مطالعه رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته‌های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 3، دوره 11، شماره 38، فروردین 1397، صفحه 43-60   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

رضا عیدی‌زاده¹؛ حاجی محمد احمدی بلوطکی²

¹کارشناسی ارشد ارتباطات اجتماعی، گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز- ایران.

²گروه ارتباطات اجتماعی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران- ایران (نویسنده مسئول).

چکیده

پژوهش­حاضر با هدف بررسی رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاداسلامی واحدعلوم تحقیقات تهران انجام گرفت. روش پژوهش از حیث هدف کاربردی و از نظر نوع آن توصیفی- پیمایشی می­باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان رشته علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران که تعداد آن­ها 960 نفر است. حجم نمونه با استفاده از فرمول عمومی کوکران تعداد  274 نفر می­باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده­اند ابزار سنجش دو پرسشنامه استاندارد 70 سوالی سبک زندگی LSQ و پرسشنامه 20 سوالی محقق ساخته شبکه­های اجتماعی مجازی می­باشد که بر اساس مقیاس 5 گزینه­ای لیکرت تهیه و تنظیم گردیده است. اعتبار پرسشنامه­ها توسط اساتید و کارشناسان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 0.87 و 0.81 به دست آمده است. نتایج نشان داد که بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی و تمامی ابعاد آن رابطه معکوس و معنی­داری وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان استفاده ازشبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام کیفیت همه­ ابعاد سبک زندگی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران کاهش می­یابد.

کلیدواژه‌ها

شبکه‌های اجتماعی مجازی؛ واتس آپ؛ تلگرام؛ سبک زندگی؛ دانشجویان

اصل مقاله

مقدمه

امروزه، گسترش فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی، بر ابعاد مختلف زندگی بشر (سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی) تاثیر گذاشته است. با کم رنگ شدن اهمیت زمان و مکان و بی­نیازی به مکان مشترک برای برقرار ارتباط، افراد به شکل بسیار آسان­تری می­توانند در فضای مجازی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این شکل جدید برقراری ارتباط موجب تحول در فرهنگ و هویت جوامع می­شود (نورمحمدی، 1388)، و از طرفی هدف مشترک توسعه در سطوح محلی، ملی و بین­المللی بهبود کیفیت زندگی است و آینده زندگی بشر بر درک عواملی متکی خواهد بود که بر کیفیت زندگی انسان تأثیرگذار هستند. بخشی از این عوامل مربوط به کیفیت روابط ما با سایرین، گروه­ها و نهادهای رسمی و غیر رسمی می­شود(خوش­فر و همکاران، 1392: 152). مفهومشیوهیاسبکزندگیدرزندگی اجتماعی امروزین معناییخاصبهخودمی­گیرد.هرچهنفوذ وکشش صنعتکمترمی­شودو هرچهزندگیروزمرهبیشتر برحسبتأثیراتمتقابلعوامل محلیوجهانیبازسازی می­شود،افرادبیشترناچارمی­شوندسبک زندگیخود راازمیان گزینه­هایمختلفانتخابکنند.البتهعوامل استاندارد کنندههم،به ویژهازطریق کالایی کردن بیشترتولیداتاجتماعی،نقش خاصخودرادارند؛چرا کهفرایندهایتولیدوتوزیع سرمایه­داری درواقعمؤلفه­هایهست­هاینهادهایمدرنیتهراتشکیلمی­دهند. با این وصف،به دلیل باز بودنزندگیاجتماعیامروزینوهم­چنینبه علتتکثرزمینه­هایعملوتنوع مراجع انتخاب، سبک زندگیبیش ازپیشدرساختهویتشخصیوفعالیتروزمرهاهمیتیافته است(گیدنز، 1383). با ورودبهعصراطلاعاتوجامعهشبکه­ای،مادربیشترحوزه­هاشاهدتحولاتتکنولوژیکیگوناگون هستیم. اینترنتبهمثابه «رسانه جدید»ویکیازمهم­تریندستاوردهایانقلابارتباطات،از محدودیت­های الگوهای چاپوپخشدرارتباطاتفراتررفتهاست.ازجمله پدیده­هایجدیدکهبراثرادغامفناوری­های مختلف ارتباطیدرسال­هایاخیرشکلگرفته،شبکه­هایاجتماعیمجازیاست.این شبکه­هابا عضوگیری­های رایگان ازکاربرانتوانسته­انددرجریان­سازی­هایمختلفنقشیاساسیبرعهدهداشته باشند.دو نمونه از مهم­ترین اینشبکه­هاواتس­آپ و تلگرام هستند. شبکه­های که توانستند درسال­های اخیرمحبوبیتزیادی کسب کنند و این محبوبیت هم­چنان رو بهافزایشاست،بهطوری که در سراسر جهان بیش ازصدهامیلیون کاربردارند.و بخش عمده­ای از زندگی دانشجویان را به خود اختصاص
می­دهند. جدیدترین آمار از وضعیت دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران نشان می­دهد که بر اساس نشانگرهای فناوری اطلاعات و نیز با توجه به گزارش مرکز آمار ایران، هم اکنون 3۵ میلیون و ۱۷ هزار و ۸۵۰ نفر کاربر اینترنت در ایران هستند. نسبت خانوار با دسترسی به اینترنت در این بررسی­ها 73/44 درصد  و ضریب نفوذ اینترنت نیز در ایران 35/39 درصد اعلام شده است. در همین حال نسبت خانوارهای دارای دسترسی به رایانه در ایران 47/52 درصد اعلام شد(خبرگزاری مهر، 1394). جالب است بدانید، براساس آمار حدود 20 میلیون ایرانی کاربر تلگرام هستند(روزنامه ابتکار، 1394). در رابطه با شبکه اجتماعی واتس آپ نیز باید گفت که این نرم افزار در سال 1393 به قیمت 19 میلیارد دلار توسط شرکت فیس­بوک خریداری شد و توانست از آن زمان تاکنون به مقدار قابل توجهی تعداد کاربران خود را افزایش دهد. فیس­بوک اعلام کرده است که واتس آپ با 900 میلیون نفر کاربر فعال توانسته نرم افزار پیام رسان اصلی فیس­بوک با 700 میلون نفر کاربر را پشت سر بگذارد و به یکی از بزرگ­ترین پیام رسان­های جهان تبدیل شود(سایت تابناک، 1394). برآورد دقیقی از تعداد کاربران واتس آپ در کشور ما وجود ندارد ولی بعضی از وب سایت­های غیر موثق تعداد کاربران واتس آپ در ایران را 21 میلیون نفر تخمین زده­اند (سایت سامانه شارژ واتس آپ، 1394). شبکه­های اجتماعی مجازی با توجه به کارکردهای متنوع­شان برای ترویج سبک زندگی مبتنی بر اینترنت، مورد استقبال قرار گرفته­اند. در این رسانه اجتماعی نوین، رسانه دیگر مالک مخاطبان نیست، محدویت زمان و مکان وجودندارد، متن، صوت و تصویر در دسترس همگان قرار گرفته است و برقراری ارتباط می­تواند با کارهای روزانه عجین شود. در این میان جوانان بیش از همه، این رسانه اجتماعی را در زندگی خود به کار گرفته­اند(امیرپور و گریوانی، 1393). همه چیز دیجیتال شده، سبک ­زندگی دیجیتال، زندگی و آیین زندگی در فرآیند دیجیتالی شدن است، زندگی در عصر دیجیتال با مؤلفه‌های دیجیتال، فناوری دیجیتال با رسانه‌های دیجیتال و در ادامه در تعریف شبکه­های اجتماعی مجازی باید گفت: شبکه­هایی هستند که در آن انتشار محتوا به کمک ابزارهای دیجیتال اتفاق می‌افتد مانند اینترنت، نرم افزار‌ها و تلفن همراه و ... .

جوانان به خاطر داشتن روحیّه تنوع­طلبی، خلاقیت، گرایش به برقراری ارتباط با دیگران، حس کنجکاوی و علاقه به داشتن زندگی متفاوت به عضویت در شبکه­های اجتماعی گرایش بیشتری دارند. آن­ها در این شبکه­ها با توجه به محدودیت­های اجتماعی­که درجامعه ایران وجود دارد به تبادل اطلاعات، کسب خبر و دوست­یابی می­پردازند. شبکه­های اجتماعی فی­نفسه ابزاری برای بی­هویتی نیستند، ولی اگر جوانان آگاه نباشند و از کارکردهای نادرست این رسانه اجتماعی اطلاع نداشته باشند، این ابزار تبدیل به تهدیدی جدی برای جوانان و جامعه خواهد شد. شبکه­های اجتماعی مثل شمشیر دو لبه­اند، اگر از آن­ها درست استفاده نشود، بیشترین آسیب را به­کاربران خواهند رساند، بنابراین به جای منع جوانان به استفاده از این رسانه­های اجتماعی بهتر است آن­ها را از فرصت­ها و تهدیدهای این رسانه اجتماعی آگاه کرد  (امیرپور و گریوانی، 1393).

هدف این پژوهش، بررسی رابطه استفاده از شبکه­های اجتماعی بر سبک زندگی دانشجویان و ابعاد آن است. سوال اصلی تحقیق بدین صورت ارائه می شودکه: آیا بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد؟

اهداف تحقیق

هدف کلی پژوهش

تعیین رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.

 

هدف­های جزیی پژوهش

1. تعیین رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت جسمانی رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
2. تعیین رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد ورزشی و تندرستی رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
3. تعیین رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد کنترل وزن و تغذیه رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
4. تعیین رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد پیشگیری از بیماری­های رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
5. تعیین رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت روان­شناسی رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.

 

پیشینه پژوهش

مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران[1](1394)، وابسته به جهاد دانشگاهی، بررسی روندی دیدگاه مردم نسبت به شبکه‌های اجتماعی و میزان مصرف آن را در دستور کار خود قرار داده است. بر این اساس ایسپا در آخرین نظرسنجی ملی خود که در آذرماه امسال انجام شده است به بررسی این موضوع پرداخته است. نمونه آماری در این نظرسنجی از کل کشور شامل مراکز استان‌ها، شهرهای درجه دو و روستاها انتخاب شده‌اند. نظرسنجی مذکور به صورت نمونه‌گیری چند مرحله‌ای و با حجم نمونه 4390 نفر انجام شد. حدود 51 درصد نمونه مرد و 49 درصد زن بوده‌اند. میانگین سنی پاسخگویان 38 سال، کمترین سال 18 و بیشترین سن 80 سال بوده‌ است. نزدیک به 40 درصد پاسخگویان دارای تحصیلات دانشگاهی و مابقی دارای تحصیلات دیپلم و پایین‌تر از آن بوده‌اند. به گزارش ایسنا، نتایج نظرسنجی ایسپا نشان داد که در مجموع 53 درصد از کل مردم ایران حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند. 56 درصد شهروندان مراکز استان‌ها، 56 درصد شهروندان شهرهای درجه دو و 42 درصد مردم روستاها حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند. نتایج نظرسنجی ایسپا بیانگر این است که 72 درصد جوانان 18 تا 29 ساله کشور اعلام کرده‌اند حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند. این میزان برای افراد 30 تا 49 ساله برابر با 53 درصد و برای افراد بالای 50 سال برابر با 25 درصد است.

هم­چنین نتایج ایسپا نشان می‌دهد که 55 درصد مردان و 51 درصد زنان حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند. استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین افراد دارای تحصیلات آکادمیک به مراتب بیشتر است؛ به این ترتیب که 75 درصد افرادی که دارای تحصیلات دانشگاهی هستند عضو حداقل یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند در حالیکه این میزان برای افراد دارای تحصیلات دیپلم و پایین‌تر برابر با 39 درصد است.

نتایج تفکیکی نظرسنجی برای شهر تهران نشان می‌دهد 60 درصد شهروندان شهر تهران اعلام کرده‌اند حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند. نزدیک به 82 درصد جوانان 18 تا 29 ساله شهر تهران حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند. این میزان برای افراد 30 تا 49 ساله تهرانی برابر با 65 درصد و برای افراد بالای 50 سال تهرانی برابر با 33 درصد است.

نتایج نظرسنجی ایسپا نشان می‌دهد، شبکه اجتماعی تلگرام به پرطرف­دارترین شبکه اجتماعی در بین مردم ایران تبدیل شده است؛ به این ترتیب که 37.5 درصد مردم بالای 18 سال کشور اعلام کرده‌اند عضو تلگرام هستند. اگر جمعیت افراد 18 سال به بالای کشور را طبق سرشماری سال 1390 برابر با حدود 54 میلیون نفر در نظر بگیریم می‌توان گفت حدود 20 میلیون نفر از شهروندان ایرانی که بالای 18 سال سن دارند عضو تلگرام هستند. براین اساس می‌توان گفت تعداد کاربران تلگرام در ایران بیش از 20 میلیون نفر است؛ چرا که سن استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ایران قطعا زیر 18 سال است. هم­چنین از بین کسانی که حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند 71 درصدشان عضو تلگرام هستند. در این نظرسنجی 48 درصد مردم شهر تهران گفته‌اند عضو تلگرام هستند که در این بین 65 درصد جوانان 18 تا 29 ساله تهرانی اعلام کرده‌اند عضو شبکه اجتماعی تلگرام هستند. نکته قابل توجه این است که بر اساس نتایج نظرسنجی ایسپا در فروردین امسال (1394) حدود 25 درصد مردم تهران گفته بودند عضو تلگرام هستند که مقایسه نتایج دو نظرسنجی نشان می‌دهد در فاصله حدود 8 ماه کاربران تلگرام در شهر تهران به حدود دو برابر افزایش پیدا کرده‌اند.

پس از تلگرام، شبکه اجتماعی واتس‌ آپ در رده دوم استفاده مردم ایران قرار دارد؛ به گونه‌ای که 26 درصد مردم بالای 18 سال کشور عضو واتس آپ هستند. اینستاگرام با 16.6 درصد، لاین با 16.5 درصد، وایبر با 12.7 درصد، فیسبوک با 10.6 درصد، تانگو با 4.7 درصد، گوگل پلاس با 2.8 درصد، توییتر با 2.3 درصد و ویچت با 1.8 درصد در رده بعدی قرار گرفته‌اند. از نکات جالب توجه نظرسنجی این است که در نظرسنجی اخیر فقط 13 درصد مردم تهران گفته‌اند عضو وایبر هستند در حالی که نظرسنجی ایسپا در مرداد پارسال نشان داد 27.6 درصد مردم تهران عضو وایبر بوده‌اند. هم­چنین طبق نتایج نظرسنجی ایسپا در فروردین 94 حدود 42 درصد مردم شهر تهران عضو وایبر بوده‌اند.

در ادامه نظرسنجی سوالی از پاسخگویان مبنی بر محتوای گروه‌هایی که عضو هستند پرسیده شده است که در این سوال پاسخگویان می‌توانستند سه گزینه انتخاب نمایند. بر این اساس 67 درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند در گروه‌هایی که عضو هستند مطالب طنز و جوک رد و بدل می‌شود. 46 درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند در این گروه‌ها مطالب علمی رد و بدل می‌شود. حدود 38 درصد پاسخگویان گفته‌اند اخبار و تحلیل‌های سیاسی رد و بدل می‌شود. 26 درصد اخبار خانوادگی، 16 درصد مطالب ورزشی، 15 درصد آشپزی، 14 درصد مطالب مذهبی و هفت درصد مسائل جنسی را جزو گزینه‌های خود انتخاب کرده‌اند (با توجه به این که در این سوال پاسخگویان می‌توانستند چند گزینه انتخاب نمایند جمع گزینه‌ها بیشتر از 100 می‌شود).

در ادامه نظرسنجی سوالی نیز در خصوص نگرش کلی مردم به شبکه‌های اجتماعی پرسیده شده است که در مجموع 38 درصد پاسخگویان از کل کشور این شبکه‌ها را ابزار خوبی اعلام کرده‌اند و 23 درصد نیز آن را ابزار بدی دانسته‌اند. 31 درصد نیز نظر بینابین داشته و آن را نه خوب و نه بد دانسته‌اند.

از بین کسانی که حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند حدود 55 درصدشان گفته‌اند این شبکه‌ها ابزار خوبی هستند و 9 درصد نیز آن را بد ارزیابی کرده‌اند و 33 درصد نیز آن را نه خوب و نه بد دانسته‌اند (ایسپا، 1394؛ به نقل از خبرگزاری ایسنا، 1394).

قاسمی و همکاران(1394)، در پژوهشی به بررسی نقش شبکه­های اجتماعی مجازی در شکل­دهی به سبک زندگی دانشجویان دختر پرداخت. این پژوهش جهت بررسی نقش تعاملی شبکه­های اجتماعی مجازی در شکل­دهی به سبک زندگی دانشجویان دختر و نتایج این تاثیر در ایجاد خرده فرهنگ­های دخترانه در بین ۶۳۶ دانشجوی دختر سه دانشگاه صنعتی اصفهان علوم پزشکی اصفهان و آزاد دخترانه فلاورجان و با استفاده از پرسشنامه به انجام رسیده است برای بررسی سبک زندگی مولفه­های چگونگی گذران اوقات فراغت و نحوه ارتباطات انسانی با دیگران اعم ازخانواده و دوستان و به صورت ویژه ارتباط با جنس مخالف مورد نظر قرارگرفت. نتایج بدست آمده نشان می­دهد که بین سبک زندگی دختران دانشجو با عضویت در شبکه­های اجتماعی مجازی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد و با افزایش زمان استفاده و حضور در این شبکه­ها مولفه­های گذران اوقات فراغت و ارتباط با دیگران تغییر کرده به گونه­ای که موجب ایجاد خرده فرهنگ­های دخترانه در بین دانشجویان دختر شده است اما در مورد ارتباط با جنس مخالف معناداری این رابطه ضعیف است.

عبدالله نژاد فراهانی(1393)، در پژوهشی با عنوان تبیین جامعه­شناختی تاثیر شبکه­های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی انجام داد و جامعه مورد بررسی در آن دانشجویان دانشگاه علمی و کاربردی واحدهای تهران در سال تحصیلی 93-1392 می­باشد که بر اساس روش پیمایش انجام گرفته است. نمونه تحقیق شامل 400 نفر از دانشجویان است که با استفاده از روش نمونه­گیری طبقه­بندی به تصادف انتخاب شده­اند. ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه است. یافته­های پژوهش نشان داد: 258 نفر معادل 67.7 درصدکاردانی، 112 نفر معادل 29.4 درصد کارشناسی و 11 نفر معادل 2.9 درصد کارشناسی ارشد می­باشند. 139 نفر معادل 40.3 درصد از فیس­بوک، 26 نفر معادل 7.5 درصد از توییتر، 12 نفر معادل 3.5 درصد از کلوب، 52 نفر معادل 15.1 درصد از گوگل پلاس، 116 نفر معادل 33.6 درصد از سایر شبکه­ها استفاده می­کنند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­دهد که بین میزان استفاده از شبکه­های مجازی و سبک زندگی رابطه معکوس وجود دارد، سبک زندگی به تفکیک نوع برنامه­های استفاده از شبکه­های مجازی متفاوت است، بین میزان استفاده از شبکه­های مجازی و رفتارهای دینی و هم­چنین نگرش به ازدواج رابطه معکوس وجود دارد و بین میزان تماشای برنامه­های ماهواره و مدگرایی رابطه مستقیم وجود دارد، بین میزان استفاده از شبکه های مجازی و اوقات فراغت و همچنین شیوه تغذیه رابطه مستقیم وجود دارد با افزایش استفاده از شبکه­های مجازی نوع گذران اوقات فراغت و شیوه تغذیه نیز تغییر کرده است. بین زنان و مردان از لحاظ میزان استفاده از شبکه­های مجازی تفاوت مشاهده شد که زنان بیشتر از مردان از شبکه­های اجتماعی مجازی استفاده می­کنند، بین وضعیت تاهل و استفاده از شبکه­های مجازی تفاوت وجود ندارد. بین سن و میزان استفاده از شبکه­های مجازی رابطه معکوس وجود دارد. میزان استفاده از شبکه­های مجازی میان دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی ارشد بیشتر از کارشناسی بود و میزان استفاده از شبکه­های مجازی میان گروه­های شغلی متفاوت است، افراد بیکار بیشتر از این گونه شبکه­ها استفاده می­کنند.

پارک(2005)، به بررسی رابطه بین فعالیت­های ورزشی غیر حرفه­ای و سبک زندگی زنان جوان در اولسان پرداخت. نتایج نشان داد که بین نوع فعالیت­های ورزشی غیر حرفه­ای زنان و سبک زندگی آنان رابطه معنی­داری وجود دارد، به طوری که در افراد دارای سبک زندگی بالاتر، مدت زمان و تعداد دفعات ورزش در هفته افزایش می­یابد. وی بیان کردکه زنان به انجام فعالیت­های ورزشی با شدت کمتر، علاقه بیشتری نشان می­دهند چرا که این گونه فعالیت­ها در واقع باعث خودشناسی مثبت، مدیریت سلامت و رضایت از کیفیت زندگی در آنان می شود(پارک^[2]، 2005).

مطالعات اخیر نشان داده­اند که بیش از 95 درصد از دانشجویان مقطع کارشناسی در انگلیس به طور مداوم از سایت­های شبکه­های اجتماعی استفاده می­کنند. دانشجویان تحت مطالعه ادعا کردند که پیش از ثبت نام در دانشگاه به فیس­بوک پیوسته بودند، زیرا فیس­بوک را ابزاری برای پیدا کردن دوستان جدید در دانشگاه می­دانستند؛ ضمن این که می­توانستند با دوستان قبلی و اعضای خانواده خود هم­ چنان در تماس باشند. از طرف دیگر، این دانشجویان تصور می­کردند که فیس­بوک اغلب برای دلایل اجتماعی­اش مورد استفاده قرار می­گیرد نه برای اهداف آموزش رسمی؛ اگرچه گاهی اوقات از آن به طور غیر رسمی برای مقاصد آموزشی نیز استفاده می­شود ولی مراقبت­ها در خصوص فیس­بوک باید نسبت به مزایای آن بیشتر در نظر گرفته شود(مادج، 2009).

باورز^[3](2004)، بیان می­کند، عواطف اجتماعی قوی مثل محبت و نفرت، غرور و شرم، شادی و غم که همه بخشی از وجود انسان است، در شبکه اجتماعی شکل می­گیرد(باورز، 2004؛ به نقل از کومارو و دیگران^[4]، 2008). اسمیت^[5](2009)، نیز این گونه توصیف می­کند که کیفیت تماس اجتماعی افراد باهم درون شبکه اجتماعی موجب بروز عواطف اجتماعی مختلف در آن­ها می­شود. به طور نمونه افرادی که طلاق می­گیرند و یا افرادی که از گروه دلخواه خود اخراج می­شوند، به علت بروز مشکلاتی در کیفیت شبکه اجتماعی و از دست دادن روابطی که دوست دارند، معمولاً اندوه را تجربه می­کنند(اسمیت، 2009).

 

فرضیه­های تحقیق

1. بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد. 
2. بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت جسمانی رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد.
3. بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد ورزشی و تندرستی رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه­ وجود دارد.
4. بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد کنترل وزن و تغذیه رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه­ وجود دارد.
5. بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد پیشگیری از بیماری­های رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه­ وجود دارد.
6. بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت روان­شناسی رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه­ وجود دارد.

 

متغیرهای تحقیق

متغیر مستقل

- سبک زندگی

- سلامت جسمانی

- ورزش و تندرستی

- کنترل  وزن و تغذیه

- پیشگیری از بیماری­ها

- سلامت روان شناختی

 

متغیر وابسته

- شبکه­های اجتماعی (واتس آپ و تلگرام)

 

روش پژوهش

روش پژوهش انتخاب شده در این تحقیق ازحیث هدف­کاربردی و از نظر نوع آن توصیفی- پیمایشی می­باشد.

 

جامعه آماری و حجم نمونه

جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان رشته علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران که تعداد آن­ها 960 نفر است که 603 نفر آن­ها دانشجوی کارشناسی ارشد و 357 نفر دانشجوی دکترا هستند(دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم تحقیقات تهران، 1394). حجم نمونه بااستفاده از فرمول عمومی کوکران تعداد 274 نفر است که با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی انتخاب شده­اند. روش نمونه‌گیری در این تحقیق روش نمونه­گیری تصادفی ساده است.

 

 روش­ها و ابزار گردآوری داده­ها

ابزار گردآوری اطلاعات دو پرسشنامه استاندارد سبک زندگی LSQ و پرسشنامه محقق ساخته شبکه­های اجتماعی مجازی می باشد.

پرسشنامه سبکه زندگی LSQ: این پرسشنامه دارای 70 سوال بوده و هدف آن ارزیابی ابعاد مختلف سبک­های زندگی (سلامت جسمانی، ورزش و تندرستی، کنترل وزن و تغذیه، پیشگیری از بیماری­ها، سلامت روان­شناختی، سلامت معنوی، سلامت اجتماعی، اجتناب از داروها و مواد مخدر، پیشگیری از حوادث و سلامت محیطی) است. طیف پاسخگویی آن از نوع لیکرت بوده است.

 

اعتبار و پایایی

در پژوهش لعلی و همکاران(1391)، با استفاده از آزمون تحلیل عاملی روایی سازه پرسشنامه سبک زندگی را به منزلۀ ابزاری چند بعدی برای ارزیابی و اندازه­گیری سبک زندگی مورد تأیید قرار دادند.

هم­چنین پایائی پرسشنامه یا قابلیت اعتماد آن با استفاده از روش اندازه­گیری آلفای کرونباخ محاسبه شد. معمولاً دامنه ضریب اعتماد آلفای کرونباخ از صفر (0) به معنای عدم پایداری، تا مثبت یک (1+) به معنای پایائی کامل قرار می­گیرد و هر چه مقدار به دست آمده به عدد مثبت یک نزدیک­تر باشد قابلیت اعتماد پرسشنامه بیشتر می­شود. آلفای کرونباخ برای پرسشنامه سبک زندگی (LSQ)در جدول زیر ارائه شده است:

جدول شماره (1): مقدار آلفای کرونباخ در پرسشنامه­ سبک زندگی (LSQ)

بعد	آلفای کرونباخ
سلامت جسمانی	89/0
ورزش و تندرستی	87/0
کنترل وزن و تغذیه	85/0
پیشگیری از بیماری­ها	87/0
سلامت روان­شناختی	88/0
سلامت معنوی	84/0
سلامت اجتماعی	82/0
اجتناب از داروها و مواد مخدر	79/0
پیشگیری از حوادث	85/0
سلامت محیطی	76/0
کل	87/0

 

پرسشنامه شبکه­های اجتماعی مجازی: این پرسشنامه محقق ساخته می­باشد و مشتمل بر 20 گویه است­که برمبنای طیف پنج گزینه­ای لیکرت تهیه شده است. روایی محتوایی این پرسشنامه به تاییدکارشناسان و متخصصان رسیده است و پایایی آن بر روی نمونه 30 نفری از دانشجویان 0.81 است، که نشان از پایایی پرسشنامه دارد.

 

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش

شبکه­های اجتماعی

مجموعه­ای از پایگاه­ها است که به کاربران امکان می­دهد تا علاقه­مندی­ها، افکار و فعالیت­های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند؛ به عبارت دیگر، شبکه­های اجتماعی پایگاه­هایی هستند که با استفاده از کی موتور جستجوگر و افزودن امکاناتی مانند: چت، پیام رسانی الکترونیک، انتقال تصویر و صدا و ...، امکان ارتباط بیشتر کاربران را در قالب شبکه­ای از روابط فردی و گروهی فراهم می­آورند. فیس­بوک، توییتر، یتوب و پادکست، از جمله شبکه­های اجتماعی مجازی هستند(جهانگیری، 1390).

به بیان دیگر شبکه اجتماعی واژه­ای است که برای نامیدن گروهی از افراد که در میان خود دارای ارتباطات وسیع­تر و مستمر هستند و یک حلقه منسجم ارتباطاتی را تشکیل می دهند، به کار می­رود، اما این واژه امروزه عمدتاً برای نامیدن پایگاه­های اینترنتی به کار می­رود که افراد با عضویت در آن امکان دست­یابی به اطلاعات سایر اعضا، آشنایی با علایق آن­ها، به اشتراک­گذاری تولیدات متنی، صوتی و تصویری و نیز تشکیل گروه­هایی براساس علایق مشترک با برخی از دیگر اعضای پایگاه را پیدا می­کنند (صدیق بنای، 1387).

تعریف عملیاتی این متغیر عبارت است از نمره­ای­که پاسخگویان از پرسشنامه 20 سوالی محقق ساخته شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام کسب می­کنند.

 

تلگرام

تلگرام یک برنامه پیام‌ رسان است که تمرکزش را روی سرعت انتقال پیام و امنیت گذاشته است. این برنامه بسیار ساده و استفاده از آن رایگان است. با تلگرام شما می‌توانید عکس، ویدئو، متن و هر نوع فایلی را ارسال کنید. این برنامه به شما اجازه می‌دهد تا گروه‌هایی با ظرفیت حداکثر 200 نفر ایجاد کنید. شما می‌توانید شماره تلفن خود را بنویسید یا افراد را با نام کاربری جستجو کنید. به عبارت دیگر تلگرام ترکیبی از پیام‌ کوتاه و ایمیل است(وبسایت فایندز، 1394).

 

واتس آپ

یک برنامه پیام رسانی فوری برای تلفن­های هوش­مند است. این برنامه توسط شرکت سهامی واتس آپ ساخته شده است. مؤسس شرکت و سازنده این برنامه جن­کوم است. پیام‌ رسان واتس آپ سامانه‌ای نرم ‌افزاری برای گوشی‌های هوش­مند اندروید، آیفون، نوکیا و بلک­بری است. این پیام‌رسان از ارتباط دیتا و یا وای فای برای فرستادن پیام استفاده می‌کند(دانشنامه آزاد ویکی پدیا، 1394).

 

سبک زندگی

سبک زندگی، اصطلاحی است که در فرهنگ سنتی چندان­کاربرد ندارد، چون ملازم با نوعی انتخاب از میان تعداد کثیری از امکان­های موجود است و در عمل نه فقط از نسل گذشته «تحویل» گرفته نمی­شود، بلکه «پذیرفته» می­شود(زارع و فلاح، 1391).

سبک زندگی عبارت است از طیف رفتاری­ای که اصلی انسجام ­بخش برآن حاکم است، عرصه­ای از زندگی را تحت پوشش دارد و در میان گروهی از افراد جامعه قابل مشاهده است اما الزاماًبرای همگان قابل تشخیص نیست(فاضلی، 1382).

تعریف عملیاتی این متغیر عبارت است از نمره­ای که پاسخگویان از پرسشنامه استاندارد سبک زندگی LSQ مشتمل بر ابعاد مختلف سبک­های زندگی (سلامت جسمانی، ورزش و تندرستی، کنترل وزن و تغذیه، پیشگیری از بیماری­ها، سلامت روان­شناختی، سلامت معنوی، سلامت اجتماعی، اجتناب از داروها و مواد مخدر، پیشگیری از حوادث و سلامت محیطی) کسب می­کنند.

یافته­ها

به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده­های مربوط به متغیرهای تحقیق از آزمون کولموگرف اسمیرنف استفاده گردید و نتایج حاصل از آزمون نشان ‌داد که توزیع داده­های مربوط به متغیرها نرمال است.

-         بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (2): ماتریس همبستگی رابطه بین شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان

سبک زندگی					متغیر مستقل متغیر وابسته
0.197-		ضریب همبستگی	177.58	میانگین	شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام
0.001		سطح معنی­داری	26.24	انحراف معیار
247		تعداد

 

بر اساس نتایج جدول فوق همان طور که مشاهده می­شود، سطح معنی­داری آزمون کوچک­تر مساوی 0.05 (001/0=sig) است. بنابراین نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد، بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه معنی­داری وجود دارد. هم­چنین با توجه به مقدار ضریب همبستگی (0.197-=r) می­توان گفت­که رابطه معکوس و معنی­دار با شدتی ضعیف وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام کیفیت سبک زندگی دانشجویان کاهش می­یابد.

-         بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت جسمانی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (3): ماتریس همبستگی رابطه بین شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام با بعد سلامت جسمانی

بعد سلامت جسمانی					متغیر مستقل متغیر وابسته
0.127-		ضریب همبستگی	21.35	میانگین	شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام
0.036		سطح معنی­داری	3.17	انحراف معیار
247		تعداد

 

بر اساس نتایج جدول فوق همان طور که مشاهده می­شود، سطح معنی­داری آزمون کوچک­تر مساوی 0.05 (036/0=sig) است. بنابراین نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد، بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت جسمانی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه معنی­داری وجود دارد. هم­چنین با توجه به مقدار ضریب همبستگی (0.127-=r) می­توان گفت­که رابطه معکوس و معنی­دار با شدتی ضعیف وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام سلامت جسمانی دانشجویان کاهش می­یابد.

-         بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد ورزش و تندرستی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (4): ماتریس همبستگی رابطه بین شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام با بعد ورزش و تندرستی

بعد ورزش و تندرستی					متغیر مستقل           متغیر وابسته
0.123-		ضریب همبستگی	18.36	میانگین	شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام
0.043		سطح معنی­داری	2.65	انحراف معیار
247		تعداد

 

بر اساس نتایج جدول فوق همان طور که مشاهده می­شود، سطح معنی­داری آزمون کوچک­تر مساوی 0.05 (043/0=sig) است. بنابراین نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد، بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد ورزش و تندرستی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه معنی­داری وجود دارد. هم­چنین با توجه به مقدار ضریب همبستگی (0.123-=r) می­توان گفت­که رابطه معکوس و معنی­دار با شدتی ضعیف وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام کیفیت میزان انجام ورزش و میزان تندرستی دانشجویان کاهش می­یابد.

-         بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد کنترل وزن و تغذیه دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد.

 

 

جدول شماره (5): ماتریس همبستگی رابطه بین شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام با بعد کنترل وزن و تغذیه

بعد کنترل وزن و تغذیه					متغیر مستقل        متغیر وابسته
0.141-		ضریب همبستگی	17.21	میانگین	شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام
0.020		سطح معنی­داری	3.13	انحراف معیار
247		تعداد

 

بر اساس نتایج جدول فوق همان طور که مشاهده می­شود، سطح معنی­داری آزمون کوچک­تر مساوی 0.05 (020/0=sig) است. بنابراین نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد، بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد کنترل وزن و تغذیه دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه معنی­داری وجود دارد. هم­چنین با توجه به مقدار ضریب همبستگی (0.141-=r) می­توان گفت­که رابطه معکوس و معنی­دار با شدتی ضعیف وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام کیفیت کنترل وزن و تغذیه مناسب دانشجویان کاهش می­یابد.

-         بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد پیشگیری از بیماری­های دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی­ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (6): ماتریس همبستگی رابطه بین شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام با بعد پیشگیری از بیماری­ها

بعد پیشگیری­ از بیماری­ها						متغیر مستقل متغیر وابسته
0.142-		ضریب همبستگی		17.26	میانگین	شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام
0.019		سطح معنی­داری	4.59		انحراف معیار
247		تعداد

 

بر اساس نتایج جدول فوق همان طور که مشاهده می­شود، سطح معنی­داری آزمون کوچک­تر مساوی 0.05 (019/0=sig) است. بنابراین نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد، بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد پیشگیری از بیماری­های دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه معنی­داری وجود دارد. هم­چنین با توجه به مقدار ضریب همبستگی (0.142-=r) می­توان گفت که رابطه معکوس و معنی­دار با شدتی ضعیف وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام پیشگیری از بیماری­های دانشجویان کاهش می­یابد.

-         بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت روان­شناختی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (7): ماتریس همبستگی رابطه بین شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام با بعد سلامت روان­شناختی

بعد سلامت روان­شناختی					متغیر مستقل             متغیر وابسته
0.175-		ضریب همبستگی	16.44	میانگین		شبکه­های اجتماعی واتس­آپ و تلگرام
0.004		سطح معنی­داری	4.47	انحراف معیار
247		تعداد

 

بر اساس نتایج جدول فوق همان طور که مشاهده می­شود، سطح معنی­داری آزمون کوچک­تر مساوی 0.05 (004/0=sig) است. بنابراین نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد، بین میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام با بعد سلامت روان­شناختی دانشجویان رشته­های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران رابطه معنی­داری وجود دارد. هم­چنین با توجه به مقدار ضریب همبستگی (0.175-=r) می­توان گفت­که رابطه معکوس و معنی­دار با شدتی ضعیف وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی واتس آپ و تلگرام سلامت روان­شناختی دانشجویان کاهش می­یابد.

 

نتایج تحلیلی پژوهش

اینترنت در واقع مکان بی­مکان است؛ جایی که انسان­ها می­توانند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند، گروه­های خود را بسازند، پیام بفرستند یا چیزی را معرفی کنند. در این مکان مرزهای جغرافیایی هیچ معنا و مفهومی ندارد و به همین سبب دشواری­ها و مشکلات منطقی زمان و مکان از میان برداشته شده است. همه چیز در تحرک است و همواره این تحرک شتابی بیشتر می­یابد و در واقع یکی از دلایلی که نسل کنونی به این نوع از روابط روی آورده این است که آن‌ها می‌توانند از این طریق در هر زمان و مکانی به ارتباط با دیگران بپردازند؛ زمان، مسئله‌ای است­که این روزها به معضلی بزرگ درجوامع پیشرفته تبدیل شده است و وجود امکانات تکنولوژیک برای برقراری ارتباط، به عنوان راه‌ حلّی مناسب، از سوی بشر انتخاب شده است. ولی با این وجود بعضاً ارتباطات شکل گرفته بر بستر رسانه‌هایی هم چون شبکه‌های اجتماعی فاقد احساس و روح حاکم بر تعاملات انسان در جهان واقعی است، در نتیجه روابط و احساسات افراد به مرور زمان به سردی می‌گراید. وابستگی به شبکه‌های اجتماعی ازدواج اینترنتی، طلاق، از هم پاشیدگی خانواده، بلوغ زودرس و اختلالات جسمانی را درکشورهای مختلف جهان ازجمله ایران به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش داده است. البته همان طور که تجربه نشان داده فیلترینگ و قطع دسترسی و کلاً اعمال­محدودیت­های اجتماعی به هیچ عنوان راهکار مناسبی برای­کنترل بازتاب­های منفی شبکه­های اجتماعی نیست و بعضاً نتایج عکس را در پی دارد. در واقع بهتر است با افزایش سطح آگاهی­ها و آموزش­های لازم افراد جامعه را به سمت استفاده مطلوب و درست از این شبکه­ها سوق داد و در مقابل مخاطرات آن واکسینه نمود. دولت­مردان باید بستر لازم را فراهم آورند تا افراد جامعه خود به این بلوغ فکری دست یابند که کدام بخش از این پدیده یک تهدید و کدام ابزار آن یک فرصت در جهت اعتلای سطوح فردی اجتماعی­شان است.

 

 پیشنهادهای کاربردی

- با توجه به استفاده زیاد کاربران جوان از شبکه­های اجتماعی مجازی به نظر می­رسد تهیه و تدوبن کتب درسی مرتبط با فضای مجازی یکی از نیازهای آموزشی دانشگاه محسوب می­شود، لذا به مسئولان دانشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران پیشنهاد می­شود که با تهیه کتب درسی مرتبط با فضای­مجازی، دانشجویان را با جامعه مجازی، مزایا و معایب و هم­چنین میزان و طریقه استفاده صحیح از شبکه­های اجتماعی مجازی آشنا کنند.

- به مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران پیشنهاد می­شود که محیط آموزشی؛ مناسب و غنی می­تواند در بازدهی و کارآیی فرآیند آموزشی بسیار مفید واقع شود و با سیاست­ها و شیوه­های درست آموزشی و علمی همانند برگزاری کلاس­های آموزشی و برپایی همایش­ها و کارگاه­ها در جهت رفع آسیب­های اجتماعی ناشی از میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی در سبک زندگی دانشجویان گامی موثر برای بهبود و ارتقای کیفیت زندگی آنان بردارند.

- به مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران پیشنهاد می­گردد که توجه بیشتر به رویکرد ارتقای سطح فعالیت­های فرهنگی در دانشگاه­ها از طریق شبکه­های اجتماعی مجازی انجام گردد که شاهد توسعه مشارکت دانشجویان در فعالیت­های فرهنگی باشیم و به تبع آن فرهنگ کارکرد صحیح از این شبکه­ها را ارتقا دهیم و سبک زندگی تحت تاثیر استفاده از شبکه­های اجتماعی در جهت مثبت بهبود یابد.

- به مسئولین دانشگاه پیشنهاد می­گردد به منظور استفاده بهینه از شبکه­های اجتماعی مجازی در سطح فرهنگی دانشگاه­ها تدابیر لازم به منظور غنی­سازی اوقات فراغت دانشجویان و هم­چنین ایجاد فضای معنوی در محیط­های دانشگاهی از طریق جلب مشارکت و مساعدت مراکز کانون­ها، انجمن­ها، تشکل­های دانشگاهی و طراحی برنامه­های فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی در شبکه­های اجتماعی مجازی تلگرام و واتس آپ اتخاذ کنند.

- به مسئولان ارتباطات کشور پیشنهاد می­شود که قوانین و ارزش­های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی رسانه­های مجازی تقویت کنند و با آموزش­های لازم در این خصوص در کاهش زمینه­های منفی این رسانه­ها تلاش نمایند و بستر فرهنگ ناب ایرانی را در رسانه­ها گسترش دهند.

- به نهادهای اجتماعی و ارگان­های مختلف به ویژه مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران پیشنهاد می­گردد که با توسعه فعالیت­های اجتماعی خود در اینترنت تلاش نمایند که استفاده­های اجتماعی از شبکه­های مجازی را بهبود بخشد تا با افزایش استفاده صحیح اجتماعی از اینترنت موجب کاهش صدمات سلامت اجتماعی ناشی از شبکه­های اجتماعی گردد.

---

[1]. ایسپا (افکارسنجی دانشجویان ایران)

[2]. Park, B. K.

1. Bawers

2. Kumar et al

3. Smith

مراجع

منابع

خبرگزاری ایسنا. (1394). عضویت نیمی از ایرانی­ها در شبکه­های اجتماعی (بیش از 20 میلیون نفر در تلگرام). تاریخ انتشار خبر 10 دی 1394، کد خبر: 94101005345، قابل دسترس در تاریخ 8/2/1395 در سایت:

 http://isna.ir/fa/news/

خوش­فر، غ؛ و همکاران. (1392). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی شهر گرگان). مجله آمایش جغرافیایی فضا. سال سوم. شماره نهم.

روزنامه ابتکار. (1394). به بهانه فیلترینگ دو ساعته تلگرام (اسباب­کشی­های اجباری). تاریخ انتشار خبر 1 فروردین 1394، قابل دسترس در تاریخ 8/2/1395 در سایت: http://ebtekarnews.com/23294

سایت تابناک. (1394). تعداد کاربران واتس آپ به 900 میلیون نفر رسید. تاریخ انتشار خبر: 14 شهریور 1394، کد خبر: 529127، قابل دسترس در تاریخ 8/2/1395 در سایت: https://www.tabnak.ir/fa/news/529127

سایت سامانه شارژ واتس آپ. (1394). مقایسه تعداد کاربران واتس اپ با دیگر اپلیکیشن های پیام رسان. قابل دسترس در تاریخ  8/2/1395 در سایت: http://www.chargewhatsapp.ir/index.php/news/59-whatsapp-compare

دانشنامه آزاد ویکی پدیا. (1394). واتس آپ. آخرین ویرایش 29 ژانویه 2016، قابل دسترس در تاریخ 11/11/1394 در سایت:

https://fa.wikipedia.org/wiki

سایت تابناک. (1394). واتس آپ برای همیشه رایگان شد. قابل دسترس در تاریخ 11/11/1394 در سایت:

https://www.tabnak.ir/fa/news/

شبکه‌های اجتماعی و تاثیرگذاری استراتژیک در صنعت گردشگری. (1392). بازبینی‌شده در 15 سپتامبر ۲۰۱۳.

صدیق بنای، هلن. (1387). آشناییباشبکه­هایاجتماعی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ای روزانه همشهری.

عدلی‌پور، صمد. (1391). تحلیل جامعه‌شناختی پیامدهای شبکه‌های اجتماعی مجازی بر هویت اجتماعی کاربران جوان شهر اصفهان. پایان­نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی. دانشگاه اصفهان.

فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی. صبح صادق، قم.

گیدنز، آنتونی. (1383). تجددوتشخص؛جامعهوهویتشخصیدرعصرجدید. ترجمه: ناصر، موفقیان. تهران: نشر نی.

لعلی، محسن؛ عابدی، احمد؛ و کجباف، محمدباقر. (1391). ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سبک زندگی (LSQ)، پژوهش­های روانشناختی. دوره 15، شماره 1.

مرادی، شهاب؛ و همکاران. (1393). انگیزه­های استفاده از شبکه­های مجازی اجتماعی. فصلنامه فرهنگ دانشگاه آزاد اسلامی. سال چهارم. شماره 10.

وبسایت فایندز. (1394). تلگرام چیست و تاریخچه تولید تلگرام. نوشته شده در تاریخ 21 اردیبهشت 1394، قابل دسترس در تاریخ 10/11/1394 در سایت:

http://www.finds.ir/iran-news/Applications/all-about-telegram-why-telegram-application- favorite/4440

هات آپ نیوز. (1393). صفر تا صد واتس آپ. نوشته شده در 22 بهمن 1393 در سایت:http://hotappnews.ir/1281

Madge, Clare; Meek, Julia; Wellens, Jane; Hooley, Tristram. (2009). Facebook, Social Integration and Informal Learning at University: It Is More for Socialising and Talking to Friends about Work than for Actually Doing Work, Learning, Media and Technology. v. 34, n. 2, P.p: 141-155.

Smith, Eliot R., and Diane M. Mackie. (2009). Group emotions. Encyclopedia of Group Processes & Intergroup Relations, Sage Publications.