تحلیل جایگاه زن در رمان‌های غزاله علیزاده (رمان‌های بعد از تابستان، دو منظره، خانۀ ادریسی‌ها، شب‌های تهران)

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 3، دوره 10، شماره 35، فروردین 1397، صفحه 35-47   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم محمودی^* ؛ نگار حیدری

دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، گروه زبان و ادبیات فارسی، دهاقان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه‌های فمنیستی غزاله علیزاده و بررسی سیمای زن در آثار  او انجام شده است. نقد فمینیستی به عنوان رویکردی جدی، متمایز و یکپارچه از اواخر دهۀ ۱۹۶۰ در ادبیات اروپا پدید آمد که هدفش شناخت نقش­های فرهنگی و دستاوردهای بزرگ در جهت کسب حقوق اجتماعی و سیاسی زنان بود. این شیوه در اوایل دهۀ ۱۳۴۰ با داستان­های سیمین دانشور در ایران پا گرفت و با ظهور نویسندگانی چون شهرنوش پارسی‌پور، زویا پیرزاد و غزاله علیزاده ادامه پیدا کرد. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی به نقد فمینیستی آثار داستانی غزاله علیزاده پرداخته می‌شود و شخصیت‌پردازی زنان از منظر تحلیل محتوایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که علیزاده زنان را بیشتر در معرض حوادث سیاسی ‌اجتماعی پس از انقلاب اسلامی قرار داده است. وی با چشم‌اندازی اعتدال‌گرا به انتقاد از تنهایی زن در جامعه پرداخته و با رویکردی اشراقی و عرفانی، تلاش کرده نقش و سهم زنان را در تاریخ اجتماعی ایران پررنگ‌تر نشان دهد.

کلیدواژه‌ها

غزاله علیزاده؛ رمان بعد از تابستان؛ رمان دو منظره؛ رمان خانۀ ادریسی ها؛ رمان شب های تهران

مراجع

- آناهی، ایلیا. (۱۳۷۸). معماری مقدس خانۀ ادریسی­ها، نشریۀ بایا، شمارة ۳، خرداد:۱۷-۲۴.

- اولیایی‌نیا، هلن. (۱۳۸۲). نقد فمینیستی آثار ویرجینییا وولف، نشریۀ کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارة  ٧٤‌، آذر:۲۴-۲۹.

- باقری ملاحسنعلی، نرگس. (۱۳۸۵). جنبه‌های عقلانی و عاطفی زنان، در آثار داستان نویسان زن معاصر، نشریۀ ادبیات داستانی، شماره۱۰، فروردین:۶۱-۶۵.

- باقری ملاحسنعلی، نرگس، موسوی راد، مصطفی. (۱۳۹۳). رویکردی انتقادی به انگاره­های کهن‌الگویی زنان در آثار غزاله علیزاده، نشریۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، شمارة3، پاییز:۴۶-۶۱.

- بتلاب اکبرآبادی، محسن، مونسان، فرزانه. (۱۳۹۵). کهن‌الگوی زن در آثار غزاله علیزاده، نشریۀ متن‌پژوهی ادبی،‌ شمارة6، پاییز: ۱۸۱-۲۰۴.

- رادفر، ابوالقاسم، حسن‌زادۀ میرعلی، عبدالله. (1383). نقد و تحلیل وجوه تمایز و تشابه اصول کاربردی مکتب‌های ادبی رئالیسم و ناتورالیسم، نشریة پژوهش­های ادبی، شمارة3، بهار:۲۹-۴۴.

- روزبه، محمدرضا، طالبی، مریم. (۱۳۸۶). نقد فمینیستی مجموعه داستان­های شیوای ارسطویی، نشریۀ علوم ادبی، شمارة۵، پاییز:۸۹-۱۲۴.

- علیزاده، غزاله. (۱۳۵۳). بعد از تابستان، تهران: بی‌نا.

- علیزاده، غزاله. (۱۳۶۳). دو منظره، تهران: بی‌نا.

- علیزاده، غزاله. (۱۳۷۱). خانۀ ادریسی­ها، ۲ج، تهران:  نشر تیراژه.

- علیزاده، غزاله. (۱۳۷۴). گفت‌وگو با غزاله علیزاده، نشریۀ گردون، شمارة۵۴، صص۳۵تا۴۰.

- علیزاده، غزاله. (۱۳۸۴). شب­های تهران، تهران: انتشارات توس.

- فرضی، حمیدرضا، امانی آستمال، رستم. (۱۳۹۱). بازتاب رئالیسم در رمان خانة ادریسی­ها، نشریۀ پژوهش­های نقد ادبی و سبک‌شناسی، شمارة۹، پاییز: ۱۳۵-۱۶۰.

- محمدی، فتاح. (۱۳۷۸). خانۀ ادریسی‌ها، نشریۀ بایا، .شمارة۱۵، خرداد:۱۲-۱۶.

- مونسان، فرزانه، خائفی، عباس، تسلیمی، علی، خزانه دارلو، محمد علی. (۱۳۹۲). اسطوره‌های زن‌محور، مشخصه‌ای سبکی در آثار پارسی‌پور، گلی ترقی و غزاله علیزاده، نشریۀ سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال۶، شماره۳، پاییز :۴۷۵-۴۹۶.

- میرعابدینی، حسن. (۱۳۸۰). صد سال داستان‌نویسی، ۲ج، تهران: نشر چشمه.