بررسی مفاهیم انسانشناسی فرهنگی در داستان رکسانا اثر م. مؤدبپور

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 9، شماره 34، دی 1396، صفحه 39-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام اسماعیل زاده¹؛ کامران پاشایی فخری^{* 2}؛ پروانه عادل زاده³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

²عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تبریز

³عضو هیئت مدیره دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

چکیده

انسان‌شناسی فرهنگی یکی از شاخه‌های انسان‌شناسی است که مانع از فراموشی باورها و رسوم گروه‌های انسانی می‌شود. فولکلور به مجموعه‌ای از دانستنی‌ها، باورها و رفتارهای مراسمی اطلاق می‌شود که در بین تودة مردم سینه به سینه به ارث رسیده و در واقع مجموعه آداب و رسوم، عقاید، افسانه‌ها و رفتارهایی چون شیوه‌های لباس پوشیدن و غیره در شمار فولکلور به شمار می‌رود. مؤدب‌پور یکی از نویسندگان معاصر است که با جمع‌آوری فرهنگ عامه از طریق نوشتار در حفظ آن کوشیده است. آن‌چه در پژوهش حاضر به آن پرداخته شده بررسی مقولاتی است که نشان‌دهنده بخش‌های گوناگون فرهنگ عامه است و مؤدب‌پور در نگارش داستان «رکسانا» از آن بهره گرفته است. پژوهش حاضر بیانگر آن است که: امروزه رشد و توسعه تکنولوژی و تأثیرات فراوان آن سبب تغییر بخش‌هایی از فرهنگ جامعه نظیر شیوه‌های سخن گفتن و فراموشی بخش‌هایی از فولکلور مانند آداب و رسوم شده است بنابراین انسان‌شناسان و  نویسندگان تلاش می‌کنند با جمع‌آوری فرهنگ عامه در جوامع خود در حفظ آن‌ها کوشا باشند. و کتاب‌های مؤدب‌پور چون روایتگر زندگی واقعی افراد است، در آن‌ها به وفور به عقاید رایج در میان عامه مردم اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

انسان‌شناسی فرهنگی؛ رکسانا؛ مؤدب‌پور؛ فرهنگ عامه؛ فولکور

مراجع

کتاب‌ها

1. دانیال، راضیه، (1394)، تاریخ تمدن ایران قبل از اسلام، ابتکار دانش، قم، ص 72.
2. دهخدا، علی‌اکبر، (1370)، امثال و حکم، ج 4-1، انتشارات امیرکبیر، تهران، ص 2422.
3. سلیمی، زهرا، (1393)، پند و مثل (ضرب‌المثل‌های ایرانی)، ابتکار دانش، قم، ص 72.
4. شریفی گلپایگانی، فرج‌الله، (1381)، گزیده و شرح امثال و حکم دهخدا، ج 2-1، انتشارات هیرمند، تهران، ص 506.
5. عسکری خانقاه، اصغر و شریف کمالی، محمد، (1387)، انسان‌شناسی عمومی، انتشارات سمت، تهران، ص 560.
6. فاضلی، نعمت‌الله، (1390)، انسان‌شناسی فرهنگی (جستارهایی در قلمرو انسان‌شناسی فرهنگی)، (ترجمه)، ناشر: آراسته، تهران، ص 326.
7. ملک‌زاده، حسن، (1391)، مبانی انسان‌شناسی، نشر علم، تهران، ص 358.
8. مؤدب‌پور، م، (1391)، رکسانا، نشر علم، تهران، ص 556.

 

مقالات

1. خسرپناه، عبدالحسین و میرزایی، رضا، (1389)، «چیستی انسان‌شناسی»، انسان‌پژوهی دینی، سال هفتم، شماره 24، صص 56-35.
2. ذوالفقاری، حسن، (1393)، «متن‌شناسی عقایدالنساء یا کلثوم ننه آقا جمال خوانساری (با تکیه بر باورها و آداب و رسوم، دین عامیانه، وضعیت زنان)»، متن‌پژوهی ادبی، شماره 59، صص 26-7.
3. سپهری، سپیده، (1393)، «بررسی مقایسه‌ای بازتاب فرهنگ و رسوم ایرانیان عهد صفوی در سفرنامه شاردن و تاورنیه»، مجلة علمی ـ تخصصی زبان و ادبیات فارسی دهخدا، شمارة 22، صص 190-161.