بررسی تطبیقی معیارهای قابلیت پیاده مداری در سطح محلات شهری (مطالعه موردی: محلات جدید و قدیمی شهر رشت)

آمایش محیط

مقاله 8، دوره 10، شماره 39، اسفند 1396، صفحه 183-204   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی صفاری راد^{* 1}؛ مجید شمس²

¹دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر)

²استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر)

چکیده

حضور حرکت پیاده در فضاهای محله ای و افزایش قابلیت پیاده مداری محلات، افزایش امنیت، ایمنی و روابط اجتماعی، دسترسی ها، هویت محله ای، حس تعلق محله، کیفیت محله و کاهش مشکلات زیست محیطی نظیر آلودگی هوا و صوتی و ... را در پی خواهد داشت. مقاله حاضر در محدوده محلات جدید و قدیمی شهر رشت واقع در استان گیلان در راستای پاسخ گویی به این سوال که قابلیت پیاده مداری در سطح محلات مورد مطالعه چگونه است؟ انجام گرفته است. روش تحقیق، به لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ ماهیت توصیفی – تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات، روش کتابخانه ای و میدانی می باشد. بدین منظور ابتدا وضعیت شاخص های پیاده مداری در محلات جدید و قدیمی بررسی و با ضوابط استاندارد هر کدام مورد مقایسه قرار گرفت و سپس راهبرد بهینه در راستای بهبود وضعیت پیاده مداری محلات جدید و قدیمی ارائه گردید. جامعه آماری در این تحقیق ساکنان تعداد 5 محله جدید و 5 محله قدیمی است، این محلات دارای 124382 هزار نفر جمعیت می باشد، که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 366 نفر از ساکنان این محلات به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این راستا با توجه به نزدیک بودن تعداد جمعیت محلات جدید(61722 نفر) و محلات قدیمی(62660 نفر)، تعداد 183 پرسش نامه در محلات جدید و تعداد 183 پرسش نامه در محلات قدیمی تکمیل گردید و برای درک شکاف شاخص های مورد مطالعه از نظر ساکنان بین محلات جدید و قدیمی، با توجه به ماهیت فاصله ای داده ها، از آزمون t مستقل استفاده شده است. نتایج ارزیابی ها در سطح هر یک از محلات جدید مورد مطالعه نشان می دهد که اکثر شاخص های پیاده مداری دارای وضعیت مناسبی نمی باشد و فاصله زیادی با ضوابط استاندارد آن دارند، به جز عرض پیاده رو، جنس کف پیاده رو، دسترسی به حمل و نقل و مراکز آموزشی که فقط در محلات بلوار گیلان، کاکتوس و چمران مناسب می باشد و در سطح هر یک ازمحلات قدیمی مورد مطالعه نیز اکثر شاخص های پیاده مداری دارای وضعیت مناسبی    نمی باشد و فاصله زیادی با ضوابط استاندارد آن دارند، به جز اختلاط کاربری ها، تراکم جمعیت مناطق مسکونی، دسترسی به حمل و نقل و مراکز تجاری که فقط در محلات باقرآباد، دباغیان و پاسکیاب  مناسب می باشد. نتایج حاصل از آزمون T نشان می دهد که در بسیاری از مؤلفه ها در بین دو جامعه (پاسخ دهندگان) تفاوت معناداری وجود دارد. در مجموع می توان گفت که محلات جدید در بیش تر موارد نسبت به محلات قدیمی طبق مطالعات میدانی و همچنین از نظر پاسخ دهندگان دارای شرایط بهتری از نظر قابلیت پیاده مداری می باشند.

کلیدواژه‌ها

قابلیت پیاده مداری؛ محلات شهری؛ ضوابط استاندارد؛ استان گیلان؛ شهر رشت.  

مراجع

 

1. اپیلیارد، د، 1382، خیابان ها می توانند باعث مرگ شهرها شوند (رهنمودهایی برای طراحی خیابان در شهرهای جهان سوم) ، ترجمه: نوین تولایی، فصلنامه آبادی، شماره 39، 31-17.

2. اصغر زاده یزدی، س، 1388، اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامه ریزی محله های شهری، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 25، سال ششم، 63-50.

3. افشاری آزاد، م و پورکی، ه، 1390، مورفولوژی شهری و آب گرفتگی معابر شهر رشت، فصلنامه آمایش محیط، شماره 17، سال پنجم، 40-25.

4. پاکزاد، ج، 1385، راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری.

5. ترکاشوند، ع، تیراندازیان، م و غلامرضائی، ح، 1394، ضوابط شهرداری ها برای طراحی معابر، پیاده رو ها و پارکها، چاپ اول، انتشارات کلهر.

6. تقوایی، مسعود و خمسلویی، علی، 1391، بررسی آسیب پذیری کاربری های شهری در مسیرهای راه پیمایی با رویکرد پدافند غیر عامل مطالعه موردی: کلان شهر اصفهان، فصلنامه آمایش محیط، شماره 16، سال پنجم، 142-125.

7. حسینی، س ع، بهرامی، ی و قادری مطلق، ا، 1392، تحلیل تأثیر عملکردهای محله ای بر رفتار سفر شهروندان( مورد مطالعه: شهر رشت)، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 3، 676- 657.

8. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان، 1390، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن، معاونت برنامه ریزی – دفتر آمار و اطلاعات.

7. سبز علی یمقانی، ع و آل شیخ، ع، 1394، توسعه و ارزیابی یک شاخص قابلیت پیاده روی(مطالعه موردی: محلات شهر قم)، نشریه علمی – پژوهشی علوم و فنون نقشه برداری، دوره پنجم، شماره 1، 159- 174.

8. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1395.

9. صرافی، م، محمدیان مصمم، ح، 1391، پیاده راه سازی خیابانهای مرکز شهر همدان، فصلنامه آمایش محیط، شماره 21، سال ششم، صص 138-111.

10. معینی، س م ، 1385، افزایش قابلیت پیاده مداری، گامی به سوی شهری انسانی تر، نشریه هنرهای زیبا، شماره 27، 16-5.

11. مهدیزاده، ج، 1378، مفاهیم و مبانی پیاده راه سازی، ماهنامه شهرداری ها، شماره 19، سال پنجم، 18-12.

12. نیکویه، م، 1387، رشت شهر باران، مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر رشت، نشر ایلیا.

 

13. Brown et al.2007, Walkable Route perceptions and physical features. Environment and Behavior Journal 39 (1); 34-61.

14. Brown et al, 2007, "Walkable Route Perceptions and Physical Feattures". Environment and Behavior Journal 39(1):34-61.

15. Cowan, R., 2005, The Dictionary of urbanism, Streetwise press Ltd, London.

16. Hikichi, Lynda,2003," New urbanism and transportation".www. Newurbanism. org.

17. Nosal,Bob Halton , 2009, " Creating Walkable and Transit – Supportive Communities in Halton" Region Health Department of Halton Department of Halton University.

18.Qureshi,I.A, and Iu, H.2007, Urban transport and sustainable transportaition strategies: A Case Study of Karachi, Pakistan. TsinghuaScience and Technology 12.

19. Revell, John,2007, making Canada's city more livable: the success of new urbanism depends on parking planning.