متر­مربع) مورد استفاده قرار گرفت (42) و در مجموع 80 قطعه نمونه در هر دو منطقه آتش­سوزی شده و شاهد برداشت شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1- موقعیتمنطقهموردمطالعه  ) منطقه جنگلی تنگهبزازخانه( درشهرستانکرمانشاه     

 

 

به منظور مشخص کردن نحوه توزیع فراوانی گونه­ها از معیار اهمیت نسبی گونه­ها استفاده شد. برای تعیین اهمیت نسبی (SIV) گونه­های درختی از رابطه زیر استفاده شد:

 

SIV= فراوانی نسبی + تراکم نسبی+ چیرگی نسبی

 

مقدار SIV برای گونه های درختچه­ای و زادآوری از رابطه زیر به­دست آمد:

 

SIV= فراوانی نسبی + تراکم نسبی

 

و مقدار SIV برای گونه­های علفی:

 

SIV= فراوانی نسبی + چیرگی نسبی

 

قابل ذکر است که هریک از پارامترهای فراوانی نسبی، تراکم نسبی، چیرگی نسبی به ترتیب با استفاده از روابط زیر محاسبه شدند (31).

 

100 ×( تعداد کل افراد / تعداد افراد یک گونه افراد) = تراکم نسبی

100 ×(تعداد کل قطعات نمونه/ تعداد قطعات نمونه‌ای که یک گونه در آن حضور دارد) = فراوانی نسبی

100 ×(مجموع سطح مقطع برابر سینه کل گونه‌ها/  مجموع سطح مقطع  برابر سینه یک گونه) = چیرگی نسبی (گونه­های درختی)

100 ×(درصد پوشش کل گونه‌ها/ مجموع درصد پوشش یک گونه) = چیرگی نسبی  (گونه­های علفی)

برای محاسبه SIV لایه علفی متوسط درصد پوشش هر گونه به عنوان چیرگی نسبی در نظر گرفته شد.

مدل توزیع فراوانی گونه­ها در شکل (2) نشان داده شده است که طبق آن مدل توزیع فراوانی گونه­ها مشخص شد. در این شکل مدل­های هندسی به صورت یک خط راست با شیب تند هستند. سری­ های لگاریتم نیز شیب تندی داشته ولی منحنی ایجاد شده به صورت تقریبی خطی است. یکنواخت­ترین منحنی در مدل عصای شکسته دیده می­شود و بین سری­های لگاریتم و عصای شکسته توزیع لوگ نرمال با منحنی سیگموئید قرار می­گیرد (10).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

     (Margurran, 2003) شکل 2- مدل­های توزیع فراوانی گونه­ها

 

 

 

برای مقایسه شاخص­ اهمیت نسبی گونه­های گیاهی در منطقه پس از حصول اطمینان از نرمال بودن داده­ها ( کولوموگروف اسمیرنوف) از آزمون پارامتریک ( t غیر جفتی) و برای داده­های غیر نرمال از آزمون غیر پارامتریک u من ویتنی در محیط نرم افزار SPSS. 22 استفاده شد

 

 

 

 

 

نتایج

 

در مجموع در هر دو منطقه 66 گونه گیاهی متعلق به 20 خانواده شناسایی شد که از این تعداد 59 گونه گیاهی متعلق به گونه علفی و هفت گونه متعلق به گونه­های چوبی می­باشد (جدول 1 ).

 

 

جدول 1-  شاخص اهمیت نسبی گونه­های گیاهی در مناطق آتش­سوزی شده و شاهد

P- Value		نام فارسی	نام علمی
	منطقه شاهد		منطقه سوخته
**000/0	39/54		59/60	گندم نیای سه لایه		Aegilops triuncialis L.
-	53/2		-	قدومه شیرازی		Alyssum stapfii Vierh.
**000/0	68/7		69/10	بابونه مزرعه­روی		Anthemis schizostephana Boiss.
**000/0	102		33/77	جو دو سرپوچ		Avena fatua L. var. fatua
**000/0	69/23		88/11	جاروی تالش		Bromus danthoniae Trin. var. danthoniae
**000/0	52/54		87/45	جاروی علفی بامی		Bromus tectorum L. var. tectorum
057/0	12/16		53/2	زیبا سپر		Callipeltis cucullaris (L.) Steven
**038/0	92/38		71/12	تاتاری پرگل		Carduus  pycnocephalus L.
**000/0	31/5		8/2	گل استکانی بلوطستانی		Campanula cecili Rech. f. & schimn-Cseika
-	-		55/2	گل استکانی ریش		Campanula strigosa Bank & Soland.
**000/0	102		56/130	زالزالک		Cerataeg aronia var.minuta
-	52/0		-	داغداغان		Celtis caucasica Willd
-	-		61/2	دانه مرغ متراکم		Cerastium inflatum  Link ex Desf.
**000/0	43/129		43/44	راناس- آلبالوی دانه ریز		Cerasus microcarpa (C. A. Mey.)Boiss
**008/0	52/58		14/22	-		Chardinia orientalis (L.) O. Kuntze
**000/0	07/41		5/30	سیاه فندق		Crupina crupinastrum (Boiss)vis.
096/0	87/25		24/10	شکر تیغال مشهدی		Echinops ritrodes Bunge
-	-		75/0	انجیر		Ficus carica
-	-		73/2	انجیر		*Ficus carica
-	-		31/10	گلایول سیاه		Gladiolus  atroviolaceus Boiss.
**000/0	42/54		85/66	گل آفتابی اروپایی		Helianthemum ledifolium (L.) Miller var. ledifolium
**000/0	01/30		11/49	جو پیاز­دار		Hordeum bulbosum L.
-	-		51/2	گل راعی عراقی		Hypericum vermiculare Boiss. & Hausskn.
-	-		55/2	توپی زیره		Lagoecia cuminoides L.
**023/0	16/15		74/38	خلر نخودی		Lathyrus cicera L.
**000/0	42/25		32/16	دم روباهک بیروتی		Lophochloa berythea (Boiss. & Blanche) Bor
-	6/2		-	شقاقل صحرای جنگل		Malablia porphyrodiscus Stapf  & Wettst.
-	-		52/2	پنیرک معمولی		Malva neglecta Wallr.
-	-		53/2	مروارید اسپانیایی (قلابدار)		Minuartia hamata Mattf.
**000/0	85/12		61/2	یونجه هلالی		Medicago radiatata L.
**009/0	01/53		65	یونجه سخت		Medicago rigidula (L.) All.
	94/17		84/12	سیاه دانه ایرانی		Nigella oxypetala Boiss.
-	02/5		-	شقایق		Papaver macrostemum Boiss.
**000/0	77/70		54/10	خارزردک		Picnomon acarna (L.) Cass.
-	5/2		-	تلخک کرک آلود		Picris strigosa M.B subsp. Strigosa
-	27/3		-	بنه		Pistacia atlantica Desf
**049/0	69/52		07/14	چمن پیازک­دار		Poa bulbosa L. var. vivipara Koel
**000/0	73/26		17/18	سربال یکساله		Pterocephalus plumosus Coult.
068/0	6/286		78/291	بلوط برودار		Quercus brantii Lindl. var.persica
055/0	72/161		76/154	بلوط برودار		Quercus brantii Lindl. var.persica
-	55/8		-	نسترن وحشی		Roza canina
-	53/2		-	مریم گلی لوله ای		Salvia macrosiphon Boiss.
-	52/2		-	مریم گلی پر ساقه		Salvia multicaulis Vahl
-	5/5		-	سامار خامه­دار (چهار­بال)		Sameraria stylophora Boiss.
**000/0	52/2		51/2	شانه ونوس		Scandix pectin-veneris L.
**008/0	37/23		51/2	شانه ونوس ستاره­ای		Scandix stellata Bank & Soland.
-	86/2		-	گل­گندمی­ساقه آغوش		Serratula cerinthifolia (SM.) Boiss.
-	-		84/13	گل گندمی		Serratula latifolia Boiss.
**000/0	17/5		32/5	گیسو چمن		Taeniatherum crinitum (Schreb.) Nevski
-	27/25		-	شنگ ایرانی		Tragopogon buphthalmoides (DC.) Boiss.
**000/0	61/15		48/25	شنگ حلبی		Tragopogon longirostris Bischoff ex Sch. Bip.
058/0	32/83		3/70	ماستونک برگ		Torilis leptophylla (L.) Reichenb.
**000/0	68/81		8/76	شبدر برگ باریک		Trifolium angustifolium
**008/0	75/25		5/62	شبدر چروکیده		Trifolium bullatum Boiss. & Hausskn. ex Boiss.
**000/0	68/38		84/62	شبدر مزرعه­روی		Trifolium campestre Schreb.
**000/0	74/57		19/57	شبدر طناز		Trifoliumdasyurum C. Presl
**02/0	01/34		09/55	شبدر خاردار		Trifolium echinatum M.Bieb.
**035/0	04/64		33/80	شنبلیله مویین		Trigonella filipes Boiss.
**000/0	65/2		57/10	شنبلیله		Trigonella macroglochin Duriea
**003/0	61/33		72/61	شبدر توپی		Trifolium pilulare Boiss.
**004/0	59/12		38/43	شبدر ستاره­ای		Trifolium stellatum L. var. stellatum
-	-		51/2	شنبلیله دانه تسبیحی		Trigonella strangulata Boiss.
-	6/2		-	گیس چسبک		Turgenia latifolia (L.) Hoffm.
**000/0	08/89		42/68	ریش میش- میش تلخک		Urospermum picroides (L.) Desf.
**000/0	68/2		24/5	-		Velezia rigida L.
-	03/5		-	خورشید صبح ارغوانی		Zaegea purpurea Fresen.
**000/0	68/2		98/7	کاکوتی سرسان		Ziziphora capitata L. subsp. orientalis Samuelsson ex Rech. f.
**000/0	59/7		75/2	کاکوتی		Ziziphora  tenuior L.

^** نشانه اختلاف معنی­دار بین میانگین­ها در سطح 99 درصد و ^* نشانه گونه زادآوری است                      

 

 

نتایج نشان داد که بیش­ترین مقدار اهمیت گونه­های درختی در هر دو منطقه آتش­سوزی شده و شاهد مربوط به گونه بلوط ایرانی است. سایر گونه­ها با تفاوت چشمگیر در مقدار اهمیت گونه­ای بلوط، در مرتبه بعدی این گونه قرار گرفتند. در لایه درختچه­ای بیش­ترین مقدار اهمیت گونه­ای در منطقه آتش­سوزی شده مربوط به زالزالک و کم­ترین آن مربوط به گونه راناس است اما در منطقه شاهد گونه راناس با بیش­ترین مقدار در رتبه اول و گونه نسترن وحشی با کم­ترین مقدار در مرتبه سوم قرار دارد. در لایه زادآوری ( زادآوری غیر جنسی) همانند لایه درختی گونه بلوط ایرانی در هر دو منطقه بیش­ترین مقدار اهمیت گونه­ای را به خود اختصاص داده­ است (جدول 2).

 

جدول 2- تراکم نسبی، چیرگی نسبی، فراوانی نسبی در مناطق آتش­سوزی شده و شاهد

گونه		منطقه آتش­سوزی شده						منطقه شاهد
درختی	RD	RB	RF		RD		RB	RF
Quercus brantii	64/99	64/99	5/95		34/99		8/99	5/87
Celtis caucasica	-	-	-		65/0		23/0	5/2
Ficus carica	35/0	35/0	5		-		-	-
درختچه­ای
Cerataeg aronia	2/88	-	5/47		5/39		-	5/62
Cerasus microcarpa	5/27	-	79/11		43/59		-	70
Roza canina	-	-	-		05/1		-	5/7
زادآوری
Quercus brantii	76/99	-	55		22/99		-	5/62
Ficus carica	23/0	-	5/2		-		-	-
Pistacia atlantica	-	-	-		77/0		-	5/2

RD : تراکم نسبی، RB: چیرگی نسبی، RF: فراوانی نسبی

 

 

نتایج بدست آمده از مدل­های توزیع فراوانی گونه­ها برای لایه­های درختی، درختچه­ای، زادآوری و علفی در دو منطقه آتش­سوزی شده و شاهد در جدول 3 نشان داده شده است.

 

 

جدول3-  مدل­های توزیع فراوانی در لایه­های درختی، درختچه­ای، زادآوری و علفی در مناطق آتش­سوزی شده و شاهد

لایه	منطقه آتش­سوزی شده	منطقه شاهد
درختی	هندسی Geometric	هندسی Geometric
درختچه­ای	هندسی Geometric	عصای شکسته Broken Stick
زادآوری	هندسی Geometric	هندسی Geometric
علفی	نرمال لگاریتمی Log normal	نرمال لگاریتمی Log normal

 

 

مطابق منحنی­های اهمیت نسبی گونه­ها، منحنی مربوط به گونه­های درختی و زادآوری در هر منطقه به صورت توزیع هندسی به­دست آمد. منحنی گونه­های درختچه­ای در منطقه آتش­سوزی شده به صورت هندسی اما در منطقه شاهد به صورت عصای شکسته است (شکل­ 4) همچنین منحنی مربوط به گونه­های علفی در هر دو منطقه به صورت نرمال لگاریتمی بدست آمد و در هر دو منطقه بیش­ترین مقدار اهمیت، به گونهAvenafatua تعلق دارد.

 

 

 

شکل 3-  منحنی توزیع فراوانی گونه­های درختچه­ای در مناطق مورد مطالعه

 

 

شکل 4-  منحنی توزیع فراوانی گونه­های علفی در مناطق مورد مطالعه

 

بحث و نتیجه­گیری

 

آتش­سوزی پس از کشاورزی و قطع یکسره از مهم­ترین عامل کاهش تنوع گونه­ای در جنگل­هاست (18). بررسی تنوع زیستی با در اختیار گذاشتن اطلاعات پایه در مورد توزیع و فراوانی گونه­ها و شناخت و بررسی ویژگی­های جامعه، به مدیریت مؤثر، استفاده پایدار و حفاظت از سطوح تنوع کمک می­کند (45).

نتایج مطالعه نشان داد که در لایه­های درختی و تجدید حیات گونه بلوط در هر دو منطقه درصد بالایی از اهمیت نسبی را به خود اختصاص داده است و از نظر شاخص اهمیت گونه­ بلوط، بین دو منطقه اختلاف معنی­داری وجود ندارد (جدول 1). بطوریکه بیش­تر قطعات نمونه از نظر ترکیب گونه­ای به صورت بلوط خالص مشاهده شد با توجه به اینکه فرم رویشی غالب درختان در جنگل­های زاگرس گونه بلوط است، نتیجه حاضر دور از انتظار نیست. از طرفی این جنگل­ها به دلایلی همچون دخالت­ها و بهره­برداری­های شدید، مسائل اقتصادی- اجتماعی و عدم مدیریت جامع و کارآمد در طی چند دهه گذشته تا حد زیادی تخریب شده و سبب کاهش شدید تعداد و تنوع گونه­های مختلف شده است. همچنین با توجه به اینکه اکثر درختان مادری از گونه بلوط بود بنابراین بیش­ترین بخش تجدید حیات نیز مربوط به گونه بلوط است به­طوری­که در هر دو منطقه با درصد چشم­گیری (بیش از 95 درصد)، پوشش غالب تجدید حیات منطقه را تشکیل داده است. در هر دو منطقه، لایه­های درختی و زادآوری هر یک با دو گونه از مدل هندسی پیروی می­کنند. سری هندسی معرف جوامع نابالغ، شکننده و بی ثبات، تحت فشار و تخریب با غنای پایین است و غنای کم درختان و زادآوری آن­ها در هر دو منطقه مدل فوق را اثبات می­کند. مطالعات  Adelو همکاران (2011) در ارتباط با تأثیر آتش­سوزی بر ساختار، ترکیب و تنوع گونه­های گیاهی در رودبار گیلان نشان داد که شکل این منحنی­ها برای لایه درختی، درختچه­ای و زادآوری به صورت هندسی است و اظهار داشتند که مدل هندسی معرف جوامعی است که در محیط­های تخریب واقع شده­اند و مراحل اولیه توالی را طی می­کنند (2). وضعیت تخریبی، رشد گونه­ها را محدود می­کند به طوریکه تعداد کمی از گونه­ها غالب و تعداد زیادی از گونه­ها به صورت تقریبا نادر در جامعه دیده می­شوند (41). این نتیجه با مطالعات (38، 15) مبنی بر کاهش تنوع گونه­ای در مناطق تخریب یافته هم­خوانی دارد.

در منطقه شاهد گونه راناس جز گونه غالب منطقه بوده است (جدول 1) به­طوریکه بین دو منطقه از نظر شاخص اهمیت گونه راناس، در سطح 99 درصد اختلاف معنی­دار وجود دارد، اما این گونه پس از آتش­سوزی نتوانسته است الگوی چیرگی خود را حفظ کند و جای خود را به گونه پیشگام زالزالک داده است به­طوریکه گونه زالزالک پس از آتش­سوزی توانسته جمعیت خود را در منطقه گسترش دهد.  مدل فراوانی لایه درختچه­ای در منطقه شاهد با سه گونه (زالزالک، راناس و نسترن وحشی) به صورت عصای شکسته و در منطقه آتش­سوزی شده به صورت هندسی است. مدل عصای شکسته در لایه درختچه­ای معرف جوامع نسبتاً فقیر است که غنای کم و فراوانی یکنواخت تعداد معدودی از گونه­ها را نمایش می­دهد. Abedi (2009) و Haghgoy (2011) شکل مدل عصای شکسته را در لایه درختچه­ای منطقه مورد مطالعه خود را، معرف جامعه­ای نسبتاً فقیر از گونه­ها می­دانند و تعداد درختچه­ها درستی این مطلب را تأیید می­کند (17، 1). از طرفی مدل توزیع گونه­های درختچه­ای در منطقه آتش­سوزی شده با دو گونه زالزالک و راناس به شکل هندسی است که علت این مسئله حذف گونه نسترن وحشی است که پس از آتش­سوزی دیگر نتوانست در منطقه ظاهر شود. احتمالاً آتش­سوزی بانک بذر این گونه را نابود کرده است و اگر بذرهایی به این منطقه انتشار پیدا کرده باشد احتمالاً در رقابت با سایر گونه­ها شکست خورده است. که همین مسئله سبب کاهش غنای گونه­ای در منطقه شده است از این­رو در منطقه آتش­سوزی شده مدل توزیع گونه­ها به سمت مدل هندسی رفته است. KhalilPour و همکاران (2013) به بررسی اثرات آتش­سوزی بر تنوع گوشش گیاهی در جنگل­های زاگرس پرداختند و به این نتیجه رسیدند که آتش­سوزی باعث کاهش تنوع گونه­های درختچه­ای شده است (22). در تحقیقی دیگرJamshidi  و همکاران (2013) در جنگل­های بلوط غرب در مریوان در استان کردستان مشاهده کردند ­که تنوع گونه­های درختچه­ای در منطقه شاهد بیش­تر از منطقه سوخته است (20). کاهش تنوع گونه­های درختچه­ای در اثر آتش­سوزی در تحقیقات (3،12،27) نشان داده شده است.

بررسی مدل توزیع فراوانی گونه­های علفی نشان داد که گونه­ها از مدل نرمال لگاریتمی پیروی می­کنند که نشان­دهنده وفور گونه­هایی با فراوانی متوسط است که با یکدیگر همزیستی مسالمت آمیز دارند. این موضوع را می­توان چنین تفسیر کرد که لایه علفی نسبت به سایر گونه­های چوبی از وضعیت مناسبی از نظر تنوع گونه­های گیاهی برخوردار است و در کنش حیاتی رقابت، آسیب جدی به همدیگر نمی­رسانند (38) اما همانطور که در منحنی­ شکل 6 نشان داده شده است، منطقه شاهد دارای شیب ملایم و طول خط وسیع­تری نسبت به منحنی منطقه آتش­سوزی شده است با توجه به اینکه طول خط در این نمودارها، منعکس کننده غنا گونه­ای و شیب خط نشان­دهنده یکنواختی جامعه است (46)، این مسئله نشان از غنا و یکنواختی کم­تر گونه­ها در منطقه آتش­سوزی شده و بالعکس غنا و یکنواختی بیش­تر در منطقه شاهد است. آتش­سوزی با کاهش تراکم بذر گونه­های مختلف و ­همچنین با اثر بر­ خاک از جمله کاهش نفوذپذیری خاک امکان استقرار بذر مناطق مجاور را کاهش می­دهد (8). از طرفی برخی از گونه­ها نمی­توانند خود را با شرایط جدید وفق دهند و حذف می­شوند. بنابراین تنها گونه­هایی باقی می­مانند که به نحوی شرایط سخت آتش­سوزی را تحمل کرده باشند. keeling و همکاران (2004) به بررسی اثرات آتش­سوزی بر ساختار جنگل­های کاج دو گلاس پرداختند و عنوان کردند که آتش­سوزی سبب کاهش تعداد گونه ها شده است (21). در یونان مرکزی Goudelis و همکاران (2004) مشاهده کردند که آتش­سوزی سبب کاهش غنای گونه­ای شده است (16). نتایج تحقیقات (26،14،7) نتایج تحقیق حاضر را تایید می­کنند.

از طرفی یکنواختی پس از آتش­سوزی کاهش یافته است (4). یکنواختی بیان­گر میزان تعادل در فراوانی گونه­هاست. در واقع وقتی کلیه گونه­ها تقریباً دارای افرادی مساوی باشند یکنواختی به حداکثر خواهد رسید (9). بعد از وقوع آتش­سوزی و حذف گونه­های موجود در منطقه، گونه­هایی که به آتش­سوزی مقاوم بوده و هم­چنین گونه­هایی که جدیداً وارد محیط شده­اند، تعادل غنای گونه­ای را از بین برده، به­طوریکه گونه­ای که تطابق بیش­تری با شرایط محیطی جدید داشته باشد با تعداد افراد بیش­تری عرصه را برای سایر گونه­ها تنگ خواهد کرد. Omidi (2013) در بررسی خود بر زادآوری و تنوع گونه­های گیاهی در جنگل بانکول ایلام نشان داد که فراوانی گونه­ها در منطقه آتش­سوزی شده از همگنی کم­تری برخوردار است به­طوری­که آتش­سوزی سبب کاهش یکنواختی در توده مورد نظر شده است (36).

تبعیت مناطق از سری هندسی و عصای شکسته در لایه درختی و درختچه­ای و زادآوری نشان­دهنده این است که رویشگاه از نظر تنوع و غنای گونه­های چوبی وضعیت مناسبی را ندارد. از اینرو این رویشگاه در برابر عوامل مخرب محیطی نظیر آتش­سوزی بیش­ترین آسیب را می­بیند و ادامه چنین روندی تا چند سال آینده مطمئنا سبب نامناسب شدن شرایط زیستی برای گونه­ها شده است و انهدام کلی گونه­های گیاهی و جانوری را در پی خواهد داشت جهت جلوگیری و به تاخیر انداختن این حادثه در این ناحیه رویشی، باید تا جای ممکن با مشارکت­های مسئولین و جنگل­نشینان، روستاییان مجاور جنگل­­ها و سایر مردم، مراقبت­های بیش­تری در مقابله با بروز آتش­سوزی انجام شود.

 

Reference

1. Abedi, R., 2009. Investigation of Gilan Rural Heritage Museum vegetation, forestry master's thesis, Department of Natural Resources, University of Guilan, 79 p. (In Persian).

2. Adel, M. N., 2011. Investigation effect of fire on the structure, composition and diversity of plant species inRoudbar Gilan, forestry master's thesis, Department of Natural Resources, University of Guilan, 88 p. (In Persian).

3. Adel, M.N., H. Pourbabaei, A. Omidi& D.C. Dey, 2012. Forest structure and woody plant species composition after a wildfire in beech forests in the north of Iran. Journal of Forestry Research, 24 (2): 255- 262.

4. Banj Shafiei, A & M. Akbarinia, 2006. Effect of fire on herbal layer biodiversity in a temperate forest of fire Northen Iran. Pakestan Journal of Biodiversity Sciences, 9 (12): 2273-2277.

5. Barnes, B.V., D. R. Zak, S.R. Denton & S.H. Spurr, 1998. Forest Ecology. John Wiely and Sons, USA, 187p.

6. Bowman, D.M., J.K. Balch, P. Artaxo, W.J. Bond, J.M. Carlson, M.A. Cochrane, C.M. D’Antonio, R.S. DeFries, J.C. Doyle, S.P. Harrison & F.H. Johnston, 2009. Fire in the Earth system. science, 324 (5926): 481-484.

7. Chuvieco, E & J. Salas, 1996. Mapping the spatial distribution of forest fire danger using GIS. International Journal of Geographic Information Systems, 10: 333–345.

8. DeFalco, L. A., T.C. Esque, J.M. Kane & M.B. Nicklas, 2009. Seed banks in a degraded desert shrubland: Influence of soil surface condition and harvester ant activity on seed abundance. Journal of Arid Environments, 73(10): 885-893.

9. Ejtehadi, H., A. Sepehri & H.R. Ekkafi, 2009. The methods diversity measurement. The publication of Ferdowsi University. 228 p. (In Persian)

10. Ejtehadi, H., A. Sepehri & H. Akafi, 2012. Methods of measuring biodiversity, Ferdosi University of Mashhad publication, Mashhad, 228 p. (In Persian)

11. Ekkafi, H & H. Ejtehadi, 2007. the study of plant species diversity in two areas by abundance distribution model. Basic science journal of Islamic Azad University. 66: 63- 72. (In Persian)

12. Elliott, K.J, 1999. The effect of prescribed fire on biodiversity in mixed pine- hardwood forest in Nantahala Natural Forest. In: Kennard, D. 2002. Effects of fire on biodiversity, www.forestencyclopedia.net/p/p 1766.

13. Fattahi, B & A. Tahmasebi, 2010. Fire influence on vegetation changes of Zagros mountainous rangelands (Case study: Hamadan province). Rangeland, 4 (2):  228- 239. (In Persian).

14. Fearnside, P. M., 2005. Deforestation in Brazilian Amazonia: History, rates, and consequences Conservation Biology, 19 (3): 680-688. 

15. Ghomi Avili , A., S. M. Hosseini, A. Mataji & S. Gh. M. Jalali, 2007. Evaluation of biodiversity and regeneration of woody species in community management in the area Kheyroudkenar Nowshahr. Journal of Ecology, 43: 101: 106. (In Persian).

16. Goudelis, G., P.P. Ganatsas, I. Spanos & A. Karpi, 2004. Effect of repeated fire on plant community recovery in Penteli, central Greece. Eco-and ground bio-engineering: the use of vegetation to improve slope stability. Proceedings of the First International Conference on Eco-engineering 13–17 September, 337–343.

17. Haghgoy Mardakhi, T., 2011. The evaluation of plant species diversity in ecological species group of broad-leaved forest (case study: Kandelat, Guilan). MSc thesis, forestry department, natural resources faculty, Guilan University.

18. Hamilton A & P. Hamilton, 2006. An Ecosystem Approach. Earthscan, 324 p.

19. Heydari, M & M. Faramarzi, 2014. Short-term effects fire with different intensity on composition and diversity of soil seed bank in Zagros forest ecosystem, city Sirvan, Journal of Applied Ecology, 3 (9): 57-68.

20. Jamshidi Bakhtar, A., Kh. Sagheb-Talebi, M.R. Marvi Mohajer. & M. Haidari, 2013. The impact of fire on the forest and plants diversity in Iranian Oak forest. International journal of Advanced Biological and Biomedical Research, ISSN: 2322 - 4827, Vol. 1, No. 3, pp 273-284.

21. Keeley, J. E., D. Lubin & C.J. Fortheringham, 2003. Fire and grazing impacts on plant diversity and aline plant invasions in the southern sierra Nevada, Ecological Applicationn, 13(5): 1355-1374.

22. KhalilPour, M., H. Jalilvand, M.R. Pourmajidian & M. Hojati, 2013. Investigation effects of fire on vegetation diversity in the Zagros forests (Case study: Dale protected area in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad), National Conference of environmental researches. (In Persian).

23. Khodakarami, Y., M. Khanhassani, Kh. Saghebtalebi, A. Zohrevandi, M. Pourreza & Sh. Mashayekhi, 2010. Evaluation of some ecological factors influencing distribution species Acer cineracens in the forests of Kermanshah, Iranian Journal of natural ecosystems, 1 (4): 63-69. (In Persian).

24. Khosravi, A., H. Jamshidzadeh, J. Mirzaei, A. Rostami, P. Samadi & R. Abdollahi, 2014. Effects of fire on plant species diversity and composition floor in Manesht & Qalarang Ilam, National Conference on sustainable development and renewable resources. (In Persian).

25. Krishnamurthy, Y.L., H.M. Prakasha, A. Nanda, M. Krishnappa, H.S. Dattaraja & H.S. Saresh, 2010.Vegetation structure and floristic composition of a tropical deciduous forest in Bhadra wildlife Sanctuary, Karnataka, India. J. Tropical Ecology, 51(2): 235-246.

26. Lahav, H., (1989). Renewal of Vegetation After Fire in a Natural Pine Forest on Mt. Carmel (M.Sc. Diss.) Tel Aviv University.

27. Lewis, C. E & T.J.  Harshbarger, 1976. Shrub and herbaceous vegetation after 20 years of prescribed burning in the South Carolina Coastal Plain. Journal of Range Management, 29 (1): 13-18.

28. Lymberopoulos, N., C. Papadopoulos, E. Stefanakis, N. Pantalos & F. Lockwood, 1996. A GIS –based forest fire management information system. EARSel Journal–Advances in Remote Sensing, 4 (1): 68-75.

29. Lyon, J & M. Niocole, 2005. Pattern of plant diversity and plant- environmental relationships across three riparian corridors. Forest Ecology and Management, 204: 267- 278.

30. Mahmoudi, J., Gh. A. Zahedi, A. Adeli & R. Rahmani, 2005. Identification of plant ecological groups and their relationships with soil properties in the forests of Kelarabad. Iranian. Journal of Natural Resources, 58 (2): 363- 351. (In Persian).

31. Maingi, J.K & S.E. Marsh, 2006. Composition, structure, and regeneration patterns in a gallery forest along the Tana River near Bura, Kenya. Forest Ecology and Management, 236: 211-228.

32. Magurran, A.E., 2003. Measuring biodiversity. Blackwell Publishing, p 256.

33. Mirdavoodi, H.R., M.R. Marvi Mohadjer, G. h. Zahedi Amiri & V. Etemad, 2013. Disturbance effects on plant diversity and invasive species in western oak communities of Iran (Case study: Dalab Forest, Ilam). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 21 (1): 1- 16. (In Persian)

34. Motamedi, J. & M. Souri, 2016. Efficiency of numerical and parametrical indices to determine biodiversity in mountain rangelands, Acta Ecologica Sinica, 36(2): 108-112.

35. Mirhashemi, H., H. Pourbabaei, A. Mezbani, 2016. Assessment Changes the relative importance (SIV) woody species with increasing altitude in the forests of Zagros, case study: protected area of Kabirkouh, Ilam. International conference on sustainable development, strategies and challenges with a focus on Agriculture, Natural Resources, Environment and Tourism, Tabriz, Iran.

36. Omidi,Gh., 2013. The effect of fire on regeneration and diversity of plant in Bankol forest rehion in Ilam. MSc thesis, forestry department, natural resources faculty, Kurdestan University. 60 p. (In Persian)

37. Pourbabaei, H & A. Ranjavar, 2013. Species diversity of woody plants in the district No.1 forests Kelardasht, Mazandaran province. Iranian Journal of Biology, 18 (4):307-322.

38. Pourbabaei, H., 2010. Application of  Statistics in Ecology (Methods and basic calculations), University Press of  Gilan, 280 p.( In Persian).

39. Pourbabaei, H., R. Cheraghi & S. Ebrahimi, 2015. The Study of Woody Species Structure and Diversity in the Persian Oak (Quercus brantii Lindl.) Site, Dashtak, Yasouj, Western Iran.  Journal of Zagros Forests Researches, 2(1): 1-15. (In Persian).

40. Pourreza, M., S.M. Hosseini, A.A. Safari Sinegani, M. Matinizadeh & S.J. Alavai, 2014. Herbaceous species diversity in relation to fire severity in Zagros oak forest Iran. Journal of Forestry Research, 25(1): 113−120. 

41. Ravanbakhsh, M.., H. Ejtehadi, H. Pourbabaei & J. Ghoreshi-al-Hoseini, 2007. Investigation on plants species diversity of Gisoum Talesh Reservoir forest, Gilan province, Iran, Iranian Journal of biology, 20 (3): 218-229.

42. Saeb, K., 2011. Investigation and comparison of plant biodiversityin the ancient  locality of Tol Guilan (Case study: Gorganrod of Talesh catchment, Guilan,Iran). Reaserch Journal of Forest Science and Engineering, 1(2): 1-11.( In Persian)

43. Sagheb Talebi, Kh., T. Sajedi, F. Yazdian, 2005. Overview of Iran's forest. Research Institute of Forests and Rangelands, 39: 27 p.( In Persian).

44. Sheikholeslami, A., Kh. Kia Pasha & A. KiaLashaki, 2011. A study of tree distribution in Diameter Classes in Natural Forests of Iran, Annals of biological research, (5): 283-290. (In Persian)

45. Sharifi, M & M. Ghafouri, 2009. Fundamentals of ecology and environment probles. JahadeDaneshghahi of Mashhad press, 400 p.

46. Waite, S., 2000. Statistical ecology in practice: a guide to analyzing environmental and ecological field data. Prentice Hall.

47. Tahmasi, P., 2013. The study of destructive effect and potential of water uses as a management tools for vegetation cover in semi-steppe pastures. Iranian journal of natural resource. 66 (2): 287-298.( In Persian).

 

 

 

---

[1]* دانش آموخته کارشناسی ارشد ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه­سرا، ایران، پست الکترونیک:[e-mail] ، شماره تماس: [phone]

[2] استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه­سرا، ایران

[3] دکتری اکولوژی جنگل، مرکز تحقیقات منابع طبیعی شهرستان کرمانشاه، ایران

مراجع

Reference

1. Abedi, R., 2009. Investigation of Gilan Rural Heritage Museum vegetation, forestry master's thesis, Department of Natural Resources, University of Guilan, 79 p. (In Persian).

2. Adel, M. N., 2011. Investigation effect of fire on the structure, composition and diversity of plant species inRoudbar Gilan, forestry master's thesis, Department of Natural Resources, University of Guilan, 88 p. (In Persian).

3. Adel, M.N., H. Pourbabaei, A. Omidi& D.C. Dey, 2012. Forest structure and woody plant species composition after a wildfire in beech forests in the north of Iran. Journal of Forestry Research, 24 (2): 255- 262.

4. Banj Shafiei, A & M. Akbarinia, 2006. Effect of fire on herbal layer biodiversity in a temperate forest of fire Northen Iran. Pakestan Journal of Biodiversity Sciences, 9 (12): 2273-2277.

5. Barnes, B.V., D. R. Zak, S.R. Denton & S.H. Spurr, 1998. Forest Ecology. John Wiely and Sons, USA, 187p.

6. Bowman, D.M., J.K. Balch, P. Artaxo, W.J. Bond, J.M. Carlson, M.A. Cochrane, C.M. D’Antonio, R.S. DeFries, J.C. Doyle, S.P. Harrison & F.H. Johnston, 2009. Fire in the Earth system. science, 324 (5926): 481-484.

7. Chuvieco, E & J. Salas, 1996. Mapping the spatial distribution of forest fire danger using GIS. International Journal of Geographic Information Systems, 10: 333–345.

8. DeFalco, L. A., T.C. Esque, J.M. Kane & M.B. Nicklas, 2009. Seed banks in a degraded desert shrubland: Influence of soil surface condition and harvester ant activity on seed abundance. Journal of Arid Environments, 73(10): 885-893.

9. Ejtehadi, H., A. Sepehri & H.R. Ekkafi, 2009. The methods diversity measurement. The publication of Ferdowsi University. 228 p. (In Persian)

10. Ejtehadi, H., A. Sepehri & H. Akafi, 2012. Methods of measuring biodiversity, Ferdosi University of Mashhad publication, Mashhad, 228 p. (In Persian)

11. Ekkafi, H & H. Ejtehadi, 2007. the study of plant species diversity in two areas by abundance distribution model. Basic science journal of Islamic Azad University. 66: 63- 72. (In Persian)

12. Elliott, K.J, 1999. The effect of prescribed fire on biodiversity in mixed pine- hardwood forest in Nantahala Natural Forest. In: Kennard, D. 2002. Effects of fire on biodiversity, www.forestencyclopedia.net/p/p 1766.

13. Fattahi, B & A. Tahmasebi, 2010. Fire influence on vegetation changes of Zagros mountainous rangelands (Case study: Hamadan province). Rangeland, 4 (2):  228- 239. (In Persian).

14. Fearnside, P. M., 2005. Deforestation in Brazilian Amazonia: History, rates, and consequences Conservation Biology, 19 (3): 680-688. 

15. Ghomi Avili , A., S. M. Hosseini, A. Mataji & S. Gh. M. Jalali, 2007. Evaluation of biodiversity and regeneration of woody species in community management in the area Kheyroudkenar Nowshahr. Journal of Ecology, 43: 101: 106. (In Persian).

16. Goudelis, G., P.P. Ganatsas, I. Spanos & A. Karpi, 2004. Effect of repeated fire on plant community recovery in Penteli, central Greece. Eco-and ground bio-engineering: the use of vegetation to improve slope stability. Proceedings of the First International Conference on Eco-engineering 13–17 September, 337–343.

17. Haghgoy Mardakhi, T., 2011. The evaluation of plant species diversity in ecological species group of broad-leaved forest (case study: Kandelat, Guilan). MSc thesis, forestry department, natural resources faculty, Guilan University.

18. Hamilton A & P. Hamilton, 2006. An Ecosystem Approach. Earthscan, 324 p.

19. Heydari, M & M. Faramarzi, 2014. Short-term effects fire with different intensity on composition and diversity of soil seed bank in Zagros forest ecosystem, city Sirvan, Journal of Applied Ecology, 3 (9): 57-68.

20. Jamshidi Bakhtar, A., Kh. Sagheb-Talebi, M.R. Marvi Mohajer. & M. Haidari, 2013. The impact of fire on the forest and plants diversity in Iranian Oak forest. International journal of Advanced Biological and Biomedical Research, ISSN: 2322 - 4827, Vol. 1, No. 3, pp 273-284.

21. Keeley, J. E., D. Lubin & C.J. Fortheringham, 2003. Fire and grazing impacts on plant diversity and aline plant invasions in the southern sierra Nevada, Ecological Applicationn, 13(5): 1355-1374.

22. KhalilPour, M., H. Jalilvand, M.R. Pourmajidian & M. Hojati, 2013. Investigation effects of fire on vegetation diversity in the Zagros forests (Case study: Dale protected area in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad), National Conference of environmental researches. (In Persian).

23. Khodakarami, Y., M. Khanhassani, Kh. Saghebtalebi, A. Zohrevandi, M. Pourreza & Sh. Mashayekhi, 2010. Evaluation of some ecological factors influencing distribution species Acer cineracens in the forests of Kermanshah, Iranian Journal of natural ecosystems, 1 (4): 63-69. (In Persian).

24. Khosravi, A., H. Jamshidzadeh, J. Mirzaei, A. Rostami, P. Samadi & R. Abdollahi, 2014. Effects of fire on plant species diversity and composition floor in Manesht & Qalarang Ilam, National Conference on sustainable development and renewable resources. (In Persian).

25. Krishnamurthy, Y.L., H.M. Prakasha, A. Nanda, M. Krishnappa, H.S. Dattaraja & H.S. Saresh, 2010.Vegetation structure and floristic composition of a tropical deciduous forest in Bhadra wildlife Sanctuary, Karnataka, India. J. Tropical Ecology, 51(2): 235-246.

26. Lahav, H., (1989). Renewal of Vegetation After Fire in a Natural Pine Forest on Mt. Carmel (M.Sc. Diss.) Tel Aviv University.

27. Lewis, C. E & T.J.  Harshbarger, 1976. Shrub and herbaceous vegetation after 20 years of prescribed burning in the South Carolina Coastal Plain. Journal of Range Management, 29 (1): 13-18.

28. Lymberopoulos, N., C. Papadopoulos, E. Stefanakis, N. Pantalos & F. Lockwood, 1996. A GIS –based forest fire management information system. EARSel Journal–Advances in Remote Sensing, 4 (1): 68-75.

29. Lyon, J & M. Niocole, 2005. Pattern of plant diversity and plant- environmental relationships across three riparian corridors. Forest Ecology and Management, 204: 267- 278.

30. Mahmoudi, J., Gh. A. Zahedi, A. Adeli & R. Rahmani, 2005. Identification of plant ecological groups and their relationships with soil properties in the forests of Kelarabad. Iranian. Journal of Natural Resources, 58 (2): 363- 351. (In Persian).

31. Maingi, J.K & S.E. Marsh, 2006. Composition, structure, and regeneration patterns in a gallery forest along the Tana River near Bura, Kenya. Forest Ecology and Management, 236: 211-228.

32. Magurran, A.E., 2003. Measuring biodiversity. Blackwell Publishing, p 256.

33. Mirdavoodi, H.R., M.R. Marvi Mohadjer, G. h. Zahedi Amiri & V. Etemad, 2013. Disturbance effects on plant diversity and invasive species in western oak communities of Iran (Case study: Dalab Forest, Ilam). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 21 (1): 1- 16. (In Persian)

34. Motamedi, J. & M. Souri, 2016. Efficiency of numerical and parametrical indices to determine biodiversity in mountain rangelands, Acta Ecologica Sinica, 36(2): 108-112.

35. Mirhashemi, H., H. Pourbabaei, A. Mezbani, 2016. Assessment Changes the relative importance (SIV) woody species with increasing altitude in the forests of Zagros, case study: protected area of Kabirkouh, Ilam. International conference on sustainable development, strategies and challenges with a focus on Agriculture, Natural Resources, Environment and Tourism, Tabriz, Iran.

36. Omidi,Gh., 2013. The effect of fire on regeneration and diversity of plant in Bankol forest rehion in Ilam. MSc thesis, forestry department, natural resources faculty, Kurdestan University. 60 p. (In Persian)

37. Pourbabaei, H & A. Ranjavar, 2013. Species diversity of woody plants in the district No.1 forests Kelardasht, Mazandaran province. Iranian Journal of Biology, 18 (4):307-322.

38. Pourbabaei, H., 2010. Application of  Statistics in Ecology (Methods and basic calculations), University Press of  Gilan, 280 p.( In Persian).

39. Pourbabaei, H., R. Cheraghi & S. Ebrahimi, 2015. The Study of Woody Species Structure and Diversity in the Persian Oak (Quercus brantii Lindl.) Site, Dashtak, Yasouj, Western Iran.  Journal of Zagros Forests Researches, 2(1): 1-15. (In Persian).

40. Pourreza, M., S.M. Hosseini, A.A. Safari Sinegani, M. Matinizadeh & S.J. Alavai, 2014. Herbaceous species diversity in relation to fire severity in Zagros oak forest Iran. Journal of Forestry Research, 25(1): 113−120. 

41. Ravanbakhsh, M.., H. Ejtehadi, H. Pourbabaei & J. Ghoreshi-al-Hoseini, 2007. Investigation on plants species diversity of Gisoum Talesh Reservoir forest, Gilan province, Iran, Iranian Journal of biology, 20 (3): 218-229.

42. Saeb, K., 2011. Investigation and comparison of plant biodiversityin the ancient  locality of Tol Guilan (Case study: Gorganrod of Talesh catchment, Guilan,Iran). Reaserch Journal of Forest Science and Engineering, 1(2): 1-11.( In Persian)

43. Sagheb Talebi, Kh., T. Sajedi, F. Yazdian, 2005. Overview of Iran's forest. Research Institute of Forests and Rangelands, 39: 27 p.( In Persian).

44. Sheikholeslami, A., Kh. Kia Pasha & A. KiaLashaki, 2011. A study of tree distribution in Diameter Classes in Natural Forests of Iran, Annals of biological research, (5): 283-290. (In Persian)

45. Sharifi, M & M. Ghafouri, 2009. Fundamentals of ecology and environment probles. JahadeDaneshghahi of Mashhad press, 400 p.

46. Waite, S., 2000. Statistical ecology in practice: a guide to analyzing environmental and ecological field data. Prentice Hall.

47. Tahmasi, P., 2013. The study of destructive effect and potential of water uses as a management tools for vegetation cover in semi-steppe pastures. Iranian journal of natural resource. 66 (2): 287-298.( In Persian).