بررسی گفتمان های سیاسی عهد ناصری با رویکرد به مطبوعات فارسی برون مرزی (روزنامه اختر)

فصلنامه تاریخ

مقاله 1، دوره 8، شماره 31، دی 1392   

نویسندگان

دکتر مهرناز بهروزی؛ فاطمه صحرانورد

چکیده

چکیده

سلطنت پنجاه ساله ناصرالدین شاه را می توان نقطه عطف آشنایی ایرانیان با مفاهیم و ارزشهای غربی و اقتباس از تجدد دانست. در این دوره از یکسو استبداد سنتی گفتمان سیاسی مسلط بر جامعه است، از سوی دیگر به واسطه مراودات ایرانیان با غرب، و ورود مظاهر مدرنیته، گروه های صاحب اندیشه ای (منورالفکرها )پدید آمدند که دست به انتشار روزنامه های فارسی زبان در خارج از کشور زدند. بسیاری از این روشنفکران به دلیل فضای استبدادی و بسته داخلی که در قالب سانسور نمایان بود، مجبور به مهاجرت و تبعید از میهن شدند و برای مبارزه باحکومت استبدادی ناصری مطبوعات برون مرزی را تشکیل داده و از این طریق به آگاه سازی مردم با مفاهیم و اندیشه های جدید برآمدند که سرانجام به چالش میان گفتمان های سیاسی جدید با گفتمان استبدادی منتهی شد. این مطبوعات گفتمان های جدید سیاسی را با محوریت اندیشه ترقی و نوسازی، مشروطه خواهی، مخالفت با استبداد و حاکمیت قانون اشاعه می دهند و باعث تحول ادبیات سیاسی و فرهنگ سیاسی در جامعه ایران آن دوره می گردند. بنابراین شناخت گفتمان های سیاسی در دوره ناصری بدون بررسی سیاست ها ، اهداف ،آرا و افکار روشنفکران و مهم تر از آن مطبوعات برون مرزی دوره ناصری (روزنامه اختر)، ناقص و بی سرانجام است.
این مقاله در پی بررسی گفتمان های سیاسی جدیدی که در مطبوعات اپوزیسیون برون مرزی نمود یافته ، همچنین درصدد پاسخ به این سوال است که مطبوعات یاد شده با جهت گیری های ظاهراً متفاوت، در شکل گیری گفتمان های سیاسی جدید به چه میزان تاثیر گذار بودند؟
روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای، و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است.

واژگان کلیدی: گفتمان سیاسی عهد ناصری، روشنفکران، مشروطه خواهی، تجدد،مطبوعات برون مرزی، روزنامه اختر

کلیدواژه‌ها

گفتمان سیاسی عهد ناصری؛ روشنفکران؛ مشروطه خواهی؛ تجدد؛ مطبوعات برون مرزی؛ روزنامه اختر