بررسی تاثیر قابلیت های فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی در بانک تجارت شعب منطقه جنوب غرب شهر تهران

فصلنامه مهندسی مدیریت نوین

مقاله 1، دوره 5، 1و2 - شماره پیاپی 13، شهریور 1395، صفحه 1-16   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (تحقیقی)

نویسندگان

پریسا کاشانی نژاد¹؛ فریده حق‌شناس کاشانی^{* 2}

¹گروه مدیریت دولتی، گرایش سیستم اطلاعاتی مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

²عضو هیأت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

چکیده
زمینه: یکی از چالش های امروزه سازمان ها با توجه به سرعت و حجم بالای اطلاعات و همچنین ارتقاء فناوری، استفاده بهینه از امکانات موجود می باشد؛ به عبارت دیگر مساله اصلی آن است که سازمان ها چگونه قادر خواهند بود از منابع انسانی و تجهیزات فناوری اطلاعات، به عنوان عوامل تاثیرگذار در فرآیند توسعه، به بهترین نحو استفاده کنند. ارزیابی عملکرد سازمانها از دید فناوری اطلاعات ضمن نیل به این اهداف، امکان نحوه اثربخشی سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمان را برای مدیران سازمان فراهم می سازد
هدف: هدف این تحقیق بررسی تاثیر قابلیت های فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی در بانک تجارت شعب منطقه جنوب غرب شهر تهران می باشد.
روشها: این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی، بر اساس ماهیت توصیفی و میدانی است. جامعه آماری این تحقیق 400 نفر از کارمندان شاغل در شعب جنوب‌غرب بانک تجارت در شهر تهران می باشند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان نمونه این تحقیق 196 نفر اعلام شد. روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شد. برای تجزیه تحلیل داده ها از نرم افزار spss و لیزرل استفاده گردید.
نتیجه گیری: با بکار گیری و تقویت قابلیت های فناوری اطلاعات می توان ضمن افزایش چابکی سازمانی به بهبود عملکرد سازمانی دست یافت.

کلیدواژه‌ها

قابلیت های فناوری اطلاعات؛ چابکی سازمانی؛ عملکرد سازمانی و بانک تجارت

اصل مقاله

مقدمه

فناوری اطلاعات به‌عنوان محور توسعه و به‌منظور استقرار نظام اطلاع‌رسانی جهانی در حال گسترش و مطرح‌شدن هست، استفاده از قابلیت‌های فناوری اطلاعات در میان بانک‌ها نیز در حال گسترش هست؛ به‌عبارت‌دیگر، ارائه خدمات بانکی توسط شبکه صورت می‌پذیرد و این پدیده شکل‌های جدیدی از رقابت را میان بانک‌ها ایجاد نموده است که در این صورت بانک‌ها ناچار هستند جهت قرار گرفتن در خط توسعه خود را با شکل جدیدی از بانکداری بانام بانکداری الکترونیکی همگام سازند.عدم به‌کارگیری فناوری اطلاعات در صنعت بانکداری الکترونیکی موجب افزایش فاصله جغرافیایی و زمانی بین بانک و مشتری شده و همچنین افزایش هزینه‌های ارائه خدمات بانکی و نقل‌وانتقال پول، کاهش رقابت بین بانک‌ها و کاهش کیفیت خدمات را به دنبال داشته و درنهایت موجب تغییر ساختار هزینه‌ی بانک‌ها می‌گردد که بانک تجارت نیز از این قاعده مستثنا نیست.

پرداختن به‌نظام بانکی کارآمد و پیشرفته در بانکداری اجتناب‌ناپذیر است و تصور بانکداری بدون فناوری اطلاعات ناممکن است.به‌این‌ترتیب فناوری اطلاعات محور اصلی خلق ارزش در سیستم بانکداری به شمار می‌رود.بانکداری ایران نیز به برکت این حضور و نقش‌آفرینی فعال، همسو با روندهای جهانی گام برداشته و به‌رغم توسعه‌نیافتگی در بخش‌ها و ابزارهای مالی در این بخش پیشرفت‌های شگرفی صورت گرفته است.بااین‌حال، هنوز گام‌های بسیاری باید برداشت تا بانکداری ایران بیش‌ازپیش طعم پیشرفت درزمینهٔ فناوری اطلاعات و درنهایت بهبود عملکرد را بچشد (احتشام راثی و محرابی، 1395).

باید توجه داشت که چالش‌های فزاینده محیطی، به شکل فراوانی کسب­و­کار سازمان‌ها؛ ازجمله بانک‌ها را تحت تأثیر قرار داده است.چالش‌هایی مانند تغییرات سریع، ظهور اینترنت، تنوع نیروی کار، جهانی­سازی، تغییر در قوانین و مقررات، کمبود مهارت‌های موردنیاز و ظهور بخش‌های خدماتی، بر ساختارهای سازمانی تأثیر گذاشته­اند (گومز[1] و همکاران، 2001)؛ چنان‌که سازمان‌ها را مجبور کرده­­اند که از سه تسهیل‌کننده مدیریت منابع انسانی، فناوری اطلاعات و بهبود عملکرد، برای افزایش، قدرت رقابتی خود استفاده کنند (نو[2]، 2005) ازجمله مسائل اساسی این است که رشد سریع فناوری اطلاعات در حوزه کسب­و­کار، اهمیت بسیار بالایی دارد، لذا یکی از جنبه‌های مجهول و مبهمی که پژوهشگران بیان می­دارند، این بوده که آیا سرمایه­گذاری درزمینهٔ فناوری اطلاعات در کشورهای درحال‌توسعه، روند افزایشی داشته است؟ برخی از پژوهشگران بر این باورند که توسعه­های اخیر اقتصادی، نمایانگر این است که آینده خوبی در انتظار فناوری اطلاعات است (اسلیزر[3] و همکاران، 2002) و امروزه، تمایل به استفاده از فناوری اطلاعات و دستگاه‌های جامع اطلاعات بانکی در سازمان‌های مختلف در حال افزایش است که علت این امر، امکانات و امتیازات فراوان آن از قبیل سرعت انتقال اطلاعات، سهولت انتقال اطلاعات، ذخیره­سازی حجم اطلاعات، صرفه­جویی در وقت، کاهش هزینه­ها، دقت در انجام کار، قابلیت اعتماد و ...هست (توربان[4] و همکاران، 2003).فناوری اطلاعات به سیستم‌های جامع اطلاعاتی بانک کمک می­کند و این قابلیت باعث می­شود که ساختار رسمی یک سازمان به‌عنوان یک پردازشگر عمل کند، رشد سازمان‌ها و پیچیده­تر شدن محیط آن‌ها را افزایش دهد و ضرورت ایجاد هماهنگی میان واحدها در جهت افزایش کارایی را دوچندان گرداند (گرنت[5]، 2008).ساختار سازمانی نیز از مهم‌ترین عوامل در برقراری ارتباطات و استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات هست که رشد غیرقابل‌پیش‌بینی آن در دهه‌های اخیر، توسعه صنایع مختلف ازجمله بانکداری را شامل شده است؛ به‌عبارت‌دیگر، سرمایه­گذاری و به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات، بایستی ساختار سازمانی را متحول و اثربخش سازد (زرگر، 1382).فناوری اطلاعات، کاربردهای بسیاری در مدیریت و سازمان‌ها دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استفاده از شبکه­های رایانه­ای؛ بخصوص اینترنت است.در حوزه فناوری اطلاعات اینترنت، تحولی مهم در عصر حاضر به شمار می­رود.به‌کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان، تغییراتی را که دارای اثرات مختلفی ازجمله ساختار سازمانی هست، به وجود می­آورد (قبادی، 1382).

با توجه به این‌که بانک‌ها از سازمان‌های خدماتی به شمار می­روند و با مراجع و مشتریان زیاد و درخواست‌های متنوع و مکرر از سوی آن‌ها مواجه هستند و انجام و ارائه خدمات در این سازمان‌ها، به شیوه سنتی و توسط کارکنان انجام می­گیرد؛ همچنین با توجه به حجم فعالیت‌ها در پاسخگویی به درخواست‌ها که مستلزم سرعت، دقت، سهولت و قابلیت اطمینان بالایی هست، ورود فناوری اطلاعات، موجب تأثیر فراوانی بر ابعاد سازمانی بانک‌ها گشته، به‌نحوی‌که ساختار سازمانی آن‌ها را دچار تغییرات عمده­ای کرده است.رشد غیرقابل‌پیش‌بینی فناوری اطلاعات در دهه­های گذشته که با توسعه صنایع مختلفی از قبیل الکترونیک، کامپیوتر، مخابرات و ...صورت گرفته، بر جنبه­های مختلف سازمان‌ها ازجمله عملکرد سازمانی تأثیرات شگرفی داشته است.هم‌زمان با این تغییرات، محیط فعالیت سازمان‌های مختلف، پیچیده­تر شده است، به همین جهت، نیاز به دستگاه‌های مختلفی که بتوانند ارتباط بهتری بین اجزای مختلف سازمان برقرار کنند و جریان اطلاعات را در بین آن‌ها تسهیل گردانند، افزایش چشمگیری داشته است.این سیستم‌ها که درمجموع به سیستم‌های سازمانی معروف هستند، زمینه­هایی را فراهم آورده­اند که مدیران بتوانند در تصمیم‌گیری‌های مختلف خود، از اطلاعات مناسب در هر جا و هر زمان بهره­ گیرند (باغبان، 1391) در عملکرد نیز باعث چابکی، کیفیت و سرعت تحویل و کاهش هزینه شده­اند؛ به‌طوری‌که بانک‌ها نیز برای ارائه خدمات خود، از جنبه ابزاری، نیازمند فناوری اطلاعات گشته­اند، لذا به کمک فناوری اطلاعات و ابعاد آن، می­توان ارتباطات بهتری ایجاد کرد و در فرصت کمتر، با کارایی بیشتری امور سازمان را بهبود بخشید.با توجه به این‌که اکثر پژوهش‌های انجام‌شده در سازمان‌هایی به‌غیراز بانک‌ها بوده­اند یا حداقل در بانک تجارت صورت نگرفته­اند، نتایج این تحقیق می­تواند راه گشای حل مشکلات عملکردی، ساختاری و فناوری در بانک‌ها گردد؛ در همین راستا به‌کارگیری فناوری اطلاعات در جهت افزایش و بهبود عملکرد در بانک‌ها موردتوجه قرار گرفت.مدیریت بانک‌ها باید در جهت دستیابی بهتر به اهداف در ابعاد سازمان ازجمله ساختار سازمانی که متغیر موردمطالعه این پژوهش است، در پذیرش این موضوع، با عنایت به‌ضرورت و اهمیت آن، انعطاف لازم را نشان دهند.این موضوع که قابلیت­های فناوری اطلاعات، چگونه می­تواند با استفاده از متغیر میانجی چابکی سازمانی، عملکرد سازمانی را تحت­الشعاع خود قرار دهد، بررسی نشده است.از طرف دیگر، محققان علاقه­مندند که بتوانند ابهامات و تأثیر این موضوع را روشن نمایند.طبعاً «هر فردی با شناخت و اشراف بیشتر و هدف و آرمان روشن‌تر، پا به این عرصه جدید بگذارد، می­تواند از این فناوری بهره بیشتری ببرد و در حوزه­های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جهان نقش بیشتری داشته باشد.مسئله اساسی این پژوهش، بررسی تأثیر قابلیت­های فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با توجه به متغیر میانجی چابکی سازمانی در بانک تجارت شهر تهران است.لذا، این پژوهش با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع، تلاش دارد تا به این پرسش، پاسخ دهد که: قابلیت فناوری اطلاعات با توجه به متغیر میانجی چابکی سازمانی چه تأثیری بر عملکرد بانک تجارت شعب منطقه جنوب غرب شهر تهران دارد؟

با توجه به هدف عمده سرمایه­گذاری در فناوری اطلاعات از قبیل بهبود اداره امور سازمان‌ها، ارتقای سطح کارایی، اثربخشی و مسائلی از این قبیل انتظار این است که با سرمایه­گذاری بیشتر در فناوری اطلاعات، بهره‌وری و کارایی، انعطاف و پویایی سازمانی و درک جامع از اهداف سازمانی، بهتر و بیشتر از قبل به وجود آید.محققان، توانایی فناوری اطلاعات را برای بهبود چنین اموری موردتردید قرار داده­اند و برخی عقیده دارند که پیشرفت­های فوق­العاده درزمینهٔ­های مرتبط با امر فناوری اطلاعات در عمل به نحو مطلوب نتوانسته است کارکرد داشته باشد؛ لذا کاربرد فزاینده فناوری اطلاعات، نیاز به ارزیابی اثرات بهره­وری را نتیجه می­دهد که البته این مسئله برای کشورهای درحال‌توسعه به دلیل اولویت­های مختلف، کمبود منابع سرمایه­ای و حجم وسیع نیازهای توسعه­ای از اهمیت فوق­العاده مهمی برخوردار است.

 از طرف دیگر شواهد بسیاری وجود دارد که عدم وجود فناوری­های اطلاعات، فرصت­ها و سودآوری­های زیادی را از بنگاه­ها و صنایع گرفته و به دلیل ناتوانی آن‌ها در کسب مزیت­های اقتصادی و به‌ویژه مزیت اطلاعاتی، موقعیت و سهم بارز خود را ازدست‌داده و یا به‌طورکلی از صحنه خارج‌شده‌اند؛ بنابراین چالش اصلی آن است که چگونه سازمان­ها می­توانند از فنّاوری فناوری اطلاعات و منابع انسانی که با این فنّاوری درگیر می­باشند، به‌عنوان دو عامل مهم سرمایه تأثیرگذار در فرآیند توسعه، از وضعیت موجود بهترین حالت را ازلحاظ سودآوری و استفاده بهینه از امکانات به دست آورده و همچنین آینده بهتری برای خود ترسیم نمایند (نصر اصفهانی و همکاران،1390).

همان‌طور که در بالا به آن اشاره شد در عصر ارتباطات، فناوری اطلاعات یکی از عوامل بااهمیت و تأثیرگذار بر بهره­وری و عملکرد سازمان است.از طرفی عملکرد شرکت یکی از شاخص­های بااهمیت برای مدیران و سهامداران است که به بهره­وری و سود‌آوری اهمیت می­دهند، بنابراین ایجاد تمایل و رغبت در شرکت‌ها برای استفاده از این فنّاوری ضروری به نظر می­رسد.لذا محقق، توجه به این زمینه را ضروری و بااهمیت دانسته و به تحقیقی تحت عنوان بررسی تأثیر قابلیت­های فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی در بانک تجارت شعب منطقه جنوب غرب شهر تهران می‌پردازد.مروری کوتاه برکارهای انجام‌شده در این زمینه به شرح زیر هست.

باورصاد و همکاران (1393)، به تحقیقی تحت عنوان بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات[6] بر عملکرد شرکت پتروشیمی فجر با استفاده از الگوی کارت امتیازی متوازن[7] پرداخته­اند. هدف تحقیق حاضر بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهبود عملکرد سازمانی بر اساس الگوی کارت امتیازی متوازن در شرکت پتروشیمی فجر می­باشد.یافته­های پژوهش نشان داد که بیشترین تأثیر فناوری اطلاعات مربوط به فرآیندهای داخلی و کمترین تأثیر مربوط به بهبود مالی می­باشد.درمجموع این‌گونه به دست آمد که بهبود عملکرد سازمانی بر اساس الگوی کارت امتیازی متوازن در حد زیاد متأثر از فناوری اطلاعات می­باشد.

فرهنگی و همکاران (1392)، به تحقیقی تحت عنوان بررسی تأثیر فناوری­های نوین ارتباطی و اطلاعاتی بر ساختار سازمانی و عملکرد شرکت­های خدماتی­: پیمایشی پیرامون مهندسان مشاور نقشه‌بردار پرداخته­اند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی وضعیت موجود و مطلوب فناوری‎های نوین ارتباطی و اطلاعاتی، ساختار سازمانی و عملکرد شرکت‎های مهندسان مشاور است.نتایج حاصل از تجزیه تحلیل داده‌ها نشان داد که 1) وضعیت موجود و مطلوب ICT، ساختار و عملکرد سازمانی شرکت‎های مهندسان مشاور در سطح قابل قبولی قرار دارد، 2) بین وضعیت موجود و مطلوب ICT، ساختار و عملکرد سازمانی شرکت‎های مهندسان مشاور اختلاف معناداری وجود دارد، 3) ICT، تأثیر مثبت و معناداری بر ساختار سازمانی و عملکرد شرکت‎های مهندسان مشاور دارد.

موحدی و همکاران (1389)، به تحقیق تحت عنوان بررسی نقش فناوری اطلاعات بر عملکرد شرکت ارتباطات سیار استان پرداخته­اند.در این تحقیق، نقش فناوری اطلاعات بر روی عملکرد شرکت ارتباطات سیار استان تهران موردمطالعه قرارگرفته است.نتایج تحقیق با استفاده از آزمون‌های نشان داد که فناوری اطلاعات بر عوامل عملکرد شامل رهبری کم‌هزینه و متمایزسازی مؤثر است.

خوشکلام خسروشاهی و همکاران (1388)، در پژوهشی به تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کارایی فنی در گروهی از کشورهای منطقه منا پرداخت. محققان این تحقیق با عنایت به درک مهم اثرات سرمایه‌گذاری در عرصه فناوری اطلاعات به بررسی اثر سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کارایی فنی گروهی از کشورهای منطقه منا پرداخته‌اند.نتایج این تحقیق نشان داد که تأثیر سرمایه­گذاری در فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کارایی فنی در گروه کشورهای منطقه منا مثبت و معنادار هست.

پولاک و آدلر[8] (2017)، تحقیقی با عنوان مهارت هایی که باعث بهبود سودآوری می شوند: رابطه بین مدیریت پروژه، قابلیت‌های فناوری اطلاعات و سودآوری شرکت‌های کوچک تا متوسط انجام دادند.

در این تحقیق فرض بر این بوده است که استفاده از مدیریت پروژه و قابلیت‌های فناوری اطلاعات برای عملکرد تجاری سازمان، مناسب می باشد.این پژوهش، فرضیه ذکرشده را از طریق آزمایش تأثیر مثبت استفاده از مدیریت پروژه و قابلیت‌های فناوری اطلاعات بر روی میزان فروش کل کار و سودآوری، موردبررسی قرار داده است.داده‌های این پژوهش از دو نظرسنجی طولی دولتی، شامل شرکت‌های کوچک تا متوسط در کشور استرالیا به‌دست‌آمده است.مدل‌ها برای توصیف رابطه بین مدیریت پروژه، قابلیت‌های فناوری اطلاعات، سودآوری و کل فروش با استفاده از روش رگرسیون خطی چندگانه و رگرسیون لجستیک دوتایی ایجاد گردیدند.نتایج این تحقیق نشان داد که هنگام کنترل تأثیر سایر مهارت‌های تجاری، مدیریت پروژه و قابلیت‌های فناوری اطلاعات تأثیر مثبت و خاصی بر فروش و سودآوری دارند.

تن، وانگ وسدرا[9] (2017)، تحقیقی با موضوع چابکی عملیاتی فناوری اطلاعات: رویکرد وابستگی انجام دادند. آن‌ها در تحقیق خود، مدلی را ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد چگونه می‌توان از آن برای به انجام رساندن چابکی عملیاتی در یک شرکت استفاده نمود.مدل ارائه‌شده، چابکی عملیاتی فناوری اطلاعات، قابلیت‌های جدید مدیریت منابع، روند مذاکره و اقدامات مدیریتی برای استفاده از فناوری اطلاعات در زنجیره تأمین را نشان می‌دهد.یافته‌های این تحقیق، مدیران را قادر می‌سازد که با روش بهتری قابلیت‌های فناوری اطلاعات را به‌کارگیرند و در جهت دستیابی به‌چابکی عملیاتی گام بردارند.

کلین[10] و همکاران (2015)، تحقیقی باهدف تجزیه‌وتحلیل رابطه بین فناوری اطلاعات و ارتباطات، استراتژی و مدیریت زنجیره تأمین[11] انجام داده­اند. به‌منظور انجام این کار، یک نظرسنجی در میان 288 تن از مدیران شرکت­های تولیدی کوچک و متوسط ​​در آگوئاسکالینتس[12] انجام‌شده است.داده­ها با استفاده از معادلات ساختاری، پشتیبانی نرم‌افزار EQ و همچنین از طریق رگرسیون خطی با پشتیبانی از نرم‌افزار SPSS تجزیه‌وتحلیل شده است.نتایج نشان می­دهد که درواقع، استراتژی­ها و فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیری بر عملکرد SCM دارد.استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث تسهیل مدیریت منابع اطلاعات (مواد) و اجتناب از تأخیر می­شود که درنتیجه نه‌تنها در کاهش هزینه و همچنین در افزایش انطباق مشتری تأثیر دارد بلکه باعث افزایش رقابت کلی سازمان می­شود.

کریمی و همکاران (2014)، به تحقیقی تحت عنوان اثر قابلیت فناوری اطلاعات بر عملکرد شرکت، تمرکز بر زنجیره کارمند- مشتری- سود پرداخته‌اند:

در این پژوهش، با استفاده از فن مدل‌سازی معادلات ساختاری، اثر قابلیت فناوری اطلاعات بر زنجیره‌ کارمند- مشتری- سود مدل‌سازی شد.نوآوری فرایند خدمات نیز متغیر میانجیگری بین قابلیت فناوری اطلاعات و زنجیره‌ کارمند- مشتری- سود استفاده‌شده است.نتایج پژوهش نشان داد به‌طور خاص، رابط قابلیت فناوری اطلاعات و نوآوری، فرایند خدمات با عناصر زنجیره کارمند- مشتری- سود و اثر اهرمی آن‌ها برای تسهیل حرکت سازمان‌ها در امتداد این زنجیره به لحاظ آماری تأیید شد.

لیو[13] و همکاران (2013)، مقاله‌ای تحت عنوان اثر قابلیت‌های فناوری اطلاعات بر عملکرد شرکت: نقش واسطه‌ای ظرفیت جذب و چابکی زنجیره تأمین ارائه نموده­اند. این مقاله یک مدل پیشنهاد می‌دهد که به بررسی تأثیر قابلیت­های فناوری اطلاعات (برای مثال، زیرساخت‌های انعطاف‌پذیر فناوری اطلاعات و ادغام فناوری اطلاعات) بر عملکرد شرکت‌ها از طریق ظرفیت جذب و چابکی زنجیره تأمین در زنجیره تأمین می‌پردازد.نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ظرفیت جذب و چابکی زنجیره تأمین به‌طور کامل و با نقش واسطه‌ای بر قابلیت‌های فناوری اطلاعات و درنتیجه بر عملکرد شرکت تأثیرگذارند.علاوه بر اثرات مستقیم، ظرفیت جذب بر عملکرد شرکت اثرات غیرمستقیمی از طریق شکل‌دهی چابکی زنجیره تأمین نیز دارا هست.این تحقیق ما ارائه مفاهیم و پیشنهادها برای تحقیقات آینده به پایان می‌رسد.

جن و تسو^[14] (2012)، مقاله­ای تحت عنوان اثرات قابلیت فناوری اطلاعات و نوآوری فرآیند خدمات و نقش واسطه‌ای خدمت به مشتریان بر عملکرد شرکت ارائه داده­اند. در این تحقیق، پیشنهاد شد که خدمت به مشتریان یک نقش واسطه‌ای قابل‌توجه است که از طریق آن قابلیت فناوری اطلاعات و نوآوری فرآیند خدمات بر عملکرد شرکت تأثیر می­گذارند و قابلیت فناوری اطلاعات یک برگ خرید بحرانی است که نوآوری فرآیند خدمات را تسهیل می‌سازد.نتایج نشان می‌دهند که طرح‌های مدیریتی باید در راستای توسعه فناوری اطلاعات و همچنین نوآوری فرایند خدمات و اعمال‌نفوذ آن‌ها به‌منظور تسهیل خدمات به مشتریان به‌منظور رسیدن به عملکرد بهتر شرکت‌ها طراحی و اجرا شوند.علاوه بر این، قابلیت فناوری اطلاعات بیشتر، نوآوری فرآیند خدمات در سطح بالاتری را به دنبال خواهد داشت.

 

چارچوب نظری و مدل تحقیق

تأثیر قابلیت‌های فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی: بسیاری از پژوهشگران، از فناوری اطلاعات به‌عنوان یک اهرم برای کسب مزایای رقابتی یاد می‌کنند.امروزه در اکثر سازمان‌ها بحث فناوری اطلاعات مطرح است و هرروز شاهد طرح موضوعات جدید در این حوزه هستیم.فناوری اطلاعات، عملکرد سازمان‌ها را دستخوش تغییرات محسوسی کرده و باعث شده خلأ ناشی از نبود دانش کافی از مکانیسم‌های فناوری اطلاعات که بر عملکرد شرکت تأثیرگذار است چشمگیرتر شود.یافته‌های پژوهش دوستار و همکاران در سال 1394، نشان داده است که قابلیت‌های فناوری اطلاعات بر عملکرد شرکت‌ها تأثیرگذار است.اولتین[15] و همکاران در سال 2014، در تحقیق خود بیان کردند که در محیط رقابتی، تغییر مداوم نیازمند اجرا، توسعه و بهبود قابلیت‌های فناوری اطلاعات هست.آن‌ها در تحقیق این‌طور بیان نمودند که فناوری اطلاعات یک منبع ضروری برای بهبود عملکرد سازمان­ها محسوب می­شود.آن‌ها رابطه بین عوامل مربوط به فناوری اطلاعات و ارزیابی عملکرد اقتصادی از طریق ابزارهای آماری پارامتریک و غیر پارامتریک را بررسی کردند.نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که مدیران سازمان­ها اهمیت خاصی برای کسب رضایت مشتری و به‌طور ضمنی برای رسیدن به نتایج مطلوب اقتصادی قائل‌اند که این امر از طریق پیاده­سازی و بهبود قابلیت‌های فناوری اطلاعات امکان­پذیر هست. مزیدی[16] در سال 2014، در تحقیق خود نشان داد که ظرفیت جذب و چابکی سازمانی به‌طور کامل و با نقش واسطه‌ای بر قابلیت‌های فناوری اطلاعات و درنتیجه بر عملکرد سازمان تأثیرگذارند.

 تأثیر قابلیت‌های فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی: بسیاری از رویکردها و چارچوب‌ها به‌منظور دستیابی به‌چابکی توسعه داده‌شده‌اند، مانند چارچوب تشخیصی که توسط وورلی و لاولر[17] (2010) ایجاد گردید، روش‌هایی که در این رابطه توسط دهمرده و بنی هاشمی (2010) بررسی شد و رویکردی که توسط ویندو[18] و همکاران فرموله گردید.علاوه بر این، محققان پیشنهاد داده‌اند که استفاده از قابلیت‌های فناوری اطلاعات، می‌تواند چابکی سازمان را تسهیل کند و افزایش دهد.طبق تحقیقات آدریان[19] و همکاران (2002)، فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعات[20] می‌توانند در بهبود فرآیندهای کسب‌وکار به‌منظور ایجاد چابکی در سازمان مورداستفاده قرار گیرند.آن‌ها افزودند که فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعات می‌توانند به‌عنوان توانمند ساز و تسهیل گر چابکی سازمانی در نظر گرفته شود.سیتامراجو و ساندار[21] (2013)، اظهار داشتند که قابلیت‌های فناوری اطلاعات می‌تواند تسهیل گر ایجاد چابکی در سازمان از طریق: بهبود تصمیم‌گیری، تسهیل ارتباطات، ارائه یکپارچه‌سازی الکترونیکی و تأمین گزینه‌های دیجیتال باشد.آدریان و همکاران (2002)، تأثیر فناوری اطلاعات را بر چابکی سازمانی به سه دسته طبقه‌بندی نمودند: افزایش سرعت فعالیت‌ها، ارائه فرآیندهای هوشمند و مستقل در تصمیم‌گیری و توانمندسازی سازمان از طریق همکاری و مشارکت و توزیع عملیات.علاوه بر این، آدریان و همکاران (2002) به این نتیجه رسیدند که سیستم‌های اطلاعات در توسعه چابکی سازمانی جزء عناصر اساسی محسوب می‌شوند.آن‌ها همچنین نشان دادند که استفاده مؤثر از قابلیت‌های سیستم‌های اطلاعات ممکن است همکاری میان شرکای تجاری را بهبود بخشد که این امر می‌تواند چابکی سازمانی را افزایش دهد.

تأثیر چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی: چابکی به معنای توانایی فائق آمدن بر چالش‌های غیرمنتظره برای رویارویی با تهدیدهای بی‌سابقه محیط کاری و کسب مزیت و سود از تغییرات به‌عنوان فرصت‌های رشد و پیشرفت می‌باشد (ژانگ و شریفی[22]، 2000).به اعتقاد بورجسون و ماتیاسن[23] (2005)، چابکی می‌تواند به کمپانی اریکسون[24] در جهت بهبود فرآیندهای نرم‌افزاری و پاسخگویی به حوادث به‌طور مؤثرتری کمک کند و درنتیجه بر عملکرد سازمانی تأثیر مثبتی داشته باشد.مفهوم چابکی پیچیده است و در بسیاری از رشته‌ها موردبررسی قرارگرفته است.به‌عنوان‌مثال، واسکوئز بوستلو و همکاران[25] (2007)، چابکی را توانایی هر سازمانی برای ادراک و پیش‌بینی تغییرات موجود در محیط کاری، به حداکثر رساندن سطح خدمات به مشتری و به حداقل رساندن هزینه کالا تعریف کرده‌اند.مقدم و همکاران در سال 1394، به بررسی تأثیر هوش سازمانی و چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور پرداختند.نتایج به‌دست‌آمده نشان داد هوش سازمانی و چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور تأثیرگذار است.

با توجه به مطالعات محقق در خصوص موضوع تحقیق و چارچوب نظری فوق‌الذکر در خصوص روابط میان متغیرها، مدل زیر به‌عنوان مدل تحقیق معرفی می­گردد:

 

 

 

 

چابکی سازمانی

 

 

قابلیت های فناوری اطلاعات

زیر ساخت فناوری اطلاعات

تجربیات کسب و کار فناوری اطلاعات

منابع ارتباطی فناوری اطلاعات

عملکرد سازمانی

سهم بازار

رضایت مشتری

منابع انسانی فناوری اطلاعات

سودآوری

تصویر ذهنی

وفاداری مشتری

سرعت

صلاحیت

انعطاف پذیری

پاسخ گویی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار(1): مدل تحقیق

منبع: برگرفته از شن و تسو[26]،2012 و کولیلانگ[27]،2015

 

فرضیه‌های تحقیق

 فرضیه اصلی

- قابلیت­های فناوری اطلاعات از طریق چابکی سازمانی بر عملکرد سازمان تأثیر دارد.

 

فرضیه‌های فرعی

1)    زیرساخت فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد.

2)    تجربیات کسب­و­کار فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد.

3)    منابع ارتباطی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد.

4)    منابع انسانی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد.

 

روش اجرای پژوهش

چنانچه طبقه‌بندی تحقیقات برحسب هدف را مد‌نظر قرار دهیم، تحقیق حاضر در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد، چنانچه طبقه‌بندی انواع تحقیقات بر اساس ماهیت و روش را مدنظر قرار گیرد، روش تحقیق حاضر ازلحاظ ماهیت در زمره تحقیقات توصیفی (میدانی و پیمایشی) قرار داشته و ازنظر روش نیز در دسته تحقیقات علمی محسوب می‌گردد.جامعه آماری این تحقیق 400 نفر از کارمندان شاغل در بانک تجارت در منطقه جنوب غرب تهران می‌باشند که نمونه آماری با توجه به فرمول نمونه‌گیری از جامعه محدود 196 نفر تعیین شد. در این تحقیق از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به‌منظور نمونه‌گیری از جامعه آماری نام‌برده استفاده شد.در تحقیق حاضر از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی جهت جمع‌آوری داده‌های پژوهش استفاده گردید؛ که از روش کتابخانه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات در زمینه ادبیات موضوع پژوهش و همچنین پیشینه و مطالعات گذشته استفاده شد، درحالی‌که درروش میدانی با مراجعه به شعب بانک تجارت در منطقه جنوب غرب شهر تهران و توزیع پرسشنامه میان کارمندان، داده­های تحقیق جمع‌آوری‌شده است در این تحقیق ابزار گردآوری داده­های میدانی، پرسشنامه هست.پرسشنامه­ای که در این تحقیق استفاده‌شده است پرسشنامه­ای از مقالات شن و تسو، 2012 برای قابلیت‌های سازمانی و عملکرد سازمانی و کولیلانگ، 2015 برای چابکی سازمانی است که استخراج و ترجمه گشته و متناسب با موردمطالعه این تحقیق با اندکی تغییر، بومی­سازی شده است.

یافته‌های پژوهش

ضریب آلفای کرونباخ: برای اندازه‌گیری ظرفیت اعتماد از روش آلفای کرونباخ و با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام گردیده است.بدین منظور یک نمونه اولیه شامل 60 پرسشنامه توزیع و جمع‌آوری گردید و سپس با استفاده از داده‌های به‌دست‌آمده از این پرسشنامه‌ها و به کمک نرم‌افزار آماری SPSS میزان ضریب آلفای کرون باخ محاسبه شد که برای پرسشنامه قابلیت‌های فناوری اطلاعات عدد 81/0، برای پرسشنامه چابکی سازمانی عدد 87/0 و برای پرسشنامه عملکرد سازمانی عدد 80/0 به دست آمد.این اعداد با توجه به بالاتر بودن از 7/0؛ نشان‌دهنده آن است که پرسشنامه مورداستفاده از پایایی لازم برخوردار می‌باشد.

آزمون بررسی توزیع داده‌ها: برای بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها از آزمون کلموگروف اسمیرنوف استفاده شد.

 

جدول (1): آزمون نرمال بودن توزیع متغیرها

	قابلیت‌های فناوری اطلاعات	چابکی سازمانی	عملکرد سازمانی
تعداد نمونه	196	196	196
آماره کلموگروف اسمیرنوف	051/0	061/0	058/0
سطح معناداری	2/0	69/0	2/0

 

با توجه به جدول 1 نظر به اینکه سطح معناداری (sig) برای متغیرها بیشتر از 0.05 = α شده است، فرضیه صفر که فرضیه نرمال بودن توزیع داده‌ها است پذیرفته می‌شود؛ و مشخص می‌گردد که توزیع داده‌ها نرمال هستند.

شاخص KMO؛ آزمون بارتلت و بارهای عاملی: در این تحقیق اقدام به انجام تحلیل عاملی برای سؤال‌های پرسشنامه شد؛ که ذیلاً شاخص kmo و آزمون بارتلت و بارهای عاملی استخراج‌شده از نرم‌افزار SPSS ارائه می‌گردد.

جدول (2): آزمون KMO و بارتلت

654/0	کفایت نمونه‌گیری شاخص KMO
592/6206	کای‌دو تقریبی	آزمون بارتلت
1326	درجه آزادی
000/0	سطح معناداری

 

 با توجه به جدول فوق ازآنجاکه میزان سطح معناداری کمتر از 1 درصد می‌باشد، بنابراین می‌توان چنین استنباط نمود که در سطح خطای ۵ درصد و یا سطح اطمینان 95 درصد فرضیه صفر تائید نشده و بنابراین، فرضیه یک پذیرفته می‌شود یعنی داده‌ها آمادگی انجام تحلیل آماری رادارند.همچنین، در این

 

 

جدول (3): بارهای عاملی

سؤال	بار عاملی	سؤال	بار عاملی	سؤال	بار عاملی	سؤال	بار عاملی	سؤال	بار عاملی	سؤال	بار عاملی
1	846/0	10	813/0	19	888/0	28	848/0	37	828/0	46	730/0
2	869/0	11	738/0	20	788/0	29	834/0	38	822/0	47	788/0
3	862/0	12	847/0	21	815/0	30	820/0	39	832/0	48	755/0
4	748/0	13	881/0	22	756/0	31	816/0	40	798/0	49	810/0
5	833/0	14	823/0	23	808/0	32	837/0	41	731/0	50	788/0
6	860/0	15	836/0	24	874/0	33	845/0	42	558/0	51	783/0
7	778/0	16	862/0	25	825/0	34	798/0	43	892/0	52	786/0
8	764/0	17	861/0	26	799/0	35	819/0	44	880/0
9	854/0	18	855/0	27	797/	36	830/0	45	796/0

 

جدول شاخص کایزرسلاترن – مایر نیز نمایش داده می‌شود.با توجه به بالاتر بودن میزان این شاخص از 7/0 نشان از کفایت مناسب حجم نمونه برای انجام تحلیل عاملی صورت گرفته دارد. جدول بار عاملی سؤال‌های پرسشنامه در جدول 3 آمده است.

با عنایت با جدول شماره 3 و بار عاملی سؤالات پرسشنامه ازآنجاکه برای تمام سؤال‌ها بار عاملی بزرگ‌تر از 5/0 می‌باشند می‌توان گفت که عامل‌های استخراج‌شده متغیرهای تحقیق را بهتر نمایش می‌دهند.

مقادیر تحلیل مسیر (مدل معادلات ساختاری): برای بررسی میزان β در مدل تحقیق نیز از روش مدل معادلات ساختاری استفاده شد که برای برازش مدل مذکور از نرم‌افزار لیزرل نسخه 8/8 مورداستفاده قرار گرفت.شمای مدل ریاضی با استفاده از ترسیم روابط بین متغیرهای پژوهش تدوین‌شده، سپس شاخص‌های برازندگی مدل اندازه‌گیری موردمحاسبه و ارزیابی قرار گرفت.بر اساس تجزیه‌وتحلیل داده‌ها شاخص‌های برازندگی موردبررسی نشان داد، مجذور کای نرم شده برای مدل اندازه‌گیری در این پژوهش 6/4 بود که بیان‌کننده برازندگی قابل‌قبول مدل با داده است.شاخص برازندگی تطبیقی (CFI) بالاتر از 9/0 و شاخص برازندگی (GFI) برابر 91/0 و شاخص تعدیل‌شده برازندگی (AGFI) نیز 90/0 و همچنین RMSEA برابر با 091/0 بود که بر اساس مقادیر به‌دست‌آمده می‌توان گفت مدل مطالعه حاضر برازش مناسبی با داده‌ها دارد.

 

جدول (4): شاخص‌های برازندگی مدل ساختاری

مقادیر شاخص‌ها	مقدار مطلوب
کای دو	2c	Chi-square	5848.73
سطح معنای	sig	Significant level	000/0	کمتر از 05/0
درجه آزادی	df	Degree of freedom	1263
کای دو/درجه آزادی	/df2c	/df2c	6/4	1 تا 5
ریشه خطای میانگین مجذورات	RMSEA	Root mean square error of approximation	091/0	کوچک‌تر از 1/0
شاخص برازش مدل	GFI	Goodness of fit Index	91/0	بزرگ‌تر از 9/0
شاخص برازش تعدیل‌شده مدل	AGFI	Adjusted Goodness of fit Index	90/0	بزرگ‌تر از 9/0
شاخص برازش	CFI	fit Index comparative	93/0	بزرگ‌تر از 9/0
شاخص برازش نرم شده	NFI	Normed fit Index	91/0	بزرگ‌تر از 9/0
شاخص برازش نرم نشده	NNFI	Not Normed fit Index	94/0	بزرگ‌تر از 9/0

مدل در حالت معناداری و مدل در حالت استاندارد با ضرایب مسیر به اشکال زیر می‌باشد:

 

تجربه کسب‌وکار

زیرساخت

منابع ارتباطی

منابع انسانی

عملکرد

چابکی

1.00

1.00

1.00

1.00

0.92

0.75

2.37

2.53

2.08

2.52

3.11

 

 

 

 

 

 

نمودار (2): مدل در حالت معناداری با اعداد t-Value

 

 

تجربه کسب‌وکار

زیرساخت

منابع ارتباطی

منابع انسانی

عملکرد

چابکی

1.00

1.00

1.00

1.00

0.92

0.75

0.67

0.62

0.79

0.61

0.46

0.68

0.24

0.54

0.26

0.13

0.17

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار (3): مدل در حالت استاندارد (ضرایب مسیر)

 

 

با توجه به نمودار فوق:

1) زیرساخت فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی تأثیر دارد.

2) تجربیات کسب­و­کار فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی تأثیر دارد.

3) منابع ارتباطی فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی تأثیر دارد.

4) منابع انسانی فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی تأثیر دارد.

5) چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی تأثیر دارد.

 

آزمون فرضیه‌های پژوهش

فرضیه اول: زیرساخت فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد.

نتایج حاصل از تجزیه تحلیل داده‌ها منجر به تائید فرضیه اول تحقیق، به شرح جدول شماره 5 می‌باشد.

جدول شماره 5 ضریب مسیر و آماره t را نشان می‌دهد.تأثیر مستقیم زیرساخت فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی، مثبت و معنادار می‌باشد.

جدول شماره 6 ضریب مسیر و آماره t  را نشان می‌دهد و مشخص می‌کند که چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. لازم به ذکر است که جدول شماره 6 در تمام نتایج فرضیه‌ها یکسان بوده و برای ادامه فرضیه‌ها این جدول تکرار نمی‌گردد.

 

 

 

 

جدول (5): تاثیرزیرساخت فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی

مستقل	وابسته	ضرایب مسیر	آماره t
زیرساخت فناوری اطلاعات	چابکی سازمانی	67/0	53/2

 

جدول (6): تأثیر چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی

مستقل	وابسته	ضرایب مسیر	آماره t
چابکی سازمانی	عملکرد سازمانی	67/0	37/2

جدول (7): تأثیر زیرساخت فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش واسطه‌ای چابکی سازمانی

فرضیه	ضریب مسیر	آماره t
زیرساخت فناوری اطلاعات از طریق چابکی سازمان بر عملکرد سازمان تأثیر دارد	44/0	22/0

 

 

جدول (8): تأثیر تجربیات کسب‌وکار فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی

مستقل	وابسته	ضرایب مسیر	t
تجربیات کسب‌وکار فناوری اطلاعات	چابکی سازمانی	79/0	08/2

 

 

جدول شماره 7 نشان می‌دهد تأثیر مستقیم زیرساخت فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی، مثبت و معنادار می‌باشد.

فرضیه دوم: تجربیات کسب­و­کار فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد. نتایج حاصل از تجزیه تحلیل داده‌ها منجر به تائید فرضیه دوم تحقیق، به شرح جدول 8 می‌باشد.

جدول شماره 8 ضریب مسیر و آماره t را نشان می‌دهد.تأثیر مستقیم تجربیات کسب‌وکار فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی، مثبت و معنادار می‌باشد.

جدول شماره 9 نشان می‌دهد تأثیر مستقیم تجربیات کسب‌وکار فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی، مثبت و معنادار می‌باشد.

فرضیه سوم: منابع ارتباطی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد. نتایج حاصل از تجزیه تحلیل داده‌ها منجر به تائید فرضیه سوم تحقیق، به شرح جدول 11 می‌باشد. جدول شماره 11 نشان می‌دهد تأثیر مستقیم منابع ارتباطی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی، مثبت و معنادار می‌باشد.

فرضیه چهارم: منابع انسانی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی از طریق چابکی سازمانی تأثیر دارد. نتایج حاصل از تجزیه تحلیل داده‌ها منجر به تائید فرضیه چهارم تحقیق، به شرح جدول 12 می‌باشد.

 

 

 

جدول (9): تأثیر تجربیات کسب‌وکار فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش واسطه‌ای چابکی سازمانی

فرضیه	ضرایب مسیر	t
تجربیات کسب‌وکار فناوری اطلاعات از طریق چابکی سازمان بر عملکرد سازمان تأثیر دارد.	53/0	96/1

 

جدول (10): تأثیر منابع ارتباطی فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی

مستقل	وابسته	ضرایب مسیر	t
منابع ارتباطی فناوری اطلاعات	چابکی سازمانی	62/0	52/2

 

جدول (11): تأثیر منابع ارتباطی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش واسطه‌ای چابکی سازمانی

فرضیه	آماره t
منابع ارتباطی فناوری اطلاعات از طریق چابکی سازمان بر عملکرد سازمان تأثیر دارد.		41/0	51/2

جدول (12): تأثیر منابع انسانی فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی

مستقل	وابسته	ضرایب مسیر	t
منابع انسانی فناوری اطلاعات	چابکی سازمانی	62/0	52/2

 

جدول (13): تأثیر منابع انسانی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش واسطه‌ای چابکی سازمانی

مستقل	میانجی	وابسته	فرضیه	ضرایب مسیر	آماره t
منابع انسانی فناوری اطلاعات	چابکی سازمانی	عملکرد سازمانی	منابع ارتباطی فناوری اطلاعات از طریق چابکی سازمان بر عملکرد سازمان تأثیر دارد.	41/0	51/2

 

 

جدول شماره 12 ضریب مسیر و عدد معناداری را نشان می‌دهد.تأثیر مستقیم منابع انسانی فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی، مثبت و معنادار می‌باشد. جدول شماره 13 نشان می‌دهد تأثیر مستقیم منابع انسانی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی، مثبت و معنادار می‌باشد.

فرضیه اصلی تحقیق: قابلیت­های فناوری اطلاعات از طریق چابکی سازمانی بر عملکرد سازمان تأثیر دارد.

 

نمودار 4 و جدول 14 تأثیر قابلیت‌های فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم نشان می‌دهد.این نمودار و جدول نشان می‌دهند که قابلیت‌های فناوری اطلاعات با نقش میانجی چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی تأثیر بیشتری داشته است و نقش تأثیرگذار چابکی سازمانی را مشخص می‌کند.لذا فرضیه اصلی تحقیق با نتایج فوق تائید می‌گردد.

به‌طور کلی زیرساخت فناوری اطلاعات، تجربیات کسب­و­کار فناوری اطلاعات، منابع ارتباطی فناوری اطلاعات و منابع انسانی فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی، تأثیر مثبت و معنادار دارند و با توجه به ضریب مسیر تأثیر تجربیات کسب­و­کار فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی با نقش میانجی چابکی سازمانی از مابقی عوامل بیشتر است؛ و با توجه به این نتایج تمام فرضیه‌های تحقیق تائید شده است.

 

 

قابلیت IT

عملکرد

چابکی

0.49

0.62

0.39

0.67

0.25

0.65

 

نمودار (4): مدل در حالت کلی (ضرایب مسیر)

 

جدول (14): مقایسه تأثیر مستقیم و غیرمستقیم قابلیت‌های فناوری اطلاعات بر عملکرد شرکت

مستقل	میانجی	وابسته	ضرایب مسیر	t
قابلیت‌های فناوری اطلاعات	-	عملکرد سازمانی	39/0	12/2
قابلیت‌های فناوری اطلاعات	چابکی سازمانی	عملکرد سازمانی	41/0	63/2

 

 

پیشنهادهای کاربردی بر اساس نتایج و یافته‌ها

با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق پیشنهادهای زیر جهت بهره‌برداری ارائه می‌گردد.

در این تحقیق، پیشنهاد می‌گردد که شرکت‌ها به‌منظور توسعه قابلیت‌های فناوری اطلاعات، باید هماهنگی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، تجربه کسب‌وکار درزمینه فناوری اطلاعات، منابع ارتباطات فناوری اطلاعات و منابع نیروی انسانی فناوری اطلاعات را در نظر داشته باشند.برای مدیران فناوری اطلاعات لازم و ضروری است که تمامی چهار بعد قابلیت‌های فناوری اطلاعات را به‌طور هم‌زمان اجرا کنند.

با توجه به نتایج پیشنهاد می‌گردد که سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در ایجاد سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری انجام پذیرد.البته این سرمایه‌گذاری باید متناسب با روند تغییرات محیطی و فعالیت‌های جاری باشد.می‌بایست برنامه‌های کاربردی فناوری اطلاعات برای پیاده‌سازی استراتژی‌های کسب‌وکار به‌طور منظم تنظیم‌شده و به‌مرورزمان بروز گردد، پروژه‌های فناوری اطلاعات به‌گونه‌ای توسعه داده شوند که در راستای انطباق با استراتژی‌های بانک باشد، سیستم فناوری اطلاعات در بانک به‌گونه‌ای باشد که کارکنان درگیر با سیستم‌های فناوری اطلاعات قابلیت آگاهی از استراتژی‌ها و عملیات کسب‌وکار خود را داشته باشند تا به بهترین شکل از امکانات مرتبط با فناوری اطلاعات به‌منظور همپوشانی بهتر استراتژی‌ها و فعالیت‌های کاری استفاده نمایند.در ضمن کارکردهای فناوری اطلاعات بانک با عملکرد هر یک از بخش‌ها در ارتباط باشد.این ارتباط باید به‌گونه‌ای باشد که با عملکرد هر یک از بخش‌ها همگام بوده و ایجاد هم‌افزایی نماید.از طرفی کارکرد فناوری اطلاعات بانک باید به‌گونه‌ای باشد که با دیگر کارکردهای کسب‌وکار یکپارچه بوده و همگی به هدف را به‌عنوان یک سیستم دنبال نمایند.درنهایت پیشنهاد می‌گردد که مجموعه عملیات توانمندسازی کارکنان را مخصوصاً در عرصه فناوری اطلاعات ساری و جاری نمایند تا از طریق این توانمندسازی موجبات پذیرش، حمایت و به‌کارگیری این فناوری حاصل گردد.توانمندسازی کارکنان در فناوری اطلاعات به‌گونه‌ای باشد که داده‌های مرتبط با فناوری در حین انجام و اجرای برنامه‌های کاربردی در اختیار کارکنان قرار گیرد تا کارکنان بتوانند مابین سیستم‌های جدید و قدیم ارتباط برقرار کرده و از فرصت‌هایی که با به‌کارگیری فنّاوری‌های جدید حاصل می‌شود، آگاهی یابند.

با عنایت به تأثیر چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی پیشنهاد می‌گردد تا چابکی لازم در خصوص مقابله با چالش‌ها و تغییرات محیطی جدید در بازار فراهم گردد، روند خدمات و یا چرخه عمر محصول پیش‌بینی شود، بانک موقعیت خود را در کنار سایر رقبای محلی و جهانی حفظ و تقویت نماید، توانایی پیشگویی سهم بازار را داشته باشد و اساس برنامه‌ریزی استراتژیک برای رقابت فراهم گردد.بانک باید بتواند عملیات مرتبط با کسب‌وکار در سطوح مختلف را به‌طور کارآمد پیش ببرد، توانایی افزایش و یا کاهش کارآمد خدمات را به‌منظور پاسخگویی به مشتریان دارا باشد که استانداردهای عملکردی را هنگامی‌که انواع گسترده‌ای از خدمات را ارائه می‌کند، حفظ نماید و توانایی ارائه انواع مختلفی از خدمات را داشته باشد، این توانایی در بانک ایجاد گردد که به‌طور هم‌زمان و یا متناوب، خدمات و یا محصولات چندگانه‌ای را در چرخه عملیات خود ارائه دهد، کارکنان بانک به نحوی آموزش‌دیده باشند که بتوانند طیف گسترده و متنوعی از فعالیت‌های بانکی را به‌طور مؤثر انجام دهند و با انواع گوناگونی از سیستم‌های بانکی آشنا بوده و بتوانند به‌آسانی از بخشی به بخش دیگر انتقال یابند، کارکنان بانک به این استعداد و توانایی دست یابند که بتوانند قابلیت خود را مانند کیفیت در سیستم بانکداری در صورت لزوم افزایش دهند.بانک باید تسریع در ارائه خدمات بانکی را در نظر داشته باشد، از ارائه یک خدمات به خدمات دیگر انتقال یابد همچنین، ضمن رصد کردن اقدامات رقبا خدمات جدیدی به بازار عرضه کرده و متناسب با تغییرات نیازها و خواسته‌های مشتریان عمل نماید.بانک باید قادر باشد در مقابل تغییرات به‌سرعت تصمیم‌گیری نماید، تغییرات در نیازهای مشتریان را شناسایی کرده و درک نماید، به‌طور متناوب توسعه خدمات را بازبینی کرده و ضمن برگزاری جلسات داخلی منظم در برابر تغییرات محیطی تصمیم‌گیری نماید.بانک همواره باید به فعالیت‌های رقبا واکنش نشان داده و از همه مهم‌تر به شکایات مشتریان توجه نماید و ضمن هماهنگ کردن درست فعالیت‌های داخلی، طوری مدیریت شود که برنامه‌ها به‌موقع اجرا و پیاده‌سازی شوند و سازوکاری پیاده گردد تا بخش‌های بانک به‌طور هم‌زمان در رابطه با تغییرات محیط خارجی و ظهور خدمات جدید با یکدیگر همکاری نمایند.

---

[1] Gomez

[2] Noe

[3] Sleezer

[4] Turban

[5] Grant

[6] Information and Communication Technology (ICT)

[7] Balanced Score Card (BSC)

[8] Pollack & Adler

[9] Tan, Wang & Sedera

[10] Colin

[11] Supply Chain Management (SCM)

[12] Aguascalientes

[13] Liu

[14] Chen &Tsou

[15] Oltean

[16] Mazidi

[17] Worley & Lawler

[18] Vindooh

[19] Adryan

[20] Information Technology & Information System (ITs & ISs)

[21] Seethamraju & Sandra

[22] Zhang & Sharifi

[23] Borjesson & Mathiassen

[24] Ericsson Company

[25] Vazquez-Bustelo et al.

[26] Chen & Tsou

[27] Kuleelung

مراجع

-   Adrian, E.Coronado, M.Sarhadi, M.Colin, M.(2002) “Defining a Framework for information system requirements for agile manufacturing”, International Journal of production economics 75

-   Borjesson, A.& Mathiassen, L.(2005) “Improving software organizations: agility challenges and implications”.Information technology & people, 18(4), 359-382.

-   Baversad, B.Shojaei, S.E.& Taheri, M.(2015) “Influence of Information and Communication Technology (ICT) on Fajr Petrochemical Company Performance by using Balanced Scorecard Model (BSC).Iranian Marketing Articles Bank.(In Persian).

-   Baghban, M.(2012) “Investigating Information Technology and Organizational Structure of Boein-Zahra University”, Quarterly Journal of Educational Management, Third Year, No.4, P.28-15.(In Persian).

-   Colin, M.Galindo, R.& Hernandez, O.(2015) “Information and communication technology as a key strategy for efficient supply chain management in manufacturing SMEs”, Procedia Computer Science, 55, 833-842.

-   Chen, J.S.& Tsou, H.T.(2012) “Performance effects of IT capability, service process innovation, and the mediating role of customer service”, Journal of Engineering and Technology Management, 29(1), 71-94.

-   Dahmardeh, Nazar; Banihashemi, Seyyed Ali.(2010) “Organizational Agility and Agile Manufacturing”, European Journal of Economics, Finance and Administrative Science, Issue 27, PP.178-184.

-   Dustar, M.Esmaeilzadeh, M.& Hosseini, H.(2014) “Assessing the Relationship between Organizational Silence, Organizational Justice, and Emotional Commitment”, Scientific-Research Journal of Management, 10: 23-96, (In Persian).

-   Ehtesham Rati, R.Reza Mehrabi, J.(2017) The Impact of Information Technology on Improving Organizational Performance in Smart Banking Systems (Case Study: Saderat Bank of Tehran Branch), Governmental Administration Mission, Volume 7, Issue 21.(In Persian).

-   Farhangi, A.Abbaspour, A.& Abbighian Ghasemi, R.(2015) “The Effect of New Information and Communication Technologies on the Organizational Structure and Performance of Service Companies: A Survey on Consulting Engineers”, Faculty of Management, Tehran University, Volume 5, No.3, 123 – 146.(In Persian).

-   Gomez-Mejia L.R.Balkin D.B.Cardy R.L.(2001) Managing Human Resources (3rd Ed).New Jersey: Prentice Hall.

-   Grant, A.E.and Meadows, J.H.(2008) Communication Technology Update and Fundamentals, 11th Edition, Focal Press, USA.

-   Ghobadi, F.(2003) “Information Technology and its Role in Improving Government Organizations”.Agricultural and Industrial Journal, No.44, pp.27-23.(In Persian).

-   Karimi, J.Somers, T.M.Bhattacherjee, A.(2007) “The role of information systems resources in ERP capability building and business process outcomes”, Journal of Management Information Systems, 24 (2), 221–260.

-   Kuleelung, T.& Ussahawanitchakit, P.(2015) “Organizational agility and firm performance: evidence from information and communication technology (ICT) businesses in Thailand”, The Business & Management Review, 7(1), 206.

-   Khoshkalam Khosroshahi, M.Khataei, M.& Jahangard, E.(2009) “The Effect of Information and Communication Technology on Technical Efficiency in a Group of MENA Countries”, Master's Thesis, Faculty of Governmental Management, Allameh Tabatabaei University, (In Persian).

-   Liu, H., Ke, W., Wei, K.K., & Hua, Z.(2013) “The impact of IT capabilities on firm performance: The mediating roles of absorptive capacity and supply chain agility”, Decision Support Systems, 54(3), 1452-1462.

-   Mazidi, A.R.K., Amini, A., & Latifi, M.(2014).The impact of information technology capability on firm performance; a focus on employee-customer profit chain.Iranian Journal of Management Studies, 7(1), 95.

-   Movahedi, M.M., Motamedi, M., & Katal, A., (2010) “Investigating the Role of Information Technology on Corporate Performance of Mobile Communications Company”, Management Quarterly, Eighth, No.21, pp.67-78.(In Persian).

-   Nasr Esfahani, M., Torabi, H., & Razavi, S.A., (2011) “Evaluating the Performance of Information Technology-Based Organizations (IT), Managing Tomorrow Journal, Year 10, No.26, pp.33-54.(In Persian).

-   Noe R.A., Hollenbeck J.R., Gerhart B., Wright P.M.(2005) Human Resource Management: Gaining a Competitive Advantage (5th ed.), McGraw-Hill Education.

-   Oltean, F.D., Gabor, M.R., & Conţiu, L.C.(2014) “Relation between Information Technology and Performance: An Empirical Study Concerning the Hotel Industry in Mures County”.Procedia Economics and Finance, 15, 1535-1542.

-   Pollack, J., & Adler, D.(2017) “Skills that improve profitability: The relationship between project management, IT skills, and small to medium enterprise profitability”, International Journal of Project Management, 34(5), 831-838.

-   Sleezer C.M.Wentling T.L., Cude R.L.(2002) Human Resource Development and Information Technology: Making global Connections, Norwell, Massachusetts: Kluwer Academic Publishers.

-   Seethamraju, R., & Sundar, D.K.(2013) Influence of ERP systems on business process agility.IIMB Management Review, 25(3), 137-149.

-   Tan, F.T.C., Tan, B., Wang, W.& Sedera, D.(2017) “IT-enabled operational agility: An interdependencies perspective”, Information & Management, 54(3), 292-303.

-   Turban E.Leidner, McLean E.Wetherbe J.(2003) Information technology for management, New York: John Willy and Sons.

-   Vazquez-Bustelo, D.& Avella, L.(2006) “Agile manufacturing: Industrial case studies in Spain”, Technovation, 26(10), 1147-1161.

-   Worley, C.G.& Lawler, E.E.(2010) Agility and Organization Design: A Diagnostic Framework.Organizational Dynamics, 39(2), 194-204.

-   Zargar, M.(2004) “Principles and Concepts of Information Technology, Central Library and Information Center of Isfahan Municipality”, (In Persian).

-   Zhang, Z.and Sharifi, H.(2000)“A methodology for achieving agility inmanufacturing organizations”, International Journal of Operations & Production Management, Vol.20, No.4, pp.496-512.