بررسی و ارزیابی وضعیت و گرایش مرتع در تیپ‌های گیاهی منطقه‌ی علاء سمنان

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 5، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 30، اسفند 1396، صفحه 59-70   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فاطمه فرزانه پی^{* 1}؛ ناهید علی پور¹؛ نگین پاک²؛ حسن کابلی³؛ طیبه مصباح زاده⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

²دانش آموخته کارشناسی مدیریت مناطق خشک و بیابانی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

³استادیار دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

⁴استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

چکیده
بیش از نیمی از مساحت کشور ایران را مراتع تشکیل می­دهند که به عنوان بستر تحولات اقتصادی و اجتماعی ایلات و عشایر ایران از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. شناسایی پوشش­گیاهی و تعیین وضعیت مرتع با استفاده از روش­های شناخته شده ما را در استفاده بهینه و جلوگیری از تخریب و رعایت تعادل مورد نیاز مرتع یاری می­کند. منطقه علاء سمنان به دلیل وسعت زیاد و غنای گونه­ای به عنوان مرتع مورد توجه می باشد که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی و بازدید های میدانی نقشه­ی پوشش­گیاهی و لیست فلوریستیک منطقه تهیه گردید و برای ارزیابی وضعیت مرتع از روش 4 فاکتوره استفاده شد. در این بررسی برای مطالعات پوشش گیاهی منطقه علا، ابتدا در وسعت 4/3907 هکتار نقشه واحدهای کاری تهیه گردید. بر مبنای فرم­ها و جداول تنظیم شده درهر واحدکاری گونه­های مرتعی اصلی تشکیل­دهندۀ هر تیپ، مشخص و بر حسب غالب بودن، متوسط درصد پوشش تاجی گونه­ها نسبت به تعیین نام تیپ اقدام گردید. سه تیپ گیاهی غالب درمنه، درمنه- اسفند و تاغ در این منطقه شناسایی شد. نتایج نشان داد که وضعیت مرتع در منطقه مورد مطالعه با توجه به اندازه گیری­ها و برآوردها فقیر می­باشد  و گرایش به سمت قهقرا می­رود. بنابراین در این مرتع اتخاذ شیوه­های مدیریتی و همچنین نحوه­ی بهره­ برداری از آن بسیار حائز اهمیت می­باشد.

کلیدواژه‌ها

وضعیت مرتع؛ گرایش مرتع؛ پوشش‌گیاهی؛ علاء؛ سمنان

اصل مقاله

بررسی و ارزیابی وضعیت و گرایش مرتع در تیپ­های گیاهی منطقه­ی علاء سمنان

فاطمه فرزانه پی^[1]*، ناهید علی پور^[2]،نگین پاک^[3]، حسن کابلی^[4]، طیبه مصباح زاده^[5]

تاریخ دریافت:  12/3/96       تاریخ پذیرش: 15/10/96

چکیده

بیش از نیمی از مساحت کشور ایران را مراتع تشکیل می­دهند که به عنوان بستر تحولات اقتصادی و اجتماعی ایلات و عشایر ایران از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. شناسایی پوشش­گیاهی و تعیین وضعیت مرتع با استفاده از روش­های شناخته شده ما را در استفاده بهینه و جلوگیری از تخریب و رعایت تعادل مورد نیاز مرتع یاری می­کند. منطقه علاء سمنان به دلیل وسعت زیاد و غنای گونه­ای به عنوان مرتع مورد توجه می باشد که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی و بازدید های میدانی نقشه­ی پوشش­گیاهی و لیست فلوریستیک منطقه تهیه گردید و برای ارزیابی وضعیت مرتع از روش 4 فاکتوره استفاده شد. در این بررسی برای مطالعات پوشش گیاهی منطقه علا، ابتدا در وسعت 4/3907 هکتار نقشه واحدهای کاری تهیه گردید. بر مبنای فرم­ها و جداول تنظیم شده درهر واحدکاری گونه­های مرتعی اصلی تشکیل­دهندۀ هر تیپ، مشخص و بر حسب غالب بودن، متوسط درصد پوشش تاجی گونه­ها نسبت به تعیین نام تیپ اقدام گردید. سه تیپ گیاهی غالب درمنه، درمنه- اسفند و تاغ در این منطقه شناسایی شد. نتایج نشان داد که وضعیت مرتع در منطقه مورد مطالعه با توجه به اندازه گیری­ها و برآوردها فقیر می­باشد  و گرایش به سمت قهقرا می­رود. بنابراین در این مرتع اتخاذ شیوه­های مدیریتی و همچنین نحوه­ی بهره­ برداری از آن بسیار حائز اهمیت می­باشد.

کلمات کلیدی: وضعیت مرتع، گرایش مرتع، پوشش­گیاهی، علاء، سمنان.

 

مقدمه

مراتع اکوسیستم­های طبیعی با پوشش گیاهی خودرو هستند و مورد استفاده دام­های اهلی و وحشی قرار می­گیرند. برخلاف اراضی کشاورزی که پوشش یکنواخت و معمولا تک محصولی دارند، اراضی مرتعی ترکیبی از گونه­های گیاهی مختلف را تشکیل می­دهند (9).

مراتع به عنوان گسترده­ترین عرصه خشکی­های کره زمین بخش قابل توجهی از اراضی کشور را به خود اختصاص داده است. این پهنه وسیع یکی از منابع پایه تولیدی کشور محسوب می­شود و جایگاه ویژه­ای در تامین علوفه مورد نیاز دامها دارد (3). 

بدون شناخت دقیق از نوع حقوق عرفی یا شیوه­های بهره­برداری، مدیریت و اجرای پروژه­های اصلاح و احیاء مراتع امکان­پذیر نخواهد بود. به نظر می­رسد برای حفظ پایداری بوم شناسی مراتع الویت شناخت شیوه­های بهره­برداری و میزان تاثیر آنها در بهبود یا تخریب مراتع است. اطلاع دقیق از وضعیت پوشش گیاهی به عنوان یکی از عوامل اساسی مورد نیاز در برنامه­ریزی و ارائه روش­های مناسب مدیریت دام و مرتع در واحدهای اقتصادی و اجتماعی است (7).

اغلب برای بررسی تغییرات مراتع از روش تعیین وضعیت مرتع که مقایسه شرایط حال حاضر با کلیماکس است استفاده می­شود. تعیین وضعیت مرتع به این دلیل مهم است که با توجه به نوع و طبقه وضعیت مرتع، روش­های مدیریتی مناسبی توصیه می­گردد. بدین معنی که در وضعیت­های خوب هدف حفظ شرایط موجود و استفاده از روش­های مرتع­داری تعادلی است اما در وضعیت­های ضعیف، هدف بهتر شدن شرایط مدیریتی است و از روش­های مرتع­داری مصنوعی استفاده می­شود. در مراتع با وضعیت­های ضعیف و خیلی ضعیف با استفاده از روش­های اصلاحی فعالانه نظیر عملیات بذرکاری، بوته کاری، حفظ ذخیره نزولات و سایر روش­ها، مرتع به شکل فعالانه اصلاح می­شود. بنابراین شناسایی وضعیت مرتع در اتخاذ روش مدیریتی مناسب حائز اهمیت است (4).

 مدیریت پوشش گیاهی همواره مستلزم داشتن اطلاعات کافی از روابط موجود در بین گیاهان و نیز چگونگی رابطه آنها با عوامل محیطی است. در این خصوص و در حوزه علوم گیاهی همواره اختلاف نظرهایی در مورد اصل و ماهیت پوشش گیاهی وجود داشته است. در هرصورت شناخت ماهیت جوامع گیاهی علاوه بر مسئله بوم شناسی که دارد در مطالعات مختلف گیاه­شناسی و نیز تهیه نقشه­های پوشش گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین به کار بردن مطالعات بیشتری از پوشش گیاهی که بتواند به دانسته­های این موضوع عینیت بخشد، اجتناب ناپذیر به نظر می­رسد (2).

شناخت گرایش وضعیت مرتع از لحاظ برنامه­های مرتعداری و اصلاح مراتع حائز کمال اهمیت است ( 6). با توجه به اهمیت وضعیت مرتع در مدیریت صحیح اکوسیتم­های مرتعی، در این پژوهش برای تعیین وضعیت و تیپ­های گیاهی منطقه علاء از روش چهارفاکتوری و اندازه­گیری پوشش تاجی استفاده شد.

مواد و روش

منطقه مورد مطالعه

منطقه علاء سمنان با مساحتی حدود 4/3907 هکتار در حد فاصل 4691/53 تا 5730/53 طول شرقی و 5993/35 تا 4971/35 عرض شمالی و در 9 کیلومتری جنوب شرقی شهر سمنان جای گرفته است. محدوده مطالعاتی از شمال به مهدیشهر، از شرق به امیریه، از غرب به سرخه و از جنوب به شهر سمنان محدود شده است.

برای تیپ­بندی مراتع با استفاده از نقشه­های توپوگرافی 1:50000، 1:25000و عکس­های هوایی منطقه ابتدا نقشه واحد کاری (نقشه پایه) تهیه گردید، سپس با بازدیدهای مکرر صحرایی، مرز واحدها تصحیح شد و در نهایت بر اساس واحدهای گیاهی مشخص شده، برداشت­ها و اندازه­گیری­های صحرایی از پوشش، تیپ بندی انجام گرفت. با تعیین نقاط معرف به عنوان محل نمونه­برداری (مشخص­کردن مناطق کلید) به عنوان محل نمونه­برداری، به روش تصادفی- سیستماتیک و با استفاده از ترانسکت نمونه برداری صورت گرفت. در روش ترانسکت  از یک متر نوارى به طول ۵۰ تا ۱۰۰ متر و اگر در دسترس نباشد از نخ، طناب، یا سیم استفاده مى‌شود که به تقسیمات معین تقسیم‌بندى شده باشد. در این روش، تنها گیاهانى که با ترانسکت تماس دارند محاسبه مى‌شوند. در این محاسبه طولى که هر گیاه اشغال مى‌کند اندازه‌گیرى و تعداد گیاهان هرگونه مشخص مى‌شود و نیز لیست فلورستیک منطقه مطالعاتی تعیین شد.

در این پژوهش برای تعیین وضعیت مرتع، از روش چهارفاکتوری استفاده شد. در روش چهارفاکتوری که توسط پارکر برای مناطق نیمه خشک معرفی شده است، 4 عامل خاک (فرسایش و بقایای گیاهی) با امتیاز صفر تا 20، پوشش گیاهی (درصد تاج پوشش زنده) با امتیاز 1تا 10، ترکیب گیاهی با امتیاز 1 تا 10 و بنیه و شادابی گیاهان با امتیاز 1 تا 10 مورد ارزیابی قرار می­گیرد. با استفاده از  جدول 1 می­توان وضعیت مرتع را با استفاده از روش چهار فاکتور تعیین کرد.

 

        

                                  جدول1. تعیین وضعیت مرتع در روش چهارفاکتوره

درجه وضع مرتع	امتیاز
عالی	50-46
خوب	45-38
متوسط	37-31
ضعیف	30-20
خیلی ضعیف	کمتر از 20

 

 

 

یکی از مهم ترین روش های تعیین گرایش مرتع، روشی است که در امریکا استفاده می شود که در ایران به روش ترازوی گرایش مرتع موسوم گردیده است. در این روش فاکتورهای مثبت و منفی متعددی مورد مطالعه قرار می­گیرد که با توجه به بازدیدهای میدانی بدست می­آیند. نمرات مربوط به هر فاکتور در چهار وضعیت عالی یا خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف قرار می­گیرند. در صورتی که مجموع نمرات مثبت از مجموع نمرات منفی بیشتر باشد، گرایش مثبت و اگر مجموع نمرات مثبت از مجموع نمرات منفی کمتر باشد، گرایش منفی و در  صورتی که برابر  باشد، گرایش ثابت می‌باشد.در مورد گرایش وضعیت مرتع از روش قیاسی که روش عملی و بر مبنای امتیاز دادن به خصوصیات پوشش گیاهی و خاک مرتع است

 

نتایج و بحث

 

تهیه نقشه­های کاربری اراضی با هدف دستیابی دقیق به اطلاعات موجود و شناسایی موقعیت داده­ها در منطقه صورت گرفت که بعد از مشخص کردن حوزه مطالعاتی با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و عکس­های هوایی، بازدید و مطالعات میدانی صورت گرفت و کاربری مربوط به هر قسمت مشخص گردید. نقشه­ی مربوط به آن با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد که در شکل  1نشان داده ­شده است. تیپ­های پوشش گیاهی بر مبنای ترکیب پوشش گیاهی  فعلی آن تعیین می­شود، نه

 

پوشش مرحله کلیماکس و معمولا با مخفف نام دو گونه­ی گیاهی که غالبیت ترکیب پوشش گیاهی را دارند نام گذاری می­گردد. به عنوان مثال تیپ درمنه و اسفند به صورت درمنه– اسفند مشخص می­شود. باتوجه به توضیحات ارائه شده و با استفاده از بازدید و مطالعات صحرایی نقشه­ی پوشش گیاهی منطقه علا (شکل2) و سپس با استفاده از برنامه­های کامپیوتری مساحت کل هر یک از تیپ­های گیاهی ( طبق جدول 2) کامل گردید که بیشترین مساحت مربوط به تیپ گیاهی تاغ و کمترین آن مربوط به اسفند می­باشد. درمنطقه علا سه تیپ گیاهی شاخص مشاهده می­شود.

لیست گیاهان موجود در حوزه آبخیز علاء پس از پیمایش صحرایی در کل منطقه تهیه شد، تعدادی از گونه‌های گیاهی که در منطقه قادر به شناسایی نبودند پس از تهیه نمونه هرباریومی اسامی علمی آنها به کمک فلور رنگی دکتر قهرمان شناسایی شدند. جدول 3، نام علمی گونه‌های موجود در حوضه به همراه نام فارسی، نام محلی، نام خانواده و شکل رویشی و کلاس خوش خوراکی را نشان می‌دهد. بررسی­ها نشان می­دهد که اکثر گونه­های گیاهی موجود در لیست جز عناصر رویشی ایران تورانی به شمار می­آید که بیش از ۸۵ درصد مساحت کشور را این فلور تشکیل مى‌دهد

 

جدول 2-  اراضی موجود در منطقه و مساحت آنها

 

نام گونه	مساحت (ha)
تاغ	614/1845
کشاورزی	5877/274
درمنه	46/1319
درمنه-اسفند	940172/21
اسفند	993926/9
سنگی	0766/225
مسکونی	6221/353
فاقدپوشش	013/2306

 

       

 

 

 

 

 

 

 

جدول 3- لیست فلورستیک حوضه آبخیزعلا

ردیف	نام علمی	نام فارسی یا محلی	تیره	شکل رویشی	کلاس خوشخوراکی
1	Artemisia sieberi	درمنه دشتی	Compositae	shrub	II
2	Bromus tectorum	گندمی یکساله(بروموس)	Geramineae	grass
3	Glaucium sp.	شقایق		forb
4	Silene sp.			forb
5	Anozmia sp.			forb
6	Echinops persicusl	شکرتیغال (کلره)
7	Salsola sp.	علف شور	Chenopodiaceae
8	Astragalus sp.	گون
9	Acroptilon repens	تلخه	Compositae	forb	-
10	Aellenia subaphylla	عجوه	Chenopodiaceae	forb	III
11	Alhagi camelorum	خارشتر-خاربز ترنجبین	Leguminoseae	forb	II
12	Ceratocarpus arenarius	بادبر-تیکانیتازی	Chenopodiaceae	shrub	II
13	Atriplex sp.	آتریپلکس	Chenopodiaceae	shrub	III
14	Cirsium sp.	کنگر	Compositae	forb	-
15	Ephedra sp.	ریش بز-افدرا	Ephedraceae	shrub	III
16	Eremopyrum distans	-	Gramineae	forb	III
17	Haloxylon persicum	سفیدتاغ	chenopodiaceae	shrub	III
18	Haloxylon spp.	سیاه تاغ	chenopodiaceae	shrub	III
19	Haplophyllum glaberrium	سدابی	Rutaceae	shrub	-
20	Launaea acanthodes	چرخک چرخه	Compositeae	forb	III
21	Nitraria schoberi	قره داغ	Zygophyllaceae	shrub	-
22	Peganum harmala	اسفند-اسپند	Zygophyllaceae	forb	سمی
23	Seidlitziaro smarinus	اشنان -اشنون	Chenopodiaceae	shrub	III
24	Salsola spp.	شور	Chenopodiaceae	shrub	III
25	Tamarix spp.	گز	Compositae	shrub	III
26	Pteropyrum aucheri	پرند	Polygonaceae	shrub	III
27	Hammada salicorrica	رمس	Chenopodiaceae	shrub	II
28	Prosopis stephaniana	جغجغه -کهورک	Leguminoseae	shrub	II

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1- نقشه کاربری اراضی منطقه علا

 

 

شکل2. نقشه پوشش گیاهی منطقه علاء

 

 

اندازه گیری پوشش گیاهی

تیپ­­های گیاهی شناسایی شده در منطقه شامل تیپ درمنه- اسفند، اسفند و تاغ می­باشد. با انجام نمونه برداری­های مورد نیاز در نقاط معرف از هر تیپ و بر اساس ترانسکت، داده­های اولیه بدست آمده و با انجام محاسبات لازم در روش‌های چهارفاکتوری و ترازوی گرایش مرتع، وضعیت هریک از نقاط در منطقه به شرح جداول 4 تا  11تعیین گردید. متوسط پوشش گیاهی منطقه 55/8 درصد، پوشش لاشبرگ 95/4درصد، پوشش سنگ و سنگریزه 65 درصد و خاک لخت و عاری از پوشش 6/23 درصد می­باشد، همچنین اکثرا گونه­ها متعلق به کلاسIII  و جزء گونه­های بی ارزش یا گونه­های مهاجم هستند. وضعیت مرتع با توجه به اندازه­گیری­ها و برآوردها فقیر می­باشد که می­تواند ناشی از افزایش فشار دام، ترکیب پوشش گیاهی فقیر، پایین بودن کیفیت خاک باشد.با توجه به وضعیت مرتع گرایش مرتع منطقه علاء ارزیابی شد و برای هر کدام امتیاز مربوطه در نظر گرفته شد که مجموع امتیازات در مورد خاک و گیاه در تیپ درمنه مثبت و در تیپ درمنه – اسفند منفی ارزیابی شدکه نشان­دهنده گرایش به طرف قهقرا می­باشد.

 

جدول4- درصد تاج پوشش گیاهی در تیپ درمنه

جمع	تاغ	اسفند	درمنه	نام گونه
13%	1/0 %	1/0 %	6/8 %	تاج پوشش

 

خاک لخت	سنگ وسنگریزه	لاشبرگ	پوشش گیاهی
1/22%	60%	1/9%	8/8%

جدول 5 - پوشش سطح خاک در تیپ گیاهی درمنه

 

                                   

          

 جدول 6 - درصد تاج پوشش گیاهی در تیپ درمنه- اسفند

جمع	تاغ	اسفند	درمنه	نام گونه
1/4%	1/0 %	1%	2/3%	تاج پوشش

 

خاک لخت	سنگ وسنگریزه	لاشبرگ	پوشش گیاهی
1/25%	70%	8/0%	1/4%

 جدول7 -پوشش سطح خاک در تیپ درمنه- اسفند

 

جدول 8- وضعیت مرتع منطقه

کد تیپ یا جامعه گیاهی	خاک		ترکیب گیاهی		پوشش		بنیه و شادابی		جمع کل نمرات	وضعیت
	طبقه	امتیاز	طبقه	امتیاز	طبقه	امتیاز	طبقه	امتیاز
درمنه	3	10	3	6	9	2	2	7	25	فقیر
درمنه- اسفند	3	10	3	6	10	1	3	5	22	فقیر

 

 

جدول 9-تعیین گرایش پوشش گیاهی منطقه علا

شماره تیپ	نام تیپ	نمره		جمع نمرات	گرایش تیپ
		مثبت	منفی
I	درمنه	2	1	1	مثبت
III	درمنه- اسفند		1	1-	منفی

 

 

 

 

 

                                      جدول10- تعیین گرایش وضعیت خاک  منطقه علاء

                                                         

شماره تیپ	نام تیپ	نمره		جمع نمرات	گرایش تیپ
		مثبت	منفی
I	درمنه	1	1	2	خنثی
I I	درمنه- اسفند		1	1-	منفی

 

 

 

 

جدول شماره 11- گرایش وضعیت تیپ منطقه

شماره تیپ	نام تیپ	گرایش پوشش گیاهی	گرایش وضعیت خاک	گرایش تیپ گیاهی
I	درمنه	مثبت	خنثی	مثبت
II	درمنه- اسفند	منفی	منفی	منفی

 

 

 

نتیجه گیری

­­­­تعیین وضعیت مرتع از جمله مسائل تعیین کننده سلامت مراتع بوده که توجه به آن امروزه از جمله موارد با اهمیت در مدیریت صحیح اکوسیستم­های مرتعی است. در این پژوهش استفاده از روش چهارفاکتوره به منظور تعیین وضعیت مرتع منطقه علاء استفاده شد و سپس از روی وضعیت خاک گرایش مرتع تعیین گردید. با توجه به لیست فلورستیک منطقه مورد مطالعه می­توان استنباط نمود که از نظر تنوع گونه­ای گیاهان مرتعی غنی بوده ولی از نظر تاج پوشش گیاهی و ترکیب پوشش گیاهی فقیر می­باشد. ترکیب پوشش گیاهی نشان می­دهد که این مراتع، تحت فشار چرای بیش از حد ظرفیت مرتع، سیر قهقرایی داشته است.وضعیت مرتع با توجه به روش­ها و برآوردهای انجام شده برای دو تیپ گیاهی درمنه و درمنه- اسفند فقیر ارزیابی شد که  ناشی از افزایش چرای دام، پایین بودن کیفیت خاک و فقر پوشش گیاهی می­باشد. تمرتاش (1391) به ارزیابی وضعیت مرتع با مقایسه سه روش ارزش مرتع، شش فاکتوری و چهارفاکتوری، جهت تعیین مناسب­ترین روش تعیین وضعیت مرتع در مراتع ییلاقی لاسم هراز پرداخته است (8). نتایج نشان دادکه مناسب­ترین روش تعیین وضعیت بر اساس شاخصهای گیاهی مورد مطالعه، روش شش فاکتوری است. طاطیان (1392) در تحقیقی به بررسی اثر عوامل توپوگرافی و فشار چرا بر برخی خصوصیات گیاهی و مرتعی در مراتع وزوار گلوگاه پرداخته است.  نتایج نشان داد که گراس­ها نسبت به چرا و پهن برگان علفی و گیاهان چوبی نسبت به توپوگرافی واکنش شدیدتری داشته­اند و به طور کلی اثر چرای سنگین بر پوشش گیاهی در کلیه شرایط توپوگرافی تقریبا به طور یکسان بروز نموده است. از طرف دیگر شیب و جهت به صورت عوامل محدود کننده چرا عمل نموده، اثر مشخص­تری بر وضعیت و گرایش مرتع داشته­اند (10). قلیچ­نیا و همکاران (1387) به مقایسه ارزیابی وضعیت مرتع با روش خصوصیات سطح خاک و روش چهارعامله در مراتع بوته­زار پارک ملی گلستان پرداختند، نتایچ حاکی از تجزیه و تحلیل کارکرد مرتع با روش چهارعامله دارای اختلاف معنی­دار بود و با استفاده از تجزیه و تحلیل مولفه­های اصلی و باتوجه به خصوصیات سطح خاک و پوشش گیاهی، عوامل تعیین وضعیت مرتع در دومنطقه چرای شدید و چرای متعادل ارائه کرد (5). گرایش وضعیت مرتع منطقه علاء برای تیپ گیاهی درمنه مثبت و برای تیپ گیاهی درمنه – اسفند منفی ارزیابی شد که نیاز به کارگیری شیوه­های مدیریتی و اصلاحی در این مرتع می­باشد . در این راستا عالی و همکاران (1392) در پژوهشی پوشش گیاهی و تعیین تولیدوضعیت، گرایش و ظرفیت مرتع حوزه­ی شهرکرد را محاسبه و سپس وضعیت مرتع به تفکیک تیپ و به روش 4فاکتوره تعیین کردند که وضعیت مرتع فقیر بوده و گرایش نیز بااستفاده ازعلائم قهقرا درگیاهان خاک مشخص شد که دارای گرایش منفی بود (1). درنهایت بادرنظر گرفتن ضرایب تعدیل تولید براساس فاصله تامین آب و ضرایب تعدیل تولید درشیب های متفاوت میزان علوفه­ی دردسترسی و براساس آن ظرفیت چرایی مرتع بدست آوردند ودرپایان راهکارهای اصلاحی برای بهبود مرتع مورد مطالعه پیشنهاد دادند.

 

سپاسگزاری

در پایان از خانم­ها الهام پوازی و شهرزاد کرکه­آبادی بخاطر همکاری در این طرح تشکر می­کنم.

 

 

 

References

1-     Aali, A. Hashemi, F. Ebrahimi, A. Tahmasbi, p. (2014). Investigation of vegetative cover and determination of production, condition, trend, capacity of rangeland of Shahrekord basin. second national convention of envirment conservation and planning.

2-     Ahmadpour, A. Shokri.M. soleimani.k. Ghorbanifar, J. (2010). Evoletion of plant comunnities by remote sensing methods (case study: preserved area of Goloul va Sarani – Northern Khorasan province). The scientific and research journal of Iranian range management society. Vol 4. No 3.348- 359

3-     Assadi, A.M. Khoshnood Yazdi, A. (2011). Forage quality changes of seven forbs and grasses in different phonological stages in Asdaly and Sisab rangeland of Bojnord. Vol5. No 3. 250- 257.

4-     Gafari, F. Boshra, H. Gafari, (2013). Assessment and comparing structural and functional properties of landscape in ecological patches and different condition rangeland ecosystem (case study: semi- steppe: rangeland Aghche Esfahan. Applied ecology. Vol3. No10

5-     Ghelichnia,H. Heshmati, G.A. Chaighi , M. (2009). The compare of assessment rangeland condition with soil properties method and 4 factors method in shrublands of Golestan National Park. Pajouhesh & Sazandegi No:78 pp: 41-50.

6-     Moghadam, M. (2012). Range and range management. Tehran. University of Tehran press

7-     Saeedi Goraghani, H. Heidary, G. Barani, H. Alavi, S.Z. (2011). Assessment the effect of type common right of ranchers on range condition and production (case study: Damavand summer rangeland in Amol country). Vol 5. No 3. 334- 343.

8-     Tamartash, R. (2012). Evaluation of Rangeland Condition based on Plant indices in Summer Rangelands of Lasem, Haraz.  Iranian journal of Range and Desert Reseach, Vol. 19 No. (2).

9-     Tarnian, F. Arzani, H. Zare chahouki, M. (2011). Investigation on nutritive value of grasses, forbs and shrubs in different phonological stages. The scientific and research journal of Iranian range management society. Vol 6. No 1. 26-33.

10- Tatayan, M. (2012). Assessment topography and grazing pressure reciprocal impact on vegetative forms changes, condition and trend rangeland (case study: Vezvar Glogah pasture). journal conservation of vegetative ecology. Vol1. No2.

---

 

1- دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

2- دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

*نویسنده مسئول: Email: [e-mail]

3- دانش آموخته کارشناسی مدیریت مناطق خشک و بیابانی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

4- استادیار دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

5- استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

 

 

 

 

 

مراجع

References

1-     Aali, A. Hashemi, F. Ebrahimi, A. Tahmasbi, p. (2014). Investigation of vegetative cover and determination of production, condition, trend, capacity of rangeland of Shahrekord basin. second national convention of envirment conservation and planning.

2-     Ahmadpour, A. Shokri.M. soleimani.k. Ghorbanifar, J. (2010). Evoletion of plant comunnities by remote sensing methods (case study: preserved area of Goloul va Sarani – Northern Khorasan province). The scientific and research journal of Iranian range management society. Vol 4. No 3.348- 359

3-     Assadi, A.M. Khoshnood Yazdi, A. (2011). Forage quality changes of seven forbs and grasses in different phonological stages in Asdaly and Sisab rangeland of Bojnord. Vol5. No 3. 250- 257.

4-     Gafari, F. Boshra, H. Gafari, (2013). Assessment and comparing structural and functional properties of landscape in ecological patches and different condition rangeland ecosystem (case study: semi- steppe: rangeland Aghche Esfahan. Applied ecology. Vol3. No10

5-     Ghelichnia,H. Heshmati, G.A. Chaighi , M. (2009). The compare of assessment rangeland condition with soil properties method and 4 factors method in shrublands of Golestan National Park. Pajouhesh & Sazandegi No:78 pp: 41-50.

6-     Moghadam, M. (2012). Range and range management. Tehran. University of Tehran press

7-     Saeedi Goraghani, H. Heidary, G. Barani, H. Alavi, S.Z. (2011). Assessment the effect of type common right of ranchers on range condition and production (case study: Damavand summer rangeland in Amol country). Vol 5. No 3. 334- 343.

8-     Tamartash, R. (2012). Evaluation of Rangeland Condition based on Plant indices in Summer Rangelands of Lasem, Haraz.  Iranian journal of Range and Desert Reseach, Vol. 19 No. (2).

9-     Tarnian, F. Arzani, H. Zare chahouki, M. (2011). Investigation on nutritive value of grasses, forbs and shrubs in different phonological stages. The scientific and research journal of Iranian range management society. Vol 6. No 1. 26-33.

10- Tatayan, M. (2012). Assessment topography and grazing pressure reciprocal impact on vegetative forms changes, condition and trend rangeland (case study: Vezvar Glogah pasture). journal conservation of vegetative ecology. Vol1. No2.