شناسایی و تبیین عوامل زمینه ای مؤثر بر تفکر راهبردی در صنعت پتروشیمی

پژوهش های مدیریت راهبردی

مقاله 6، دوره 23، شماره 67، اسفند 1396، صفحه 151-171   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

حسن کاویانی^{* 1}؛ سجاد شکوهیار²؛ حسین فتح آبادی³

¹کارشناس ارشد مدیریت اجرایی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات تهران

²استادیار مدیریت و فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

³کارشناس ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه خاتم‌الانبیاء

چکیده

تفکر راهبردی به عنوان رویکردی مؤثر در توسعه و تعالی، این امکان را برای سازمان ها فراهم می نماید که با درک به موقع تهدیدات و فرصت های محیطی، آینده ای مطلوب را برای خود خلق نمایند . با توجه به تأثیر فراوان عوامل زمینه ای در ظهور، رشد و بکارگیری قابلیت های تفکر راهبردی در سطوح مختلف سازمانی در تحقیق حاضر که ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ چگونگی پردازش داده ها توصیفی همبستگی می باشد پس از مرور ادبیات حوزه پژوهش و نیز با تکیه بر تجربیات مدیران و کارشناسان صنعت پتروشیمی کشور 12 فرضیه به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر تفکر راهبردی تدوین و با استفاده از پرسشنامه ای شامل 35 سؤال به بررسی فرضیات در بین تعداد 126 نفر از مجموعه مدیران ارشد و کارشناسان سه شرکت فعال در حوزه پتروشیمی پرداخته شده است. پس از تأیید همبستگی معنی دار 8 متغیر مستقل با متغیر وابسته تفکر راهبردی، با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی متغیرهای پیش بین تأییدشده و در قالب مدلی شامل عوامل محیطی، ویژگی های مدیران و پویایی سازمانی سازما ندهی و سپس با استفاده از روش انتگرال میانگین موزون و مجموعه اعداد
فازی و بر اساس نظریات تعداد 7 نفر از خبرگان حوزه تحقیق ضرایب اهمیت عوامل و متغیرهای مؤثر بر تفکر راهبردی تعین گردید.

کلیدواژه‌ها

تفکر راهبردی؛ پویایی سازمانی؛ عوامل محیطی؛ ویژگی های مدیران

مراجع

ابراهیمیان، سید یاسر، جلودار، سید محمود (1390). چابکی سازمانی: سرعت پاسخگویی وانعطاف‌پذیری سازمانی،دو ماهنامه توسعه منابع انسانی پلیس، سال هشتم، شماره39.
ابویی اردکان، محمد، لبافی، سمیه، آذرپور، سمانه، جلال پور، مهدیه (1393). شناسایی عوامل حیاتی موفقیت تفکر راهبردی در دیدگاه مدیران سازمان‌های فرهنگی شهر اصفهان. پژوهشنامه مدیریت اجرایی، شماره6.
اسماعیلی احمدرضا (1393). بررسی ابعاد فرهنگ سازمانی بر رفتار شهروند سازمانی کارکنان، فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت منابع در نیروی انتظامی، سال دوم، شماره 1.
افراسیابی، فاطمه (1391). بررسی رابطه تفکر راهبردی با هوش هیجانی و هوش فرهنگی (مطالعه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه پارس)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
الوانی، سید مهدی (1384). مدیریت عمومی، تهران، نشر نی، چاپ بیست و سوم.
باقرزاده‌، داوود، عیوضی، زهرا (1387). هوش هیجانی ابزاری برای مدیران، دو ماهنامه توسعه منابع انسانی پلیس، سال پنجم، شماره17.
پیغامی، عادل (1390). مقاومت اقتصادی یا اقتصاد مقاومتی، پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری.
تراب‌زاده جهرمی، محمدصادق، سجادیه، سید علیرضا، سمیعی نسب، مصطفی (1392). بررسی ابعاد اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فصلنامه پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 32.
جمالی، ناهید، دانایی، حبیب، امینی، محمد تقی، حسن‌زاد،ه اکبر، امامی، سید محمد حسن (1395). رابطه تفکر راهبردی با آمادگی تغیر در مدیران بیمارستان‌های تأمین اجتماعی اصفهان، مدیریت اطلاعات سلامت، شماره13.
جوادکار، دبلیو.اس (1389). سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت،ترجمه احمد سرداری، تهران، انتشارات سمت، چاپ سوم.
چراغی‌، حسن، سیدی، سید مهدی، درافشانی، محمد رضا (1389). کاربردی فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک در صنعت پتروشیمی ایران، مدیر ساز، سال دوم، شماره ۲.
طارق، خلیل (1389). مدیریت تکنولوژی، ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی، تهران، دفتر پژوهش فرهنگی چاپ چهارم ۱۳۸۹.
دراکر، پیتر (1391). مدیر اثربخش، ترجمه فضل‌اله امینی، تهران، انتشارات فرا، چاپ اول.
رابینز، استیفن پی (1382). مبانی رفتار سازمانی، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران، دفتر نشر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ ششم.
رحمان سرشت، حسین، کفچه، پرویز (1389). مدلی سازمانی برای تفکر راهبردی، پیام مدیریت شماره ۲۸.
رضاییان، علی (1383). مدیریت رفتار سازمانی، تهران، انتشارات علم و ادب، چاپ هشتم.
رضاییان، علی، لشکر بلوکی، مجتبی (1389). هوشمندی رقابتی و تصمیم‌گیری استراتژیک، چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، شماره 2 ، پیاپی 35.
سرهنگی، رحیم (1388). تفکر استراتژیک، مفهوم و تقویت آن: مرور انتقادی و پیشنهاد برای پژوهش‌های آینده، پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت استراتژیک.
غفاریان، وفا، علی احمدی، علیرضا (1381). بررسی علل شکست برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و ارائه دو یافته جدید، مدرس دوره 6، شماره 3.
قاسمی، حمید رضا، فیضی، معصومه (1394). نقش تفکر استراتژیک بر پیچیدگی ساختاری سازمان (مورد مطالعه: شرکت هپکو). پژوهش‌های مدیریت راهبردی، شماره 59.
قربان پور، احمد، میرزایی، حسن، نژاد ثانی، عباس (1387)، شناسایی و اولویت‌بندی عومل موثر بر تفکراستراتژیک با بکارگیری رویکرد فرآیند تحلیل شبکه‌ای فازی، چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت استراتژیک.
کاویانی، حسن (1392). شناسایی عوامل موثر بر تفکر راهبردی (مطالعه موردی: شرکت پتروشیمی غدیر)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.
 کاویانی، حسن، فتح آبادی، حسین، فرجپور، عباس (1396). بررسی رابطه هوش سازمانی و تفکر راهبردی در یک یگان اطلاعات نظامی، فصلنامه پژوهش‌‌های حفاظتی و امنیتی دانشگاه امام حسین(ع)، شماره21.
گلکار، بهزاد، ناصحی فرد، وحید (1381). مروری برجنبه‌های مختلف تفکر استراتژیک، توسعه مدیریت شماره ۳۱.
 مبارکیان، حجت الله (1391). تعین عوامل موثر در توسعه تفکر استراتژیک در صنعت نفت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران -غرب.
مشبکی، اصغر، خزاعی، آناهیتا (1387). طراحی مدل عناصر تفکر استراتژیک در سازمان‌های ایرانی، نشریه مدیریت بازرگانی، دوره ۱، شماره ۱.
مشبکی اصغر، زنگویی‌نژاد، ابوذر (1387). طراحی مدل هوشمندی رقابتی مبتنی بر هوشمندی ساختاری -سازمانی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی شماره 49.
منوریان، عباس، آقازاده، هاشم، شهامت‌نژاد، مینا (1391). سنجش تفکر راهبردی در مدیران شهرداری تهران، فصلنامه مدیریت بازرگانی، شماره12.
نجف بیگی، رضا (1392). سازمان ومدیریت، تهران، انتشارات ترمه، چاپ هشتم.
نوروزی، حسین، مشبکى، اصغر، خداداد حسینى، سید حمید، کردنائیج، اسدالله (1391). بررسى ارتباط قابلیت‌هاى هوش هیجانى با کارآفرینى سازمانى (مورد مطالعه: صنعت خودروسازى)، نشریه مدیریت نوآوری سال اول، شماره دوم.
هریسون، جفری، کارون، جان (1382). مدیریت استراتژیک، ترجمه بهروز قاسمی، تهران، انتشارت هیأت، چاپ اول.

 
Abraham, S (2005). Stretching Strategic thinking thinking. strategy&leadership 5(33), 5-12
Salih Ahmad A & Alnaji, L (2014),.Impact of Strategic Thinking and Strategic Agility on Strategic Performance: A Case Study of Jordanian Insurance Industry Companies, International Review of Management and Business Research, Vol. 3 Issue.4
Bates D. L (1993). Generating Strategic ThinkingThrough Multi-Level Teams, Long Range Planning. 26(5): 103 - 110
Beata, B & Jolanta, B (2015). When leaders become strategists: A new look at determinants of leadership styles through their relationship with strategic thinking. Procedia Manufacturing 3 : 3669 – 3676
Benito, Ostolaza & Sanchis, Liopis (2014). Training strategicthinking: experimental evidence. Journal of business research. 67
 Betz, F (2016). Strategic thinking: a comprehensive guide. First edition, Emerald publishing
Bonn, I (2005). Improving strategic thinking: a multilevel approach, Leadership & Organization Development Journal 26 (5),336-354
Bonn, I (2001). Developing strategic thinking as a core competency.Management Decision. 39 (1), 63-70
Boyatzis, R & Franco, Ratti (2009). Emotional, social and cognitive intelligence competencies distinguishing effective Italian managers and leaders in a private company and cooperatives. Journal of Management Development. 28 (9): 821-838
Choua, Chien Chang, Li-Jen, Liub, Sue-Fen, Huangc, Jeng-Ming, Yihd & Tzeu-Chen, Han (2011). An evaluation of airline service quality using the fuzzy weighted SERVQUAL method, Applied Soft Computing 11, 2117–2128
Dennis R. Self, Terry Self, Tish Matuszek & Mike Schraeder )2015). Improving organizational alignment by Enhancing strategic thinking. Development and learning in organizations. 29 (1), 11-14
Goldman, Ellen. Scott, A & Follman, J (2015). Organizational practices to develop strategic thinking. Journal of Strategy and Management, 8 (2).
Goldman, E (2005). Becoming an expertise strategic thinker. The learning journey of healthcare CEO, 20-27, Available at: www. Proquest. umi.com
Graetz (2002). Strategic thinking versus strategic planning: toward understanding the complementarities, Management Decision. 40 (54),56-462
Heracleous, L (1998). Strategic thinking or strategic planning. Long Range Planning 31 (3), 481-487
Jeong I, Jae H&  Dongsheng, Z (2006). Antecedents and consequences of the strategic orientations in new product development: The case of Chinese manufacturers. Industrial Marketing Management .35:348–358
Joon Moon, B (2013). Antecedents and outcomes of strategic thinking. Journal of Business Research.66: 1698–1708
Liedtka, J (1998). Strategic Thinking: Can it be Taught?. Long Range Planning 31 (1):120-129
Marios Th, John K & Evangelia, K (2012). Strategic orientations, marketing capabilities and firm performance: An empirical investigation in the context of frontline managers in service organizations. Industrial Marketing Management .41,1058–1070
Mintzberg, H (1994). The fall and rise of strategic planning.Harvard business review
Paliokaitė, Agnė & Pačėsa, N (2015). The relationship between organisational foresight and organisational ambidexterity. Technological Forecasting & Social Change, 101, 165–181.
Polboon, N. Ilkka, K & Barbara, I (2013). A new model of strategic thinking competency. Journal of Strategy and Management, 6(3)
Saayman, A, Jaco, P & Patrick, de P (2008).Competitive intelligence construct exploration. validation and equivalence, Aslib Proceedings: New Information Perspectives. 60 (4), 383-411
Sackett, A, KarraschT, A , Weyhrauch, W & Goldman E (2016). Enhancing the Strategic Capability of the Army: An Investigation of Strategic Thinking Tasks, Skills, and Development, United States Army Research Institute for the Behavioral and Social Sciences
Tavakoli, I & Lawton, Judith (2005). Strategic thinking and Knowledge Management.Handbook business strategy, 155-160
Young, L (2017). Developing Strategic Thinking, Australian Army Journal, Volume XIII, No 2
Zheng, Zhou K, Gerald, Y, Zhilin, Y & Nan, Zh (2005). Developing strategic orientation in China: antecedents and consequences of market and innovation orientations. Journal of Business Research .58