اثربخشی قصه‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر اضطراب دانش‌آموزان دختر دبستانی

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 8، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 71، خرداد 1397، صفحه 70-80   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2018.540484

نویسندگان

فاطمه شهابی زاده^{* 1}؛ فاطمه خواجه ایمنیان²

¹استادیار، دانشکده علوم انسانی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران

²کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران

چکیده

پژوهش باهدف بررسی اثربخشی قصه‌درمانی شناختی- رفتاری بر اضطراب کودکان دبستانی انجام شده است. طرح پژوهش از نوع آزمایشی پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعة آماری پژوهش، شامل همة دانش‌آموزان دختر پایه سوم و چهارم ابتدایی دارای اختلال شهر یزد در سال تحصیلی 93 - 92 بود. به‌منظور انجام این پژوهش، 26 دانش‌آموز با نشانگان اضطراب فراگیر و اجتماعی به شیوة نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌طور تصادفی در 2 گروه آزمایشی و گواه قرار داده شدند. ابزار مورد استفادة این پژوهش پرسشنامة علائم مرضی کودکان (CSI-4) (اسپیر افکین و گادو، 1994)، فرم والدین بود. مداخلات مربوط به قصه‌درمانی بر روی گروه آزمایش به مدت 12 جلسة 45 دقیقه‌ای انجام و داده‌های به دست آمده با روش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که مداخله قصه‌درمانی شناختی رفتاری اثر مثبتی بر کاهش اضطراب فراگیر و اجتماعی خفیف کودکان می‌گذارد (۰۵/۰p<) که حاکی از سودمندی قصه‌درمانی شناختی رفتاری است.

کلیدواژه‌ها

قصه درمانی؛ شناختی- رفتاری؛ اضطراب فراگیر و اجتماعی؛ دانش‌آموزان دختر ابتدایی

مراجع

اصلی آزاد، م.، عارفی، م.، فرهادی، ط.، و شیخ محمدی، ر. (1391). اثربخشی بازی‌درمانی کودک محور بر اضطراب و افسردگی کودکان دختر دارای اختلال اضطراب و افسردگی در دوره دبستان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، سال دوم، شماره 9، ص 71-90.

آقا محمدیان شعرباف، ح.ر.، صفدری، ز.، قنبری، ب. ع.، و بنی‌هاشم، ع. (1392). تأثیر قصه‌درمانی بر کاهش اضطراب کودکان سرطانی. ششمین همایش بین‌المللی روان‌پزشکی کودک و نوجوان (بانک مقالات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز).

باچر، ج.، مینکا، س.، و هولی، ج. (1391). آسیب‌شناسی روانی، ترجمة سید محمدی، یحیی، تهران: نشر ارسباران، جلد 2.

بتلهایم، ب. (1383). کودکان به قصه نیاز دارند. ترجمه بهروز کیا، کمال. تهران: پژوهشکده مردم‌شناسی افکار.

پریرخ، م.، و مجدی، ز. (1388). داستان‌ها ابزاری برای کاهش مشکلات روان‌شناختی کودکان، تهران: انتشارات کتابدار.

تامپسون، چ.ل.، و رودلف، ل.(1384). مشاوره با کودکان، ترجمة طهوریان، جواد، تهران: رشد.

جلالی، س.، کار احمدی، م.، مولوی، ح.، و آقایی، اصغر. (1390). تأثیر بازی‌درمانی گروهی به شیوه شناختی رفتاری بر ترس اجتماعی کودکان 5 تا 11 سال. تحقیقات علوم رفتاری، دوره 9، شماره 2، ص 104- 113.

رضایی، ز.، پیوسته گر، م.، و قدیری، ف. (1391). اثربخشی بازی‌درمانی شناختی – رفتاری به همراه مشارکت والدین در کاهش ترس اجتماعی کودکان. مجلة علوم رفتاری، دوره 6، شماره 4، زمستان، ص 355-361.

رمضانی، ف.، جهانیان، م.، و محمدی، ی. (1391). تأثیر قصه‌درمانی در کاهش اضطراب کودکان عقب‌مانده ذهنی شهر تهران. چهارمین همایش بین‌المللی روان‌پزشکی کودک و نوجوان (بانک مقالات دانشگاه پزشکی مشهد).

روشن، ا. (1391). قصه‌گویی (چگونه از داستان برای کمک به کودکان در رفع مشکل زندگی بهره ببریم)، ترجمة یزدانی، بهزاد و عمادی، مژگان. تهران: جوانه رشد.

زارعی، خ.، پرنده مطلق، ز.، سید فاطمی، ن.، خوشبخت، ف.، حقانی، ح.، و زارعی، م. (1392). تأثیر قصه‌گویی بر اضطراب فیزیولوژیک، نگرانی و اضطراب اجتماعی کودکان سن مدرسه بستری در بیمارستان. فصلنامة پرستاری داخلی-جراحی، سال دوم، شمارة 3 و 4، پاییز و زمستان، ص 115-121.

فاسلر، دیوید جی. دومس، لین اس. (1384). کمکم کن غمگینم (راهنمای پیشگیری و درمان افسردگی در کودکان و نوجوانان)، ترجمة پارسا، نسرین. تهران: رشد.

کوری، ج. (1390). نظریه و  کاربست مشاوره و روان‌درمانی. ترجمة سیدمحمدی، یحیی، تهران: ارسباران.

گلدارد، ک.، و گلدارد، د. (1382). راهنمای عملی مشاوره با کودکان. ترجمه پرنیانی، مینو. تهران: رشد.

محمد اسماعیل، ا. (1386). انطباق و هنجاریابی سیاهه نشانه‌های مرضی کودک ویرایش چهارم (CSI-4). پژوهش در زمینة کودکان استثنایی، سال 7، شماره 1، ص 79-96.

محمد اسماعیل، ا.، و علی پور، ا. (۱۳۸1). بررسی مقدماتی اعتبار، روائی و تعیین نقاط برش اختلال‌های پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4). پژوهش در حیطة کودکان استثنایی، سال دوم، شماره 3، پاییز، ص 239-254.

مش، آ.جی.، و وولف، د.آ. (1391)، روان‌شناسی مرضی کودک، ترجمه مظفری مکی‌آبادی، محمد، فروع‌الدین عدل، اصغر، تهران: رشد.

موسوی، ر.، مرادی، ع.ر.، و مهدوی هرسینی، س.آ. (1386). بررسی اثربخشی خانواده درمانی ساختاری در بهبود اختلال اضطراب جدایی. مطالعات روان‌شناختی، دوره 3، شماره 2، تابستان، ص 7-28.

ناظمی، ز.، و کرمی، ج. (1392). اثربخشی قصه‌درمانی برکاهش نشانه‌های اضطراب درکودکان دبستانی. ششمین همایش بین‌المللی روان‌پزشکی کودک و نوجوان (بانک مقالات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز).

نجفی، م.، فولاد چنگ، م.، علیزاده، ح.، و محمدی فر، م.ع. (1388). میزان شیوع اختلال کاستی توجه و بیش‌فعالی، اختلال سلوک و اختلال نافرمانی مقابل‌های در دانش‌آموزان دبستانی. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، سال نهم، شمارة 3، ص 239-254.

هاشــمی نصرت‌آباد، ت.، محمود علیلو، م.، غلام رستمی، ح.ع.، و نعمتی سوگلی تپه، ف. (1389). مقایسة کارکردهای اجرایی سازمان‌بندی مجدد اندیشه در زیرمجموعه‌های اختلال فزون کنشی نارسایی توجه بر اساس مدل بارکی. مجلة روان‌شناسی بالینی. 2 (39): 1-35.

هاوتون، ک.، سالکووس کیس، پ.م.، کرک، ج.، و کلارک، د.م. (1391). رفتار درمانی شناختی (راهنمای کاربردی در درمان اختلال‌های روانی)، ترجمة قاسم‌زاده، حبیب‌الله، تهران: انتشارات ارجمند، جلد 1.

یوسفی لویه، م.، دلاور، ع.، و یوسفی لویه، م. (1387). تأثیر قصه‌درمانی بر کاهش نشانه‌های اختلال‌های اضطرابی و اختلال همبود در کودکان 9 -10 ساله. پژوهش در حیطة کودکان استثنایی، سال هشتم، شمارة 3، ص 281-294.

Alghamdia, M., Hunta, N., Thomasb, T. (2015). The effectiveness of Narrative Exposure Therapy with traumatised firefighters in Saudi Arabia: A randomized controlled study. Behaviour Research and Therapy, 66: 64-71.

Amaury, S. (2007). The effect of social skill instruction on sport and game related behaviors of children an adolescents with emotional or behavioral disorders. Unpublished PH.D. dissertation, university of ohio state university.

Beidel, D.C., & Turner, S.M. (2005). Childhood Anxiety Disorders: A Guid to Research and Treatment. New York: Routledge.

Chae, Y., Kim, J. (2015).0Case Study on Narrative Therapy for Schizophrenic Adolescents. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 205: 53-53.

Desocio, J.E. (2005). Assessing self-development through narrative approaches in child and adolescent psychotherapy. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 18:53_61.

Gadow, K.D., & Sprafkin, J. (2007).The symptom inventories: An annotated bibliography[On-line]. Available: www.checkmateplus.com

Hatton C, M.N., & Doubleday, K. (2006). Anxiety in A neglected population: prevalence of anxiety disorders in pre-adolescents children. clinical psychology review. (26): 817-833.

Kabanyane, N. (2004). The psycho- educational use of narrative therapy among NGUNI speaking children. An un-published thesis for Master of education, The faculty of Guidance and Counseling, University of South Africa.

Pincus, D.B., Eyberg, S.M. Choate, M.L. (2005). Adapting Parent Child Interaction Therapy for Young Children with Separation Anxiety Disorder. Journal of Education and Treatment of Children. 28(2): 163-181.

Pugh, M. (2015). A narrative review of schemas and schema therapy outcomes in the eating disorders. Clinical Psychology Review, 39: 30-41.

Rahmani, P., & Moheb, N., (2010). The effectiveness of clay therapy and narrative therapy on anxiety of pre-school children: a comparative study. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 5: 23-27.

Strauss, C.C. (1990). Anxiety Disorder of Childhood and Adolescence.School Psychology Review. 19(2): 142-157.

Spinella,M., Martino, S., Ferri, C. (2013). Mindfulness and Addictive Behaviors. J Behav Health, 2(1): 1-7.

Sprafkin, J., Loney, J., & Gadow, K.D. (1984).  Reliability and validity of a DSM-III-based checklist for disruptive behavior disorders.  Unpublished data.  Reported in Gadow and Sprafkin (1994), Child Symptom Inventories manual. Stony Brook, NY: Checkmate Plus.

Torres, S,. Prista Guerra, M. (2002). Application of narrative therapy to anorexia nervosa: a case study. Revisra portugesa de psicossmation, 49(1): 141-156.

Yoosefi Looyeh, M., Kamali, K., Ghasemi, A,. Tonawanik, P. (2014). Treating social phobia in children through group narrative therapy. The Arts in Psychotherapy, 41(1): 16-20.