تغییرات فصلی جمعیت زنبور‌های پارازیتوئید تخم سن گندم و تعیین گونه‌‌‌های غالب در منطقه‌ ورامین و حومه

گیاهپزشکی کاربردی

مقاله 4، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 14، شهریور 1394، صفحه 83-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حسن قهاری^*

دانشیار حشره‌شناسی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، تهران، ایران

چکیده

تغییرات فصلی جمعیت زنبور­های پارازیتوئید تخم سن گندم (شامل Scelionidae و Encyrtidae) در پنج منطقه مختلف ورامین شامل جواد­آباد، ده‌ماسین، قرچک، عسگر­آباد و پیشوا مطالعه گردید. هفت گونه‌ پارازیتـوئید شـامل Telenomus chloropus،Trissolcus basalis ،Tr. grandis ،Tr. rufiventris ، Tr. semistriatus، Tr. vassilieviوOoencyrtus telenomicida از ورامیـن و منـاطـق اطـراف جمع‌­آوری شـدنـد. بر اسـاس نمونـه­‌بـرداری‌­ها، در منطقـه قرچک چهـار گـونـه‌ T. semistriatus، T. grandis،T. vassilievi و T. rufiventris جمـع‌­آوری شـدنـد کـه دو گـونـه‌ T. semistriatus و T. grandis جـزو گـونـه­‌های غـالب منطقـه‌ بـودنـد. میانگیـن درصـد پـارازیتیـسـم T. semistriatus همواره بیش­تر از سایر گونه­‌های رقیب بود و بالا­ترین درصد پارازیتیسم آن (63/44%) در تاریخ 1/3/1393 حاصل گردید. در منطقه پیشوا پنج گونه پارازیتوئید شامل T. grandis،T. vassilievi،T. semistriatus، T. chloropus و T. basalis جمع‌­آوری شدند که T. grandisوT. vassilieviجزوگونه­‌های غالب بودند. پارازیتیسم زنبور­های T. grandis و T. vassilievi از تاریخ 21/1/1393 آغاز و حداکثر درصد پارازیتیسم (89/27 درصد) برای T. grandis در تاریخ 1/3/1393 و برای گونه‌ T. vassilievi (39/22 درصد) در تاریخ 8/3/1393 به­دست آمد. پارازیتوئید­های منطقه جواد­آباد شامل سه گـونه‌ T. rufiventris، T. grandisوTelenomus chloropusبودنـد کهT. rufiventris به عنوان گونه‌ غالب تعیین گردید. آغاز فعالیت پارازیتیسمی آن از تاریخ 28/1/1393 و حداکثر آن در تاریخ 17/2/1393 و به میزان 44/26 درصد به­دست آمد. پارازیتوئید­های جمع‌­آوری شده از منطقه ده‌ماسین چهار گونه‌ T. semistriatus، T. vassilievi، T. grandis و O. telenomicida بودند که دو گونه‌ T. semistriatus و O. telenomicida جزو گونه­های غالب منطقه بودند. حداکثر پارازیتیسم برای گونه‌ T. semistriatus در ابتدای خرداد و برای گونه‌ رقیب آن (O. telenomicida) یک هفته بعد و در تاریخ 8/3/1393 به­دست آمد. پارازیتوئید­های فعـال در منطقـه عسگـرآبـاد شـامل شـش گـونـه‌ O. telenomicida، T. rufiventris، T. vassilievi، T. grandis، T. semistriatus و T. simoni بودند که سه گونه‌ اول جزو گونه‌­های غالب منطقه بودند. بالا­ترین درصد پارازیتیسم برای گونه‌ T. vassilievi در تاریخ 8/3/1393 و 68/16%، برای گونه‌ T. rufiventrisدر تاریخ 8/3/1393 و 21/13% و برای گونه‌ T. grandisدر تاریخ 15/3/1393 و به میزان 72/23% تعیین گردید. در رابطه با نسبت جنسی پارازیتوئید­های فوق، میانگین درصد ماده‌­های تولید شده در تمام مناطق نمونه­‌برداری بیش­تر از نر­ها بود.

کلیدواژه‌ها

تغییرات فصلی جمعیت؛ پارازیتوئید؛ Scelionidae؛ Encyrtidae؛ سن گندم؛ گونه‌‌ غالب؛ ورامین

مراجع