میزان مشارکت شهروندان در امور شهری و عوامل مؤثر بر آن (نمونه موردی: دره شهر)

آمایش محیط

مقاله 2، دوره 10، شماره 39، اسفند 1396، صفحه 29-58   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حسین یغفوری^{* 1}؛ قباد طهماسبی²؛ داود حاتمی³

¹(دانشیار دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران)

²(دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)

³(دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)

چکیده

تجارب ایران و جهان نشان داده­اند که با برنامه­هایی آمرانه، یک‌جانبه، از بالا به پایین و بدون مداخله و نظرخواهی از مردم (به‌عنوان بهره‌برداران اصلی برنامه­ها) نمی­توان راه به‌جایی برد. چنین برنامه­هایی به‌جای بهبود شرایط زیست و رضایت مردم، اسباب بی‌اعتمادی و ناامیدی آنان را نسبت به اداره­ی مطلوب امور شهر توسط مدیران شهری را سبب شده است. لذا با توجه به چنین واقعیاتی، جای آن دارد که از راهکارهای مشارکت و در سطحی بالاتر، شراکت و توانمندسازی اجتماع محلی و نیروهای غیردولتی دخیل(شهروندان، بخش خصوصی، مالکین و غیره) مدد جست. این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی بوده و داده‌ها و اطلاعات موردنیاز، از طریق بررسی های اسنادی- کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی جمع‌آوری‌شده سپس جهت تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها از نرم‌افزار SPSS20 و آزمون­های آن شامل؛ Descriptive Statistics: Frequencies, Descriptives, Explore جهت محاسبه فراوانی­ها، درصد فراوانی­ها، فراوانی تجمعی، میانگین­ها و غیره استفاده شد. در قسمت آمار استنباطی از طریق انجام آزمون‌های(همبستگی، ویلکاکسون و کای اسکور) اقدام به تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده نموده‌ایم. درنهایت و با توجه به موضوع تحقیق راهکارهایی جهت ارتقاء وضعیت مشارکت مردم شهر دره شهر (ازنظر 1 - کمک و همیاری به شهرداری، 2- شرکت در فعالیت های شهروندی،     3 - تمایل به مشارکت با شهرداری، 4 - بهداشت شهر و سامان دهی صنوف مزاحم و آلودگی‌ها،   5- خدمات رفاهی و عمومی،6- اجتماعی، فرهنگی و مذهبی،7 -   فضای سبز  و زیبایی بصری و نورپردازی سطح شهر) ارائه‌شده است. نتایج حاصله از پرسش نامه از 7 شاخص موردبررسی در شهر دره شهر که خروجی آزمون کای اسکور می‌باشند به ترتیب به شرح زیر است344/198، 148/195، 984/264، 902/359، 475/313، 492/336، 770/457. جامعه آماری این پژوهش کل جمعیت شهر دره شهر بوده و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 366 نفر برآورد شده است. که نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد با توجه به این که مدیران شهری دره شهر نسبت به مشارکت مردم کم‌توجه‌اند اما شهروندان دره شهری تمایل و توان فراوانی به مشارکت در امور شهر رادارند و مدیران شهری باید بستر لازم را برای مشارکت همه‌جانبه نیروهای مردمی فراهم نمایند. درنهایت راهبردهای برون‌رفت از این مشکل و ترسیم وضع مطلوب آن ارائه گردید. سپس با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسش نامه که روایی آن از طریق پیش‌آزمون تائید شده بود، اطلاعات موردنیاز از مردم شهر دره شهر جمع‌آوری شد.

کلیدواژه‌ها

مشارکت؛ امور شهری؛ شهروندان؛ مدیریت؛ دره شهر

مراجع

 

1- اکبرپور سراسکانرود، م. 1387. ارزیابی مشارکتی بهسازی و نوسازی بافت فرسوده محله سیروس تهران، مجله بنیاد مسکن، شماره 121.

2- بهارلوئی. ک. نظریان. ا. 1393. جایگاه شهرهای کوچک در سلسله‌مراتب شهری (مطالعه‌ی موردی: استان اصفهان)، فصلنامه آمایش محیط ملایر، دوره 8، شماره 28، 66 – 48 .

3- تیموری. ر. طورانی .ع. طهماسبی. ف 1393.بررسی تأثیر مشارکت شهروندان بر مدیریت شهری در جهت ارتقاء کیفیت زندگی شهری، همایش ملی شهرسازی فرهنگ گرا، اصفهان، دانشگاه شیخ بهایی.4 ، اردیبهشت، 9 .

4- حاتمی نژاد. ح. رحیمی .م. 1393. بررسی نقش مشارکت شهروندان در توسعه پایدار شهر با تکیه‌بر محیط‌زیست نمونه موردی شهر تهران، اولین همایش علوم جغرافیایی ایران، تهران، موسسه جغرافیا.2، اردیبهشت،7.

5- حسینی، ع.(1382)، سازوکارهای مشارکت شهروندان در تهیه‌ی طرح‌های توسعه‌ی شهری و ارائه الگوی مناسب، مورد گلسار رشت. پایان‌نامه دکترا رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دانشگاه تربیت مدرس.

6- خاکسار. د. مصاحب .ش. راهنما. م. 1393. رویکرد مدیریت واحد شهری در جلب مشارکت شهروندان برای بازسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری، اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر، ساری، مرکز همایش‌های توسعه ایران. 1، خرداد، 12 .

7- رجبی. آ. 1390. شیوه‌های مشارکت شهروندی در فرآیندهای توسعه‌ی شهری، فصلنامه آمایش محیط ملایر، شماره 12 ، 116 – 102.

8- سپه وند. ا. سپه وند. م. 1393. مشارکت شهروندان در امور شهری و عوامل مؤثر بر آن، اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر، ساری، مرکز همایش‌های توسعه ایران. 1، خرداد، 8.

9- شیرازی. ر . رمضانی. ر .1393.  رسانه و نقش آن در توسعه مدیریت شهری و افزایش مشارکت شهروندان، کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی و مطالعات رفتاری، موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا. تهران، 26، آذرماه، 11.

10- علوی تبار. ع. 1378. الگوی مشارکت در جامعه مردم‌سالار. ماهنامه شهرداری‌ها.  
  ماهنامه برنامه‌ریزی و مدیریت شهری سال اول، شماره 6، 15 – 12.

11- علیزاده . ی1393. بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری،     مطالعه موردی: شهر اردبیل، اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر،  مرکز همایش‌های توسعه ایران. ساری، 2 ، خرداد.13.

12- طهماسبی. ق. 1392. بررسی میزان مشارکت شهروندان در امور شهری و عوامل مؤثر بر آن (نمونه موردی دره شهر)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دانشگاه سیستان و بلوچستان. 152.

13- فنی. ز. صادقی. ی. 1388. توانمندسازی حاشیه‌نشینان در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده‌ی شهری، فصلنامه آمایش محیط ملایر، شماره 7 ، 73 – 58.

14- مسیبی. م. مسیبی. س. خدابنده شهرکی. پ. 1393. بررسی نقش مشارکت شهروندان در توسعه پایداری شهری، با بهره‌گیری از تکنیک swot، مطالعه موردی، فولادشهر. کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، موسسه بین‌المللی مطالعات معماری و شهرسازی مهراز شهر. مشهد، 30، فروردین. 14.

15- یزدان پناه. ل. 1393. موانع مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، سال هفتم، شماره 26، 130 – 105.

16- Habitat D. 1996. participation for efficiency or empowerment. vol12, No2, p: 3-50.