«جزیره ی سرگردانی»و مکتب رئالیسم

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 6، شماره 20، آذر 1393، صفحه 179-205   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

نویسندگان

مهناز محمدلو^{* 1}؛ نجمه نظری²

¹کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

رئالیسم به معنای واقع­گرایی اصطلاحی است که در فلسفه، هنر و ادبیات با معانی مختلف، مورد توجه و بحث و گفتگو قرار گرفته است. رئالیسم ادبی به عنوان یک مکتب با نگاهی واقع­گرایانه و به دور از جانبداری و پیش­داوری، به توصیف واقعیات جامعه به قصد انتقاد و اصلاح می پردازد.
در آثار غالب داستان نویسان ایرانی، خصوصاً نویسسندگان نسل اول مانند جلال آل­احمد، محمدعلی جمال­زاده و بزرگ علوی، بسیاری از ویژگی­های مکتب رئالیسم را می­توان دید. سیمین دانشور نیز به عنوان یکی از نویسندگان صاحب نام این نسل، از این ویژگی مستثنی نیست. دومین رمان دانشور با عنوان «جزیره­ی سرگردانی» اولین مجلد از مجموعه­ای سه جلدی است و اثری واقع گرا در حوزه­ی رئالیسم اجتماعی به شمار می­رود. اگرچه استفاده­ی نویسنده از نمادها در طرح مسائل سیاسی، اجتماعی گاه اثر را به رئالیسم سمبلیک نزدیک کرده است.
در مقاله­ی حاضر جنبه­های رئالیستی «جزیره­ی سرگردانی» در دو حوزه­ی محتوا و فرم و ساختار بررسی شده است. در بخش محتوا به مسائل سیاسی- اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی، هم­چنین بازتاب زندگی شخصی نویسنده پرداخته شده است. در حوزه­ی فرم تأثیر ساختار رئالیستی اثر بر عناصری چون شخصیت­پردازی، زبان و لحن، صحنه­پردازی و شیوه­ی روایت مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

رئالیسم؛ سیمین دانشور؛ رمان؛ جزیره‌ی سرگردانی

مراجع