تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی (مطالعه موردی معلمان زن شهرستان یزد)

زن و مطالعات خانواده

مقاله 6، دوره 10، شماره 37، مهر 1396، صفحه 107-134   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حسین صیادی تورانلو^{* 1}؛ سعید سپهری²؛ رویا دزکی زاده³

¹استادیار دانشکده مدیریت، دانشگاه ولی عصر، رفسنجان، ایران

²کارشناسی ارشد مدیریت ، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه ولی عصر، رفسنجان، ایران

³دبیر آموزش و پرورش ناحیه یک یزد

چکیده

چکیده
این پژوهش با هدف بررسی و تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی صورت گرفت. جامعه
آماری این پژوهش شامل زنان شاغل فرهنگی در آموزش و پرورش شهر یزد میباشد که با استفاده از
جدول مورگان، تعداد نمونه آماری 181 برآورد شد. جهت جمع آوری دادهها از دو پرسشنامه استفاده شد.
داینر و SWLS پرسشنامه اعتیاد به کار اسپنس و رابینز ( 1992 ) و برای رضایت از زندگی از پرسشنامه
همکاران ( 1985 ) استفاده شده که براساس مقیاس لیکرت پاسخ داده شد. روش نمونهگیری در دسترس
بوده و 190 پرسشنامه توزیع شد که در نهایت 167 پرسشنامه برگشت داده شد و تعداد 161 قابل قبول
بود و در تجزیه و تحلیل از آنها استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده، از روش
استفاده شد. نتایج SMAERT PLS تحلیل عاملی تاییدی و مدلسازی معادلات ساختاری و نرم افزار
پژوهش نشان داد که به طور کلی اعتیاد به کار بر رضایت از زندگی معلمان زن دارای رابطهای منفی و
معنادار است و همچنین سه بعد اعتیاد به کار نیز بر روی رضایت از زندگی خانوادگی رابطه منفی و معناداری
دارد. اما بر روی رضایت از زندگی خود تاثیری ندارد

کلیدواژه‌ها

اعتیاد به کار؛ عجین شدن با کار؛ تمایل درونی به کار؛ لذت از کار و رضایت از زندگی

اصل مقاله

مقدمه
سلامت کارکنا ن چ ه ا ز بع د جسم ی و چه از بعد روانی در محیط کار از جمله مسائلی است که در
سازمان ها مورد توجه زیادی قرار گرفته است. مطالعات متعددی نشان دادهاند که سلامت ارتباط
مستقیمی با عوامل درونی– اجتماعی کار دارد و این عوامل هم نقش مهمی در وضعیت سلامت و هم در
ایجاد بیماری بر عهده دارند. کار ابزار تأمین نیازهای انسان است و فردی که با انجام مقدار معینی از کار،
نیازهای خود را تأمین می کند باید به جنبه های دیگر زندگی خود نیز بپردازد چرا که کار تمام نیازهای
انسان را برآورده نمی کند. در این پژوهش می خواهیم به بررسی نوعی از رفتارهای کاری بپردازیم که
.(92 : باعث اختلال در جنبه های زندگی افراد (به جز کار آن ها) میشود (قلی پور، 1387
یکی از رفتارها که گریبان گیر افراد در محیط کاری می شود و می تواند بر زندگی افراد اثر بگذارد
3PF اعتیاد به کار است (اسنیر و هارپاز
1
521 ). اعتیاد به کار را به عنوان اختصاص افراطی زمان نسبت :2004 ،P
F به فعالیت های فیزیکی و یا فکری که مرتبط به کار میباشد، تعریف کردهاند (ایوان و روبین4
:2006 ،2
396 ). اعتیاد به کار در بسیاری از موارد به اشتباه در مورد افراد پرانرژی و پرکار استفاده میشود که تنها
تفاوت آن ها با یکدیگر در نحوه برنامهریزی در امور زندگی و شغلی است. متداول ترین پیامدهای اعتیاد به
کار عبارت اند از: استرس شغلی و تعارض کار: تحلیل رفتگی شغلی و ایجاد مشکلات و مسائل در کار
گروهی: انزوا و دوری از تعاملات و روابط خانوادگی: مشکلات در برقراری ارتباط با دیگران و لذت نبردن
.(92 : از اوقات فراغت (قلی پور، 1387
در واقع مسئله اصلی این است که اعتیاد به کار باعث ایجاد مشکلات جسمی و روانی برای افراد و
48 ): بنابراین با تعریفی که از اعتیاد : غفلت آن ها از خود و خانوادهشان میشود(احمدی و همکاران، 1389
به کار صورت گرفت می خواهیم به بررسی آن بر رضایت از زندگی بپردازیم. رضایت از زندگی لازمه یک
زندگی مفید، مؤثر و رضایت بخش فردی است و شامل ارزیابی شناختی افراد از وضعیت زندگی خودشان
F است(کیز و همکاران، 5
1012 ). در واقع رضایت از زندگی مفهومی کلی و ناشی از نحوه ادراک :20023
(شناختی و عاطفی) شخص از کل زندگی است. به همین دلیل افرادی با رضایت از زندگی بالا هیجان های
مثبت بیشتری را تجربه کرده، از گذشته و آینده خود و دیگران، رویدادهای مثبت بیشتری را به یاد آورده و
F از پیرامون خود ارزیابی مثبت تری دارند و آن ها را خوشایند توصیف می کنند (تیم6
377 ). در حالی :2010 ،4
که افرادی با رضایت از زندگی پایین خود، گذشته و آینده شان، دیگران و نیز رویدادها و موقعیت های
زندگی خود را نامطلوب ارزیابی می کنند و هیجان های منفی مانند اضطراب و افسردگی بیشتری را تجربه
1. Snir & Harpaz
2. Evan & Robyn
3. Keyes et al
4. Thimm
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 109
F می کنند(لازاروس و فولکمن7
210 : رایت و همکاران :1984 ،1 F8
63 ) رایت و کروپانزانو :2009 ،2 F9
(2000) 3
عوامل متعددی را در افزایش رضایت افراد از زندگی مطرح کرده اند. این عوامل را می توان در دو دسته
زیستی (نظیر آمادگی ژنتیکی و سلامت جسمانی) و ع اجتماعی _ روانی (نظیر روابط اجتماعی مطلوب و
نیازهای روانی) طبقه بندی نمود.
باید اشاره کرد که زنا ن د ر محیط های کاری، بیشتر د ر معرض فشارهای کاری قرار گرفته و
مشکلاتی مانند اعتیاد به کار در مشاغلی همچون پرستاری و معلمی در بین زنان بیشتر دیده میشود که
یکی از عواملی که میتواند زمینه ساز نارضایتی از زندگی شود، مسئله اعتیاد به کار و نقش آن در عملکرد
شغلی زنان در محیطهای کاری میباشد. با توجه به اینکه زنان شاغل در آموزش و پرورش با فشارهای
کاری و سختی کار روبرو هستند و باید ساعات زیادی که معمولاً با استرس و فشار کاری همراه هست در
محیطهای کار خود بگذارند، بنابراین به نظر میرسد بررسی میزان اعتیاد به کار زنان فرهنگی شاغل در
آموزش و پرورش شهر یزد و رابطه آن با رضایت از زندگی، از درجه اهمیت بالایی برخوردار باشد تا بتوان
از این طریق برنامهریزیهای لازم اقداماتی جهت کاهش آسیبها صورت داد. با توجه به اهمیت موضوع
و ضرورت پرداختن به این گونه مباحث و کمبو د اطلاعات و تحقیقات و وجو د ابهامات و سؤالات و
علاقه مندی محقق، هدف بر این است که در این پژوهش روابط میان 3 جز اعتیاد به کار یعنی عجین
شدن با کار، تمایل درونی به کار و لذت از کار را با 2 بعد رضایت از زندگی یعنی رضایت از زندگی
خانوادگی و رضایت از خود را مورد بررسی قرار دهیم.
کار، بخش اعظمی از زندگی انسان ها را تشکیل می دهد و انسان را از لحاظ ذهنی و فیزیکی به خود
مشغول می سازد. با این حال، دنیای متلاطم کسب و کار، فشارهای زیادی بر صاحبان انواع کسب و کارها وارد
ساخته است. امروزه سازمان ها و نهادها در حال کوچک شدن و اصلاح ساختار هستند که منجر به افزایش
01PF انتظارات و تقاضاهای کاری و نیز افزایش ساعات کاری می شود (اسکافیل و همکاران
4
.(159 :2009 ،P
همین تقاضای زیاد و اشتیاق فراوان به کار، ناشی از شیفتگی فرد نسبت به کار است. صاحب نظران
1PF این افراد را خودشیفته می نامند. خودشیفتگی
5
ریشه در واژه یونانی نارسسیوس دارد. نارسسیوس پسری P
زیبا ولی متکبر و خودبین بود که روزی هنگامی که تصویر خود را در آب دید شیفته خود شد و جان
سپرد. خودشیفتگی به دوست داشتن افراطی خود یا خودبینی و تکبر و خودستایی، نداشتن همدلی با
12PF دیگران و خودمحوری دلالت دارد(ونربرگ
6
.(2007 ،P
1. Lazarus & Folkman.
2. Wright et al
3. Wright & Cropanzano
4. Schaufeli et al
5. Narcissism
6. Wonnerberg.
110 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
تجربه شیفتگی ممکن است در هر موقعیتی که مستلزم انجام فعالیتی است، نمایان شود. محققان
شواهدی پیدا کرده اند که نشان می دهد شیفتگی هنگام انجام فعالیت های مختلف مانند ورزش (جکسون
13PF و اکلند
1
14PF 138 ). هنرهای خلاق و موسیقی (مکینکز و همکاران :2002 ، P
2
897 ). و کارهای :2010 ، P
15PF دستمزدی با (دریافت حقوق) رخ می دهد (باکر و همکاران
3
443 ). همچنین بیان شده است، که :2011 ،P
شیفتگی، ناشی از تعادل بین مهارت مورد نیاز برای انجام فعالیت و چالش ناشی از فعالیت است، به
گونه ای که اگر چالش بیشتر از مهارت باشد، اضطراب ایجاد می شود، اگر چالش کمتر از مهارت باشد،
کسالت ایجاد می شود و اگر چالش و مهارت هر دو کم باشد، بی علاقگی ظاهر میشود (جکسون و
138 ). اعتقاد بر این است که شیفتگی یک مفهوم چند بعدی است که شامل: اهداف : اکلوند، 2002
روشن، بازخورد فوری، ادغام آگاهی- فعالیت (تمرکز کامل آگاهی روی فعالیت) فقدان خودآگاهی، تمرکز
.(445 : کامل، حس کنترل و تحریف زمان است (باکر و همکاران، 2011
یکی از صحنه های بروز خودشیفتگی، سازمان ها هستند . افراد خودشیفته می توانند مهارت ها و
قابلیت های خود را هنگام کار نمایان کنند. افراد خودشیفته سعی دارند در زمان کار، توانایی های خود را به
رخ کشیده و تصمیم های موفق خود را جلوه دهند: از این رو زمان زیادی را صرف کار خود می کنند
.(46 : (جمشیدی کهساری، 1387
اعتیاد به کار
16PF اصطلاح اعتیاد به کار
4
F یا کار شیفتگی نخستین بار در سال 1971 توسط وین اوتس17 P
5 در کتابش، با
عنوان: اعترافات یک معتاد به کار عنوان شد. این واژه در دهه 1990 میلادی کاربرد بسیار گسترده ای
18PF یافت (پائول و همکاران
6
.(12 :1994 ،P
اوتس اعتیاد به کار را نوعی خو گرفتن به چیزی می داند. وی معتاد به کار را شخصی می داند که نیاز
فراوانی به کار دارد که اختلال ها و تعارض های زیادی را در سلامت جسمانی، شادی و شعف شخصی،
19PF روابط بین فردی و روحیه اجتماعی بودن، به وجود می آورد (اوتس
7
.(1971 ،P
اعتیاد به کار، اعتیادی است که برای شخص می تواند لذتبخش یا خسته کننده و مشکل ساز باشد.
عده ای این حالت را یک بیماری می دانند که در دسته اختلال های وسواس گونه قرار می گیرد. مشکل
این است که این افراد اعتقاد دارند که اگر کار نکنند، دنیا بر سرشان خراب خواهد شد. آن ها لزوما عاشق
1. Jackson & Eklund
2. Makkangas et al
3. Bakker et al
4. Workaholism
5. Wayne Oates
6 . Paul et al
7. Oates
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 111
کار خود نیستند یا کوششی برای رسیدن به مدارج بالا از خود نشان نمی دهند. اگر شخصی تصور کند که
خودش تنها کسی است که می تواند این کار بخصوص را انجام دهد، به احتمال زیاد یک معتاد به کار به
264 ). بسیاری از پژوهشگران و متخصصان هنجارهای انسانی بر : شمار می آید (بورک و همکاران، 2006
این باورند که اعتیاد به کار یکی از سخت ترین انواع اعتیادهاست که به دلیل بد نبودن ظاهری آن، نه
تنها از سوی دیگران مورد انتقاد قرار نمی گیرد، بلکه تشویق هم می شود (مانند تشویق سازمانها برای
کار زیاد افراد). در شرایطی که بسیاری، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر را به شدت بد می دانند، اعتیاد به کار
یا عادت به پرکاری، مانند یک بیماری نهفته و موذی می تواند زندگی شخصی یا خانوادگی فرد معتاد را از
02PF هم بپاشد (پائول و همکاران
1
.(12 :1994 ،P
اعتیاد به کار در فرهنگ عامه مترادف است با سخت کوشی و شدید کار کردن، که این تعریف
نمی تواند درست باشد زیرا افراد پرکار می دانند چگونه و در چه زمانی محدوده ای برای کار خود قائل شوند
تا بتوانند به طور کامل در کنار خانواده و دوستان حاضر باشند و در برنامه های آنان شرکت کنند(ایوان و
12PF همکاران
2
397 ). ولی ماهیت اعتیاد این گونه نیست و اعتقاد بر این است که افراد معتاد به کار :2006 ،P
بسیار بیشتر از شرح وظایفی که از آنان انتظار می رود، کار می کنند و نسبت به کاری که از آن ها انتظار
می رود تلاش بیشتری از خود نشان می دهند به نحوی که زندگی خارج از محیط شغلی شان را نادیده
می گیرند. بنابراین باید گفت که مشهودترین ویژگی افراد معتاد به کار این است که فراتر و بیشتر از
2PF چیزی که الزامی است کار می کنند (اسکات و همکاران
3
23PF 1997 : بیولنز و پولمنز ،P
4
.(461 :2004 ،P
افراد معتاد به کار برای بهتر بودن و کسب رضایت در هر حالتی به کار روی می آورند و لذت و خوشی
32 ). معتادان به کار، انگیزه درونی شدیدی به : خود را در آنجا جستجو می کنند (عسکری و نوری، 1390
کار کردن دارند که نمی توانند در برابر آن مقاومت کنند. این انگیزه مستقل از شرایط محیطی مثل شرایط
24PF مالی، جو سازمان، فشار سرپرست، ارتقای شغلی و یا فرار از خانواده است (اسکافیل و شیمیزو
5
:2009 ،P
496 ). بسیاری از محققان، اعتیاد به کار را با چهرهای اعتیاد گونه می شناسند و زیربنای تئوریکی آن را
مشابه اعتیادهای دیگر، مثل اعتیاد به الکل در نظر می گیرند. این دیدگاه نسبت به اعتیاد به کار در
تحقیقات رابینسون منعکس شده است که می گوید همانند اعتیاد به الکل، پیش رونده است و در واقع
تلاشی است ناهشیار برای رفع نیازهای روانی که ریشه آن ها در خانواده است و می تواند منجر به
زندگی های بدون سرپرست، اختلال در روابط خانوادگی، مشکلات شدید جسمی و حتی مرگ شود
25PF (پیوتروسکی و ویدانویچ
6
.(103 :2008 ،P
1. Paul et al
2. Evan et al
3. Scott et al
4. Buelens & poelmans
5. Schaufeli & Shimazu
6. Piotrowski & Vodanovich
112 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
اسپنس و رابینز نخستین تعریف دانشگاهی و عملی از واژه اعتیاد به کار را ارائه کردند. از دیدگاه
آن ها، اعتیاد به کار از یک سری از نگرش ها و برداشت های افراد نشأت گرفته است. آن ها معتاد به کار را
شخصی قلمداد می کنند که درگیری در کار بالا، احساسات جبری بالا یا اشتیاق درونی فوق العاده ای
F نسبت به کار دارد و لذت کمی از کار خود می برد (اسپنس و رابین 26 ز
.(165 :1992 ،1
مک میلان و دیگران نیز اعتیاد به کار را این گونه تعریف می کنند که مقاومت فردی در رها کردن
.(175 : خود از کاری که همه وقت، نسبت به آن درگیر است (مک میلان، 2001
ویژگی مشترک افراد معتاد به کار
تحقیقاتی که در زمینه اعتیاد به کار توسط اسکات و دیگران انجام شد سه ویژگی مشترک در آن ها
کشف شد.
1. اینکه آن ها زمان بسیار زیادی را صرف فعالیت هایی که به آن ها سپرده شده می نمایند. در واقع
آن ها شدیدا کار می کنند.
2.ویژگی دوم مشترک آن ها این است که به سختی از کار جدا می شوند و حتی زمانی که سر کار
نیستند به کار فکر می کنند در واقع آن ها به گونه ای دچار وسواس هستند.
3. ویژگی آخر اینکه آن ها فراتر از وظایف شغلی مورد نظر سازمانشان عمل می کنند. این ویژگی
در حقیقت به تصریح ویژگی اول و دوم می پردازد و جلوه ای است از کار کردن شدید همراه با
293 )؛ بنابراین مطابق با تحلیل مفهومی در : وسواس و اجبار است (اسکات و همکاران، 1997
پژوهش شوفلی و همکاران اعتیاد به کار با تمایل به کار کردن شدید (بعد رفتاری) و داشتن
وسواس کاری (بعد شناختی) که خود را به شکل اجبار نشان می دهد، تعریف می شود (اسکافیل
75 ). این تعریف با پژوهش های علمی که بیان می کنند که اعتیاد به کار دو : و همکاران، 2002
مؤلفه کلیدی دارد که شامل اشتیاق درونی نسبت به کار و صرف زمان بر روی کار حتی بیشتر
27PF از کارهای مهم در زندگی است، هماهنگ است (نوتن
2
181 و اسکافیل و شیمیزو، :1987 ،P
.(497 :2009
رویکرد ها و ابعاد اعتیاد به کار
عموماً این طور فرض می شود که ساختاردهی به اعتیاد به کار پیچیده و چند بعدی است. سنخشناسی
مختلفی در این مورد وجود دارد. هر چند تعداد ناچیزی از آن ها به طور تجربی مورد آزمون قرار گرفته و از
روایی بالایی برخوردار است.
1. Spence & Robbins
2. Naughton
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 113
اسکات و همکارانش سه الگوی اعتیاد به کار را شناسایی کردند که عبارت اند از:
1. کشش افراطی (وسواسی)
2. کمال گرایی
.(293 : 3. توفیق طلبی (موفقیت طلبی) (اسکات و همکاران، 1997
یکی دیگر از شناخته شده ترین ابزارهای اندازه گیری اعتیاد به کار که به طور گسترده به کار گرفته
می شود، ثلاثی اعتیاد به کار اسپنس و رابینز ( 1992 ) است که کار بر اساس میزان و درجه به سه مؤلفه
زیر مشخص می شود و در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است.
1) عجین شدن با کار: این جنبه بیانگر این است که افراد با کار خود خو گرفتهاند. آن ها
شغل خود را جذاب، چالش برانگیز، متنوع و خلاقیتمدار میدانند و بسیار به مشارکت در
تصمیمگیریهای مرتبط با شغل و پذیرش مسؤولیتهای کاری جدید تمایل دارند. عجین
شدن با کار موجب میشود که اوقات بسیار کمی وجود داشته باشد که افراد معتاد به کار،
مشغول کار نباشند.
2) تمایل درونی در کار: افرادی که اعتیاد به کار دارند اغلب فعالیتهایی را انجام میدهند،
فکر میکنند و تمایل و شیفتگی قوی به کار خود دارند که نمیتوانند آن را متوقف یا حتی
کنترل کنند. در واقع افرادی که اعتیاد به کار دارند در خارج از محیط کار خود نیز به کار فکر
میکنند و وقتی مشغول به کار نیستند احساس گناه میکنند. انجام اضافه کار و حضور تا دیر
وقت در محیط کار، از شاخصهای تمایل درونی به کار در افراد مذکور است.
3) لذت از کار: افرادی که اعتیاد به کار دارند علاقه و اشتیاق شدیدی به کارشان دارند که
میتوان آن را در اختصاص دادن وقت و انرژی زیاد به کار مشاهده نمود. آنان انجام کار لذت
میبرند و احساس مثبتی دارند که همین امر موجب درگیر شدن هر چه بیشتر آنان با کار
.(93 : می شود (قلی پور و همکاران، 1387
با توجه به نظرات متعدد در زمینه اعتیاد کاری می توان سه رویکرد دیگر را نیز نام برد.
28PF رویکرد مثبت به اعتیاد به کار: از عشق به کار نشأت می گیرد (کانترو
1
56 ). و یک تمایل :1979 ،P
29PF ذاتی به کار زیاد و سخت است (مکلوتس
2
1980 ). این رویکرد باعث ایجاد رفتارهای کاری مثبتی نظیر ،P
افزایش تعهد سازمانی و بروز رفتار شهروندی در سازمان می شود.
03PF رویکرد منفی به اعتیاد به کار: به عنوان تعهد غیر منطقی به کار بیش از حد (چرینگتون
3
1980 ) و ،P
13PF به عنوان یک اعتیاد مطرح است (اوتس، 1971 : کلینگر
4
.(1991 ،P
1. Cantarow
2. Machlowitz
3. Cherrington
4. Killinger
114 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
رویکرد نوع شناسی
181 ). معتاد به کار و معتاد به : وجود انواع مختلفی از معتادان به کار وسواسی و درگیر شغل (نوتن، 1987
165 ). معتاد به کار وسواسی ،کمال گرا ،توفیق طلب (اسکات و : کار مشتاق (اسپنس و رابینز، 1992
.( همکاران، 1997
از آنجایی که رفتارهای فرد معتاد به کار مخرب است، عواقبی بر جسم و روان و روابط فرد برجای
320 ). این افراد چون فرصت کمی برای استراحت دارند. به مرور : می گذارد (اسکافیل و همکاران، 2009
زمان از لحاظ شناختی و هیجانی فرسوده می شوند و همان طور که گفته شد چون دائماً در فکر کار هستند
(حتی زمانی که در محیط کار نیستند) دچار برانگیختگی سمپاتیک می شوند و از لحاظ هیجانی آشفته
23PF می شوند(تاریس و همکاران
1
47 ). و در نتیجه سطوح بالایی از اختلالات روانی و شکایات جسمانی :2005 ،P
165 ). تحقیقات زیادی به : 75 و اسپنس و رابینزف 1992 : را گزارش می دهند (اسکافیل و همکاران، 2002
بررسی پیامدهای اعتیاد به کار پرداخته اند که نشان می دهند افراد معتاد به کار دچار مسائلی مانند تعارض
47 و : 254 و 2007 )، رضایت زناشویی پایین (تاریس و همکاران، 2005 :a، کار خانواده (بورک، 1999
3PF 165 ) و روابط بین فردی معیوب هستند(روگلبرگ :c ، بورک، 1999
2
2007 ) به علاوه اینکه رضایت شغلی ،P
.(197 : 230 ) و عملکرد شغلی آن ها نیز پایین است(اسکافیل و همکاران، 2006 :b، (بورک، 1999
با در نظر گرفتن پیامدهای اعتیاد به کار که برخی از این پیامدها مثبت و برخی منفی است خالی از
فایده نیست که به این مسئله بپردازیم که اعتیاد به کار بر روی رضایت از زندگی چه اثری میگذارد.
رضایت از زندگی
رضایت از زندگی مفهومی کلی است، رضایت از زندگی ارزیابی فرد را از جنبه های گوناگون زندگی اش
توصیف می کند. به بیان دیگر، می توان گفت رضایت از زندگی بازتاب توازن میان آرزوهای شخص و
وضعیت کنونی اوست.
رضایت از زندگی به صورت سطحی از آگاهی فردی یا به عبارت بهتر به صورت ارزیابی شناختی از
کیفیت زندگی تعریف شده است که ممکن است یک ارزیابی کلی و جامع را به همان خوبی ارزیابی در
34PF حوزههای اختصاصی زندگی (خانواده، خود، و ...) منعکس کند(هدی و ورینگ
3
.(1992 ،P
رضایت از زندگی در افراد می تواند به وسیله دسترسی های فردی به منابع کلیدی و مهم زندگی آن ها
ایجاد شود و این منابع را همان منابع مادی، اجتماعی یا ویژگی های شخصی که افراد به آن متعلق
هستند، تعریف کرده که می تواند به عنوان منابع اصلی در پیشبرد و حفظ بهزیستی افراد معرفی شود زیرا
1. Taris et al
2. Rogelberg
3. Heady & Wearing
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 115
این منابع می توانند به آن ها در رسیدن به اهداف شخصی شان و برآورده کردن نیازهای اساسی جسمی و
35PF روان شناختی کمک کنند(بیشاپ و مارتین
1
.(456 :2006 ،P
محققان مختلف نشان داده اند که رضایت از زندگی یکی از پیش بینی کننده های سلامت روانی
F است (پاوت و دیننر36
345 ). رضایت از زندگی از سایر حوزه های روانشناختی مانند عاطفه مثبت و :1998 ،2
F منفی، عزت نفس و خوش بینی متمایز است (لوکاس و همکاران37
623 ). نتایج مطالعات متنوعی :1996 ،3
حاکی از ارتباط گستردة رضایت از زندگی با تعدادی از رفتارها و حالات روانشناختی مهم از جمله
افسردگی و امید است. به علاوه رضایت از زندگی به مثابه نشانهای بارز از سازگاری موفقیتآمیز فرد با
38PF تغییر در موقعیتهای گوناگون زندگی مورد توجه قرار میگیرد(دینر و همکاران
4
.(282 :1999 ،P
F شواهد تجربی حاکی از آن است که بعد زمانی رضایت از زندگی مهم است(کارنیول39
.(696 :1996 ،5
رضایت از گذشته و رضایت از حال و رضایت از آینده سه بعد متمایز رضایت از زندگی است. سایر
متغیرهای روانشناختی مرتبط با رضایت از زندگی مانند امید و خوش بینی نیز به سوی دیدگاه زمانی
F آینده مدار حرکت کرده اند(شایرینک و کاور04
240 ). لازاروس، کانر و فوکلمن به چندین مسیر :1985 ،6
اشاره کرده اند که دیدگاه امیدوارانه و خوش بینانه موجب فراخوانی هیجان های مثبت می شود و کیفیت
.(210 : مقابله با منابع استرس را بهبود می بخشد(لازاروس و همکاران، 1980
رضایت از زندگی به یک فرآیند قضاوتی _ شناختی اشاره دارد، و در آن افراد به طور کلی، کیفیت
.(72 : زندگی خود را بر اساس مجموعه ای از ملاک ها ارزشیابی می کنند (دینر و همکاران، 1985
برخی از محققان چهار نوع رضایت از زندگی را برمیشمارند.
که متأثر از میزان برخوداری افراد از امکانات است. (Having) 1.رضایت ناشی از داشتن
که معطوف است به روابط اجتماعی. (Relation) 2.رضایت ناشی از ارتباط
که پنداشت فرد نسبت به خویشتن و تعریف از کیستی خود (Being) 3.رضایت ناشی از بودن
بوده و دلالت بر معناداری و کنترل بر زندگی خود در مقابل از خود بیگانگی دارد.
که بیشتر معطوف است به گذراندن زمان آزاد در (Action) 4.رضایت ناشی از اقدام و عمل
.( قالب اوقات فراغت میشود (غفاری و امیدی، 1388
در نگاه به متغیر رضایت از زندگی دو رویکرد نظری وجود دارد: در رویکرد نخست، رضایت از زندگی
به مثابه یک سازه چند بعدی در نظر گرفته می شود و رویکرد دوم به رضایت از زندگی به مثابه یک متغیر
بسیط می نگرد.
1. Bi shop & Martin
2. Pavot & Dienner
3. Lucas et al
4. Diener et al
5. Karniol
6. Scheier & Carver
116 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
1) رضایت از زندگی به مثابه یک سازه: در این نگاه رضایت از زندگی سازه ای است که دارای ابعادی
چند است، البته در این رویکرد نیز تنوعی حاکم است.
1-1 ) در برخی موارد ابعاد رضایت از زندگی عبارت اند از: رضایت از زندگی خانوادگی، رضایت از
.( مسکن، رضایت از شغل و رضایت از تندرستی (نایبی، 1375
2-1 ) در اثری دیگر ابعاد رضایت از زندگی عبارت اند از: رضایت از خود، رضایت از دوستان، رضایت
.(92-84 : از خانواده، رضایت از محیط زندگی، رضایت از محیط کار (عظیمی، 1382
3-1 ) در اثر دیگری ابعاد رضایت از زندگی از جنس رضایت نیست: مثلاً رغبت به زندگی، تناسب
میان اهداف دست یافته با آرزوها، شاد بودن و نگاه مثبت داشتن، ثبات قدم و شکیبایی و تصور از
14PF خود به لحاظ زیستی، روانی و اجتماعی (آدامز
1
.(470 :1969 ،P
4-1 ) در پژوهشی دیگر رضایت از زندگی دارای شش بعد است که عبارت اند از: رضایت از زندگی
خانوادگی (رضایت از همسر و فرزند)، رضایت از شغل، رضایت از روابط اجتماعی(همکاران و
همسایگان)، رضایت از درآمد، رضایت از تحصیلات، رضایت از تسهیلات مهم خانواده (علیخواه،
.(1383
2) رضایت از زندگی به مثابه یک متغیر بسیط: در این نگاه رضایت از زندگی فاقد ابعاد است و اگر
در تحقیقات از گوی های متعددی برای سنجش آن استفاده شده قصد محقق ارتقای سطح
سنجش آن از ترتیبی به فاصله ای بوده، هر چند در برخی از تحقیقات برای سنجش از یک گویه
استفاده شده است:
1-2 ) در یک اثر تحقیقی برای سنجش رضایت از زندگی مستقیماً از خود فرد خواسته می شود که
میزان رضایت از زندگی را در قالب یک طیف چند گزینه ای لیکرت علامت بزند: (آیا به طور کلی
.( از زندگی راضی هستید؟)(محسنی، 1379
2-2 ) در پژوهشی دیگر، رضایت فرد از کل زندگی را بازتاب مجموع رضایت وی در زمینه های
گوناگون همچون درآمد، مسکن، شغل، فعالیت ها ی فراغت ، زندگ ی خانوادگ ی و مانن د آن ها
24PF می داند(انگلهارت
2
.(1373 ،P
3-2 ) تحقیق دیگری که در ذیل این رویکرد قرار دارد در سنجش خوشبختی ذهنی است. در این اثر
محقق هیچ تعریف خاصی را برای خوشبختی ذهنی ارائه نمی کند تا پاسخگو در یک گستره
وسیع و کلی به ارزیابی میزان خوشبختی خود بپردازد. در اینجا رضایت شخصی از طریق یک
گویه آورده شده و از پاسخگویان پرسیده شده که (شما به عنوان یک شخص چقدر از خودتان
34PF راضی هستید (دیش
3
.(2000 ،P
1. Adams
2 .Englehart
3. Dish
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 117
پیشینه تجربی
تحقیقات مختلفی در زمینه پدیده اعتیاد به کار و رضایت از زندگی در کشورهای مختلف و ایران صورت
گرفته که نشان از توجه ویژه به این پدیده در میان اندیشمندان علوم رفتاری و روانشناسی کار است که
به برخی از آن ها اشاره میکنیم.
باکر و دیگران ( 2007 ) در تحقیقی بین 168 زوجی که هر دو مشغول به کار بودند به بررسی رابطه
بین اعتیاد به کار و تأثیر آن بر عملکرد خانواده پرداخته است. آن ها بر اساس ادبیاتی که از قبل در اختیار
داشتند فرض کردند که اعتیاد به کار رابطه مستقیمی با ایجاد تعارض در تعادل کار - خانواده دارد. آن ها
با این فرضیه و بر اساس ارائه مدلی به نوعی به این رابطه دست پیدا کردند و نتایج قبلی را نیز تأیید
می کردند. به عبارتی اعتیاد به کار بر روابط بین خانواده و کار تأثیری منفی داشته است. مزیت برجسته
.(257 : این مدل، استفاده مناسب آن هم برای مردان و هم برای زنان است(بورک، 2007
پوتر در تحقیقی با عنوان نمایی از اعتیاد به کار میان مدیران تکنولوژی برتر با استفاده از ترکیبی از
مدلهای سنجش اعتیاد به کار که در گذشته مورد آزمون قرار گرفته است روی یک نمونه 14 نفری از
تیم مدیران چند ملیتی نتیجه به این شرح است که در برخی از آن ها میزان اعتیاد به کار در سطح
.(440 : متعادلی بوده اما در برخی نیز کاملا مخالف پیشنیازهای اعتیاد به کار بوده است(پورتر، 2006
بورک و همکاران در پژوهشی که انجام دادند به بررسی اعتیاد به کار میان روانشناسان استرالیا از
نظر تفاوت جنسیت پرداختهاند نمونه آن ها از 658 روانشناس عضو انجمن روانشناسی استرالیا صورت
گرفت که برای پژوهش خود از مدل اسپنس و رابینز و سه مؤلفه دیگر ( رفتارهای کاری، کار کردن و
رفاه ) استفاده کردهاند. نتایج پژوهش نشان دهنده این است که مردان در بعد عجین شدن در کار و
.(263 : اشتیاق امتیاز بالاتری کسب کردهاند(بورک و همکاران، 2006
در پژوهشی دیگر تحت عنوان بررسی رابطه جو سازمانی، نوع حرف و اعتیاد به کار از جانیستون و
جانسون که از مدل اسپنس و رابینز استفاده کردهاند. نمونه آماری آن ها 151 کارمند بخش دولتی و
خصوصی بود و از نتایج چنین استنباط شده است که میزان اثر هر یک از ابعاد مانند فشار کاری، درگیری
4PF شغلی، پیوند با همکاران و حمایت سرپرست متفاوت بوده است (جانستون و جانسون
1
.( 2005 ، ص 181 ،P
مک میلان و دیگران نیز به بررسی اعتیاد به کار پرداختهاند آن ها در پژوهش خود تحت عنوان
بررسی رابطه اعتیاد به کار بر روابط شخصی از مدل اسپنس و رابینز استفاده کردهاند. نمونه آماری آن ها
105 کارمند از صنایع مختلف بوده است نتایج چنین آمده است. نبود رابطه بین اعتیاد به کار و رضایت
45PF پایین روابط بین شخصی(مک میلان و همکاران
2
.(171 :2004 ،P
1. Johnstone & Johnson
2. Mc Millan et al
118 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
مام و بلاس با توزیع 762 پرسشنامه در اوهایو دریافتند که چنانچه درآمد اضافه تر به افراد پرداخته شود به
صورت جنونآمیزی کار می کنند، هم چنین نیازهای خانواده نیز مسبب کار بیشتر در بین آن ها نیز می باشد.
حتی مشاهده شده که کسانی که دارای تحصیلات بالاتری هستند و در شرکتهای بزرگ و معتبری کار
46PF می کنند و دارای مشاغل حرفهای هستند، گرایش زیادی به اعتیاد به کار دارند(مائومن و بلز
1
.(1137 :2001 ،P
رضائیان و همکاران در پژوهش خود با نام اعتیاد به کار بستری برای تقویت رفتارهای شهروند
سازمانی یا پدیدهای منفی برای سازمانهای دولتی صورت پذیرفت. جامعه آماری کادر درمانی بیمارستان
شهید بهشتی کاشان بودهاند که بدین منظور 340 پرسشنامه توزیع و جمعآوری گردید. نتایج این
پژوهش حاکی از آن است که بین اعتیاد به کار و رفتار شهروند سازمانی و ابعاد چهارگانه آن رابطه مثبت
و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج نشان میدهد اعتیاد به کار علاوه بر پیامدهای منفی دارای پیامد-
های مثبت همچون خلق رفتارهای شهروند سازمانی نیز میباشد. این موضوع چالشی بزرگ را در برخورد
.(35 : با این پدیده فراگیر برای مدیران ایجاد میکند(رضائیان و همکاران، 1392
در تحقیقی که عنایتی و همکاران خود انجام دادند، با عنوان بررسی رابطه بین اعتیاد به کار و تعهد
سازمانی نمونه آماری کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان کاشمر بود که 86 پرسشنامه توزیع و
جمعآوری شد و نتایج حاصل از این بررسی همبستگی معنادار و مثبت میان اعتیاد به کار و تعهد سازمانی
را تأیید میکند علاوه بر این با تجزیه و تحلیل دادهها مشخص شد که رابطه معنادار و مثبتی بین عجین
.( شدن با کار، تمایل درونی به کار و لذت از کار با تعهد سازمانی وجود دارد(عنایتی و همکاران، 1391
احمدی و همکاران در پژوهشی با عنوان نقش عوامل شخصیتی در شکلگیری اعتیاد به کار که انجام
دادند به این نتیجه رسیدند که ویژگیهای شخصیتی، چون وظیفهشناسی، برونگرایی و گشودگی، رابطه
مثبتی با اعتیاد به کار دارند، درحالی که بین ابعاد شخصیتی روان رنجوری و سازگاری با اعتیاد به کار رابطه
معناداری مشاهده نشد. باید این نکته ذکر شود که جامعه آماری این پژوهش در برگیرنده هیأت علمی دانشگاه
.(46 : تهران بوده و برای آن 230 پرسشنامه توزیع و جمعآوری شده است(احمدی و همکاران، 1389
لی و همکاران در مطالعه خود با نام پیش بینهای رضایت از زندگی در پرستاران کرهای به بررسی
سطح رضایت کاری و فرسودگی شغلی و رضایت از زندگی در میان پرستاران پرداخت و از نتایج پژوهش
مشخص گردی د ک ه بی ن رضایت ا ز زندگ ی و رضایت کاری رابط ه مثبت و بی ن رضایت ا ز زندگ ی و
.(632 : فرسودگی شغلی رابطه منفی وجود دارد(لی و همکاران، 2004
کوووما هانکانن و همکاران یک فراتحلیل در زمینه رضایت از زندگی انجام دادند و دریافتند که
رضایت کمتر از زندگی با خطر بالاتر خودکشی همبسته است، حتی وقتی متغیرهایی چون سن، جنس،
1. Maum & Bellas
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 119
وضعیت سلامت پایه و مصرف الکل کنترل شود. مردان ناراضی از زندگی در مقایسه با زنان ناراضی، 25
47TF 4هییوما-هونکانین4 T) بار بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند
.(433 :2001 ،1
شوارتز و استراک در پژوهش خود نشان دادهاند که متمایزسازی سه سطح رضایت از زندگی یعنی
رضایت از گذشته، حال و آینده برای برآورد تأثیرات این سازه بر سلامت روانی به پیش بینیهای دقیقتر
48PF سلامت روانی و مقابله با منابع استرس زندگی منجر میشود(شوارتز و استرک
2
.(27 :1991 ،P
امینی و همکاران پژوهشی با عنوان بررسی مقایسه ای بین رضایت از زندگی، تاب آوری و فرسودگی
شغلی پرستاران بخش های ویژه و سایر بخش ها انجام دادند. جامعه آماری این پژوهش شامل پرستاران
شاغل در بیمارستان های شهر تهران در سال 1389 بود. نتایج پژوهش نشان داد که پرستاران بخش ویژه
رضایت از زندگی و تاب آوری کمتری از سایر بخش ها دارند و فراوانی فرسودگی شغلی پرستاران بخش
.(9 : ویژه به طور معناداری بالاتر از سایر بخش هاست(امینی و همکاران، 1391
دربندی پژوهشی تحت عنوا ن نقش رضایتمندی شغلی و رضایت از زندگی در فرسودگی شغلی
کارکنان مجموعه های پتروشیمی فاز 1 عسلویه انجام داد. شرکت کنندگان در این پژوهش شامل 361
کارمند مرد که با استفاده از نمونه گیری در دسترس انتخاب و از طریق سه ابزار پرسشنامه رضایت از
زندگی، پرسشنامه رضایت شغل ی و پرسشنامه فرسودگی شغلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه و
تحلیل داده ها نشان داد که رابطه منفی و معناداری بین رضایت شغلی و رضایت از زندگی با فرسودگی
.( شغلی وجود دارد(دربندی، 1390
پرداختچی و همکاران در پژوهش خود تحت عنوا ن بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و
فرسودگی شغلی مدیران و معلمان مدارس شهرستان تاکستان به بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و
1388 پرداختند. نتایج - فرسودگی شغلی کلیه معلمان و مدیران شهرستان تاکستان در سال تحصیلی 78
پژوهش نشان می داد که بین کیفیت زندگی کاری و فرسودگی شغلی معلمان و مدیران رابطه معکوس و
معناداری وجود دارد. از میان مؤلفه های کیفیت زندگی کاری به ترتیب متغیرهای پرداخت منصفانه،
تناسب اجتماعی، فضای کلی زندگی و توسعه قابلیت های فردی بیشترین رابطه را بر فرسودگی شغلی
.(25 : دارند(پرداختچی و همکاران، 1388
بر این اساس فرضیههای پژوهش را میتوان به صورت زیر بیان نمود:
فرضیه اصلی
اعتیاد به کار با رضایت از زندگی رابطه معناداری دارد.
فرضیه های اختصاصی
1) بین عجین شدن با کار و رضایت از زندگی خانوادگی رابطه معناداری وجود دارد.
1.Koiumaa-Honkanen
2.Schwartz & Strack
120 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
2) بین تمایل درونی به کار و رضایت از زندگی رابطه معنا داری وجود دارد.
3) بین لذت از کار و رضایت از زندگی خانوادگی رابطه معناداری وجود دارد.
4) بین عجین شدن با کار و رضایت از خود رابطه معناداری وجود دارد.
5) بین تمایل درونی به کار و رضایت از خود رابطه معناداری وجود دارد.
6) بین لذت از کار و رضایت از خود رابطه معناداری وجود دارد.
شکل 1: مدل تحلیلی تحقیق
روش تحقیق
این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق
شامل زنان شاغل فرهنگی در آموزش و پرورش شهر یزد میباشد. تعداد جامعه آماری 340 نفر برآورد
گردید، سپس با استفاده از جدول مورگان، تعداد نمونه آماری 181 برآورد شد. جهت جمع آوری دادههای
لازم از دو پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه اعتیاد به کار اسپنس و رابینز ( 1992 ) و برای رضایت از
داینر و همکاران ( 1985 ) استفاده شده که براساس مقیاس لیکرت پاسخ SWLS زندگی از پرسشنامه
داده شد. روش نمونهگیری در دسترس بوده و که 190 پرسشنامه توزیع شد که در نهایت 167 پرسش-
نامه برگشت داده شد و تعداد 161 قابل قبول بود و در تجزیه و تحلیل از آنها استفاده شد. جهت تجزیه
و تحلیل دادههای جمعآوری شده، از روش تحلیل عاملی تاییدی و مدل سازی معادلات ساختاری و نرم
استفاده شد. SMAER PLS افزار
راک اب ندش نیجع
راک هب ینورد لیامت
راک زا تذل
دوخ زا تیاضر
یگدنز زا تیاضر
هب دایتعا راک
زا تیاضر یگدنز
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 121
یافته ها
آمار توصیفی
جنس: همه پاسخ دهندگان از نظر جنس، زن بوده اند.
سن: سن 27 نفر از پاسخدهندگان بین 26 تا 35 بود که 16,8 درصد افراد را تشکیل میدهد، 102 نفر
از آنها سنی بین 36 تا 45 داشته که درصد آن 63 است و در آخر 32 نفر بالای 46 سال سن داشته که
اینها 20 درصد را به خود اختصاص دادهاند.
سابقهکار: افراد کمتر از 5 سال 4نفر بودهاند که 2,5 درصد میباشند، 23 نفر از پاسخدهندگان سابقه
کاری بین 6 تا 10 سال دارند که 14,3 درصد میباشد، افرادی که بین 11 تا 20 سال سابقه کار دارند 61
نفر هستند که درصد فراوانی آنها 38 است، و در آخر 73 نفر از پاسخدهندگان که 45 درصد را به خود
اختصاص دادهاند بالای 20 سال سابقه کار دارند.
تحصیلات: 28 نفر یا 17 درصد از افراد دارای مدرک کاردانی و پایینتر هستند، 124 نفر یا 77 درصد
که بیشترین افراد نمونه را تشکیل میدهند دارای مدرک کارشناسی هستند و 9 نفر یا 6 درصد افراد داری
مدرک کارشناسی ارشد هستند.
آزمون نرمال بودن داده ها
برای بررسی نرمال بودن مؤلفه های ابعاد الگو از آزمون کلموگروف اسمیرنوف استفاده گردید و با توجه به
:HR0R) 0 بود، پس فرض صفر / اینکه مقدار سطح معن اداری در تمامی متغیر ها پایین تر از مقدار خطای 05
داده ها نرمال هستند ) رد شد، یعنی مؤلفه های پژوهش همگی غیر نرمال می باشند.
و (CFA) در این بخش برای پاسخ به فرضیات تحقیق از تکنیک های تحلیل عاملی تأییدی
استفاده شده است. در این تحقیق به دلیل چند سطحی بودن (SEM) مدل سازی معادلات ساختاری
مدل و عدم نرمال بودن متغیرهای تحقیق برای تأیید مدل و پاسخ به فرضیه های تحقیق از روش حداقل
49PF مربعات جزئی
1
P نسخه 2 استفاده شده است. روش تخمین SMART PLS با استفاده از نرم افزار (PLS)
ضرایب را به گونه ای تعیین می کند که مدل حاصل، بیشترین قدرت تفسیر و توضیح را دارا باشد: PLS
بدین معنا که مدل بتواند با بالاترین دقت و صحت، متغیر وابسته نهایی را پیش بینی نماید. روش حداقل
نیز معرفی می کنند، یکی از روش های PLS مربعات جزئی که در بحث الگوسازی رگرسیونی آن را با
آماری چند متغیره محسوب می شود که به وسیله آن می توان علیرغم برخی محدودیت ها مانند نامعلوم
بود ن توزی ع متغی ر پاسخ ، وجو د تعدا د مشاهدات ک م و ی ا وجو د خو د همبستگ ی جدی بی ن متغیرهای
توضیحی: یک یا چند متغیر پاسخ را به طور همزمان در قبال چندین متغیر توضیحی الگوسازی نمود.
1. Partial Least Square
122 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
یافتههای استنباطی
نتایج تحلیل عاملی تأییدی دو مرتبه ای(مدل های اندازه گیری)
قبل از وارد شدن به مرحله آزمون فرضیات و مدل مفهومی تحقیق ، اطمینان یافتن از صحت مدلهای
اندازهگیری متغیرهای برونزا و درونزا ضروری میباشد. این کار از طریق تحلیل عاملی مرتبه تأییدی دو
مرتبه ای صورت گرفته است.
05PF جدول ( 1) شاخص های اعتبار همگرا
1
15PF و پایایی ترکیبی ،P
2
P و میانگین پاسخ را نشان می دهد. پایایی (CR)
ترکیبی در واقع نسبت مجموع بارهای عاملی متغیرهای مکنون به مجموع بارهای عاملی بعلاوه واریانس
خطا می باشد. مقادیر آن بین 0 تا 1 می باشد و جایگزینی برای آلفای کرونباخ است. مقدار این شاخص نباید
F کمتر از 6/. باشد. به این شاخص نسبت دیلون- گلداشتاین نیز گفته می شود (چین و نیستد25
.(326 :1999 ،3
علاوه بر روایی سازه که برای بررسی اهمیت نشانگر های انتخاب شده برای اندازه گیری سازه ها به
35PF کار می رود، روایی تشخیصی
4
P نیز در تحقیق حاضر مورد نظر است به این معنا که نشانگر های هر سازه در
نهایت تفکیک مناسبی را به لحاظ اندازه گیری نسبت به سازه های دیگر مدل فراهم آورند. به عبارت
ساده تر هر نشانگر فقط سازه خود را اندازه گیری کند و ترکیب آن ها به گونه ای باشد که تمام سازه های به
AVE45PF ) خوبی از یکدیگر تفکیک شوند. با کمک شاخص میانگین واریانس استخراج شده
5
P ) مشخص شد
0 هستند. / که تمام سازه های مورد مطالعه دارای میانگین واریانس استخراج شده بالاتر از 5
5PF جدول ( 2) ماتریس همبستگی بین متغیرهای تحقیق و شاخص اعتبار منفک
6
P را نشان می دهد. روی
را نشان می دهد. طبق این (AVE) قطر اصلی این ماتریس ریشه دوم میانگین واریانس تبیین شده
شاخص واریانس هر متغیر مکنون باید برای شاخص های مربوط به خودش بیشتر از سایر شاخص ها باشد.
متغیر مکنون محاسبه و سپس حاصل را با مقادیر همبستگی ای AVE برای تشخیص این امر ابتدا جذر
که این متغیر مکنون با سایر متغیرهای مکنون داشته مقایسه می شود. در نهایت لازم است حاصل جذر
از مقادیر سایر همبستگی ها بیشتر باشد. اینکار برای سایر متغیرهای مکنون تکرار می شود. لازمه AVE
تأیید روایی منفک بیشتر بودن مقدار ریشه دوم میانگین واریانس تبیین شده از تمامی ضرایب همبستگی
56PF متغیر مربوط با باقی متغیرها است (فورنل لارکر
7
45 ). پایین قطر اصلی ضرایب همبستگی :1981 ، P
پیرسون نشان داده شده اند. ضریب مثبت نشان دهنده رابطة مثبت و مستقیم و ضریب منفی نشان دهنده
1. Average Variance Extracted
2. Composite Reliability
3. Chin & Newsted
4. Discriminant Validity
5. Average Variance Extracted
6. Discriminant Validity
7 . Fornell-Larcker
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 123
% رابطه منفی و معکوس بین دو متغیر می باشد. تمامی ضرایب همبستگی در سطح خطای کمتر از 1
مثبت و معنادار هستند.
(GOF ) شاخص نیکویی برازش مدل
این شاخص سازش بین کیفیت مدل ساختاری و مدل اندازه گیری شده را نشان می دهد و برابر است با:
2GOFAVER=×
نآ رد هکAVE و2R 0/ از 4 GOF می باشد. بالا بودن شاخص مقدار R و 2 AVE میانگین
0 بزرگ تر شده / 0 شده است و از مقدار 4 / برازش مدل را نشان می دهد. مقدار شاخص برازش برابر 637
است و نشان از برازش مناسب مدل دارد. به بیان ساده تر داده های این پژوهش با ساختار عاملی و
زیربنای نظری تحقیق برازش مناسبی دارد و این بیانگر همسو بودن سؤالات با سازه های نظری است.
جدول 1. شاخص روایی، پایایی و توصیفی
متغیر
AVE
CR
GOF
0,77
اعتیاد به کار
0,53
0,187 0,84
رضایت از زندگی
0,73
جدول 2. ماتریس همبستگی و روایی منفک
(2)
( متغیرهای پنهان
( 1
اعتیاد به کار
0,729
0,855
- رضایت از زندگی
0,237
شکل 2، مدل معادلات ساختاری را در حالت تخمین ضرایب استاندارد نشان میدهد. در این مدل
متغیر اعتیاد به کار مستقل و متغیر رضایت از زندگی متغیر وابسته است. در این نمودار ضرایب تحت
عنوان بارهای عاملی هستند که روابط بین متغیرهای اصلی و ابعاد آن میباشند. تمامی مقادیر بارهای
عاملی از مقدار قابل قبولی برخوردارند.
124 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
برای مدل اندازهگیری بارهای عاملی PLS شکل 2: خروجی نرمافزار
جدول 3. مقدار بارهای عاملی
ابعاد
اعتیاد به کار
رضایت از زندگی
0/ عجین شدن در کار
85
0/ تمایل درونی
72
0/ لذت از کار
61
0/ رضایت از زندگی خانوادگی
71
0/ رضایت از خود
98
نشان میدهد. این (t-value) شکل 3، مدل بوتاسترپ را در حالت قدر مطلق معناداری ضرایب
میآزماید. بر طبق t مدل در واقع تمامی معادلات اندازهگیری و معادلات ساختاری را با استفاده از آماره
1 بیشتر / از 96 t این مدل، ضریب مسیر و بار عاملی در سطح اطمینان 95 % میباشد اگر مقدار آمارهی
باشد.
0,000
0,055
ندش نیجع
راک رد
هب ینورد لیامتراک
راک زا تذل
دوخ زا تیاضر
یگدنز زا تیاضر یگداوناخ
راک هب دایتعا
زا تیاضریگدنز
۰٫۸٤۸
0,717
0,978
۰٫۲۳٥-
0,610
۰٫۷۱۱
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 125
(t-value) شکل 3: مدل بوتاسترپ در حالت قدرمطلق معناداری
جدول 4. مقدار بوت استرپ در حالت قدر مطلق معناداری
ابعاد
اعتیاد به کار
رضایت از زندگی
عجین شدن در کار
6,600
تمایل درونی
3,865
لذت از کار
3,507
رضایت از زندگی خانوادگی
5,030
رضایت از خود
9,875
بر اساس یافتههای پژوهش و تجزیه و تحلیل دادها به این نتیجه میتوان دست یافت که اعتیاد به
.( کار بر روی رضایت از زندگی دارای رابطهای منفی و معناداری است(جدول 5
جدول 5. جدول تأیید فرضیات
فرضیات
رد/ تایید
ضرایب استاندارد اثر کل
HR1 ا
عتیاد به کار
رضایت از زندگی

4/33 -
0/23
رد ندش نیجع راک
هب ینورد لیامتراک
راک زا تذل
دوخ زا تیاضر
زا تیاضر یگدنز یگداوناخ
هب دایتعاراک
زا تیاضریگدنز
6,60
۳۸٦٥
3,507
4,236
9,875
5,030
126 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
جدول 6. نتایج برآورد ضریب همبستگی پیرسون
رضایت از زندگی خانوادگی رضایت از خود
-0/01 -0/
عجین شدن با کار
23
-0/03 -0/
تمایل درونی به کار
18
-0/002 -0/
لذت از کار
125
Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed)
نتایج جدول 6 حاکی از آن است که بین ابعاد اعتیاد به کار با یکی از ابعاد رضایت از زندگی رابطه
منفی و معنادار وجود دارد به این شرح که بین ابعاد اعتیاد به کار و رضایت از زندگی خانوادگی در سطح
اطمینان 99 % رابطه معناداری وجود دارد اما بین ابعاد اعتیاد به کار با رضایت از خود این رابطه کمرنگتر
است.
بحث و نتیجهگیری
چنانچه از اهداف مقاله بر میآید هدف اصلی بررسی و تجزیه و تحلیل رابطه بین اعتیاد به کار و رضایت از زندگی
معلمان زن میباشد. زندگی مدرن علاوه بر پیچیدگی به دلیل سرعت فزاینده، باعث سردرگمی انسانها و برخی
اختلالات در زندگی یا هر چیزی که با انسان در ارتباط است میشود. شاید بتوان گفت یکی از اختلالات اعتیاد به
کار نارضایتی در زندگی باشد که بر فرد اثراتی مخرب و جبران ناپذیری میگذارد و باعث میشود که این آثار
مخرب همراه با افراد به محیط کار کشیده و کارایی و بهرهوری در حد مطلوب نباشد. حال با توجه به اینکه حرفه
معلمی از جمله مشاغلی است که در متن جامعه علمی قرار دارد و روزانه اوقات زیادی را با دانشآموزان در ارتباط
هستند بنابراین در معرض اعتیاد به کار قرار میگیرند و این مسئله میتواند زندگی معلمان زن را دچار تشویش
کند. تاریخ جهان همیشه شاهد نقش بسیار عظیم و انکارناپذیر زنان در حوادث گوناگون است. زنان به عنوان
بخش عظیمی از جامعه نقش بسزایی را ایفا میکنند. رضایت از زندگی یک شرط اساسی برای رسیدن به اهداف
است. وقتی مردم شاد هستند به نظر می رسد که تفکرشان بیشتر فراغاندیش و خلاق است. میتوان گفت رضایت
از زندگی در افراد شاغل باعث میشود از نقاط مثبت و منفی خود آگاه شوند، افراد محیط پیرامون خود را تحت
کنترل داشته باشند، تواناییهای فردی و استعدادهایش شکوفا شوند و در مقابل سختیها و رنجها پایداری و
مقاومت کنند. در مقابل افرادی که شاد نیستند و مضطرب می باشند، دید تونلی و تفکر خشک را به نمایش
می گذارند. یکی از ابعاد مهم و حیاتی برای زنان رضایت از زندگی است چون لازمه یک زندگی مفید و مؤثر و
رضایت بخش فردی است اگر شخص احساس رضایت نداشته باشد ممکن است دچار اختلال و مشکلاتی در
زندگی شخصی و کاری شود که می تواند بر کار و عملکرد وی تأثیر داشته باشد. باید به این نکته اشاره کرد که
مهم ترین تفاوت احساسی بین زن و مرد این است که زنان تغییرپذیری بیشتری دارند. زنان 50 درصد بیشتر از
مردان دچار اضطراب و روان رنجوری هستند و هیجان منفی بیشتری در زندگی روزمره دارند و در برابر مردان
دچار افسردگی می شوند. شاید این مهم ترین دلیل کم بودن رضایت از زندگی زنان نسبت به مردان باشد.
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 127
حال با توجه به اهمیت موضوع به این مهم میپردازیم که آیا اعتیاد به کار باعث رضایت از زندگی معلمان زن
میشود یا خیر ؟ در مواردی مشاهده شده است که اعتیاد به کار مثبت ارزیابی شده و در مواردی منفی حال با
توجه به یافتههای پژوهش، فرضیه اصلی پژوهش تأیید میشود یعنی اینکه، اعتیاد به کار، رابطهای منفی و
معناداری با رضایت از زندگی دارد: بدین معنا که هرچه اعتیاد به کار معلمان بیشتر شود آنها از زندگی خود
رضایت کمتری دارند.
یافتههای پژوهش حاکی از این است که عجین شدن با کار و رضایت از زندگی خانوادگی با هم رابطهای
معناداری دارند اما این رابطه منفی است و هر قدر عجین شدن با کار در افراد بیشتر میشود آنها در زندگی
خانوادگی دارای مشکلاتی میشوند و باعث نارضایتی آنها میگردد. بین تمایل درونی به کار و رضایت از زندگی
خانوادگی نیز رابطه معنادار و منفی وجود دارد یعنی با افزایش تمایل درونی افراد به کار رضایت از زندگی
خانوادگی آنها کاهش پیدا میکند. همچنی ن بی ن لذت ا ز کا ر و رضایت ا ز زندگ ی خانوادگ ی رابط ه منف ی و
معناداری وجود دارد پس با افزایش لذت از کار در افراد، رضایت از زندگی خانوادگی آنها کاهش پیدا میکند.
بین عجین شدن با کار و رضایت از خود رابطهای وجود ندارد پس این فرضیه تأیید نمیگردد.، بین تمایل
درونی با کار و رضایت از خود رابطهای معنادار وجود ندارد: همچنین بین لذت از کار و رضایت از خود رابطهای
معناداری وجود ندارد. نتایج به دست آمده در این پژوهش با نتایج مطالعات بورک و همکاران ( 2006 ) همراستا
است آنها به این نتایج دست یافتند که اعتیاد به کار در روابط بین خانواده و کار تاثیری منفی دارد. همچنین
57PF رابینسون و پست
1
P 1997 ) آنها به چنین نتایجی دست یافتند که اعتیاد به کار باعث میشود افراد در توانایی حل )
مشکل ناکام، در برقراری ارتباط با اعضای خانواده ناموفق و همچنین عملکرد کلی خانواده منفی باشد بنابراین با
بیان این مسئله که اعتیاد به کار بر روابط خانوادگی و زندگی افراد تاثیر میگذارد میتوان گفت که یکی از دلایل
کاهش رضایت از زندگی اعتیاد به کار میتواند باشد به عقیه رابینسون ( 1998 ) اختصاص دادن زمان به خانواده و
مشورت از آنها نیز میتواند باعث التیام اثرات منفی اعتیاد به کار گردد (به نقل از زارعی متین و جمشیدی
کهساری، 1388 ). اما نتایج پژوهشهای این تحقیق با مطالعات فولادپور و همکاران ( 1394 ) مخالف است. شاید
اینگونه به نظر برسد که اگر اعتیاد به کار تنها بر روی شخص اثر داشته باشد و دیگر ابعاد رضایت را که از دیگران
متاثر میشود را در نظر نگرفت بتوان گفت اعتیاد به کار چندان باعث نارضایتی فرد از زندگی نمیشود. و همچنین
ذکر کرد که یکی از ابعاد اعتیاد به کار لذت بردن از کار است که برای شخص میتواند رضایت بخش باشد اما
زمانی که فرد به صورت اجتماعی زندگی میکند و اطرافیانش از او تاثیر می پذیرند اعتیاد به کار باعث نارضایتی
در افراد و اطرافیانش میشود. پژوهشها نشان میده د ک ه اعتیا د ب ه کا ر د ر مشاغل ی بالاست ک ه د ر آنها،
فرصت هایی برای سطوح بالای رضایت شغلی فراهم است، مشاغلی که در آن به افراد اجازه میدهد تا ساعات
طولانی و متمادی را کار کنند، مشاغلی که در آن معیارهای عین ی ارزیاب ی عملکر د یک فر د دشوا ر است و
.(200 : مشخص نیست (بورک و همکاران، 2006
همچنین اعتیاد به کار نیز با تعهد سازمانی رابطه مثبت و معناداری دارد، یعنی معلمان که ساعات زیادی مشغول
به کار بوده و ذهن آنها به طور دائم درگیر مسائل و مشکلات دانشآموزان است، به لحاظ عاطفی به سازمان وابسته
1. Robbinson & Post
128 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
بوده، و از عضویت در سازمان لذت میبرند. بنابراین میتوان چنین نتیجه گرفت که وقتی معلمان ساعاتی علاوه بر
زندگی خود مشغول به رسیدگی به کار دانشآموزان هستند، به این دلیل است که نسبت به اهداف و ارزشهای
.( سازمان خود پایبند و وابستگی عاطفی، هنجاری و مستمر دارند(مک میلان و همکاران، 2003
با توجه به یافتههای پژوهش و بنابر شواهد فرضیهای، راهکارهایی در جهت کاهش تأثیرات منفی پدیده
اعتیاد به کار و افزایش امکان رضایت از زندگی توصیه میشود:
1) با توجه به یافتههای پژوهش، سازمانها باید حداکثر تلاش خود را صورت دهند تا برای کارکنان
برنامههای آموزشی با محور مدیریت زمان و مهارتهای حل مسئله برگزار کنند تا امکان بهره برداری
افراد از زمان خود فراهم آید.
2) با توجه به نتایج فرضیه تحقیق توصیه می شود برای حمایت از وقوع رفتارهای توأم با اعتیاد به کار در
محیط سازمانی، به لحاظ حرفه ای به این رفتارها پاداش داده شود.
3) از آنجایی که شغل معلمی به شدت مستلزم گذاشتن وقت زیاد برای دانشآموزان است، از قابلیت
زیادی برای تحقق به اعتیاد به کار برخوردار است زیرا مشغله ذهنی فراوانی را از فرد طلب می کند. از
این رو سازمان ها با بهره گیری از حمایت های اجتماعی می توانند به جلوگیری از تأثیرات مخرب اعتیاد
به کار بپردازند.

مراجع

4TReferences
Adams, David L. (1969). Analysis of Life Satisfaction Iindex, Journal of
Gerontology, vol 24.
Ahmadi, Parviz, Tahmasebi, Reza; Baba Shahi Jabbar; Fatahi Mahdi; (2010), The Role of Personality Factors in the Formation of Drugs in Work (Case Study: Faculty Members of Tehran University), Research Transformation Management, Year 2 No. 3: 67-46.
Aliikh, Fereydoun. (2009), Measurement of the Basic Concepts of the Social Sciences, National Plans.
Amini, Fahimeh, Farahsan, Kiumars; Nikodazadeh Khodmirza, Ezatollah, (2012), A Comparative Study on the Life satisfaction bit, resilience and burnout of nurses in special departments and other departments, Quarterly Journal of Nursing Management, Vol. 1, No. 4, pp. 17 -9.
Askari, Azadeh, Nouri, Abolghasem. (2011), Study of Addiction to Work with General Health Dimensions in the Employees of an Industrial Company in Isfahan, Vol. 8, No. 2, Pages 38-31.
Azimi, Mojgan (2003), The Relationship Between Life and Religion Satisfaction Between Students, Journal of Social Sciences, Faculty of
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 129
Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, vol. 1, No. 3: 118-83.
Bakker A, Oerlemans W, Demerouti E, Slot B, Ali D, (2011).Flow and Performance: A study among talented dutch soccer players. J Appl Sport Psychol.; Vol. 12 N. (3): 442-450.
Bi shop, A. J; Martin,P; (2006). Happiness and congruencein older adalhood. A Structural model of life satisfaction. Aging and mental Helth, Vol, 10, pp. 445-453.
Buelens, M., and Poelmans, S.A.Y, (2004). Enriching the spence and Robbins’ typo- logy of work holism: Demographic, motivational and organizational correlates, Organizational Change Management: 457–470.
Burke RJ, (1999, a). Workaholism and extra-work satisfaction. Int J Organ Anal. Vol. 7, pp. 352–364.
Burke RJ, (1999, b). It’s not how hard you work but how you work hard: evaluating workaholism components. Int J Stress Manage. Vol. 6: 225–240.
Burke RJ, .(1999, c). Are workaholics job satisfied and successful In their careers? Career Dev Int 4: 277–282.
Burke, R. Burgess, Z and Fullon, B,(2006).Workaholism Among Australian Female Managers and Professionals, Equal Opportunities Intermational, vol. 25, N. (3), pp. 200-210.
Burke, R. J, (2007).Research Companion to Working Time and Work Addiction, Edward Elgar Publishing.
Burke, R. J., Oberklaid, F., Burgess, Z. (2006). Workaholism among Australian women psychologists: Antecedents and consequences. International Journal of Management, Vol. 21 N. (3), pp . 263-277.
Cantarow, E, (1979). Women workaholics, Mother Jones.
Cherrington, D. J, (1980). The work ethic, American management association, New York, NY.
Chin, W. W.,& Newsted, P. R. (1999). Structural equation modeling
analysis with small samples using PLS, in rick hoyle(ed). Statistical
strategies for small samples research, sage Publications: 307-341.
Darbandi, Mohsen. (2011), The Role of Job Satisfaction and Life Satisfaction in the Work-related Burnout of Employees of Phase 1
130 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
Petrochemical Complexes in Assaluyeh. master's degree in psychology, Sistan and Baluchestan University.
Diener ED, Emmons RA, Larsen RJ, Griffin Sh, (1985). The
Satisfaction with Life Scale. J Pers Assess.Vol, 49 N, (1): 71-75.
Diener, E., E. M. Suh, R. E. Lucas, and H. L.Smith, (1999). Subjective Well-Being, Three Decades of Progress, Psychological Bulletin, Vol. 125, No. (2: 276-302.
Dish, William B. (2000). Student Functioning, Concerns, And Socio-
Personal Well – Being, Social Indicators Research.
Enayati, Gholamreza, Shakari, Gholam Abbas, Tahmasebi, Reza; Ghaffari, Hasan; Shabani, Mehdi. (2012), The Study of the Relationship between Addiction to Work and Organizational Commitment, Development Management Process, Volume 25, Issue 1, Year 79: 114-93.
Evan J. Douglas, Robyn J . Morris (2006), Workaholic, or just hard worker?, Journal: Career Development International, Vol, 22 , N, 9 , pp. 394-417.
Fooladpour, Hossein, Barzegar, Majid, Sarvaghad, Siroos (2015). The relationship between addiction to work and satisfaction with life and job satisfaction of nurses in Dr. Gorazi Sirjan Hospital Second International Management Conference and Development Culture.
Fornell, C., Larcker, D.F., (1981). Evaluating structural equation models with unobservable
Ghaffari, Gholamreza and Reza, Omidi (2009), Quality of Life, Social Development Index, Tehran: Shiraze.
Gholipour, Aryan; Nargesian, Abbas; Tahmasbi, Reza; (2008), Addictive Work: A New Challenge of Human Resource Management Organizations, Management Knowledge, Issue 21, No. 81: 110-91.
Headey, B. W. and A. J. Wearing, (1992). Understanding Happiness, A Theory of Subjective Well-Being, Melbourne: Longman Cheshire.
Inglehart, Ronald. (1994), Cultural transformation in the advanced industrial society, translation of Maryam Chatter, Desert.
Jackson S, Eklund R., (2002). Assessing flow in physical Activity, The flow state-2 and dispositional flow scale-2 Jj of sport and exercise psycholog ; vol 24, N. (4): 133-150.
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 131
Jamshidi Qassari, Hamza (2009), Changing; New Human Disease, Tadbir Monthly, Year 19, Issue 201.
Johnstone, A., and Johnson, L. (2005). The relationship between organizational climate, occupational type and Workaholism, New Zeeland Journal of psychology, Vol. 34:181-188.
Karniol R, (1996). The motivational impact of temporal focus: Thinking about the future and the past, Annual Review of psychology, vol 47: 593-620.
Keyes, C.L.M., Shmotkin, D., & Ryff, C.D. (2002), Optimizing wellbeing:
The empirical encounter of two traditions, Journal of Personality
and Social Psychology, Vol 82, N, (6): 1007-1022.
Killinger, B, (1991). Workaholics: the respectable addicts. Simon and Schuster, New York, NY.
Koiumaa-Honkanen H, Honkanen R, Viinamaki H, Heikkila K, Kaprio J, koskenvuo M, (2001); Life statisfaction and suicide: A-20Year follow–up study. American Journal of Psychiatry, 158(3): 433-439.
Lazarus RS, Kanner AD, Folkman S. Emotions: A Congnitive-phenomenological analysis. In Plutchik R and Kellerman H, (1980). Emotion: Theory, research and experience, New York: Academic: 182-217.
Lazarus. S., & Folkman, S. (1984), Stress , appraisal and coping, New
York Springer Publishing Company.
Lee H. Hwang S. Kim J & Daly B, (2004); Predictor of life satisfaction of Korean nurses. Nursing and Healthcare Management and Policy Journal, Vol, 48 N, (6): 632-641.
Lucas RE, Dienner E, Suh E, (1996). Discriminant validity of well- being measures , Journal of personality and Social Psychology, vol 71: 616-628.
Machlowitz, M, (1980). Workaholics. living with them, working with them, addison-wesley publishing company, reading, MA.
Makkangas F, Bakker A, Aunola K, Demerouti E, (2010). Job resources and flow at work: modeling the relationship via latent growth curve and mixture model methology. J Occup Organ Psychol. Vol. 83 N. (3): 795-814.
Maume, Jr., and Bellas, M.L. (2001), The overworked American or the time bind? American Behavioral Scientist, Vol. 44: 1137-1156.
132 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
Mc Millan, L. H. W. O’Driscoll, M. P., & Burke, R. J, (2001).
Workaholism: a review of theory, research and new directions. In C. L.
Cooper & I. T. Robertson (Eds.). International review of industrial and
organizational psychology: 167–190.
Mc Millan, L.H.W., Brady, E.C., O'Driscoll, M.P., (2004), The Impact of workaholism on personal relationships, British Journal of Guidance and Counseling, Vol. 32: 171-178.
McMillan L. H. W., O’Driscoll M. P., Burke R. J. ; Workaholism: A review of theory, research and new directions; In C. L. Cooper & I. T. Robertson. (Eds.), International Review of Industrial and Organizational Psychology, New York: John Willey, 2003.
Mohseni, Manouchehr. (2000), A Survey on Knowledge, Attitudes and Social-Cultural Behaviors in Iran, Tehran, Secretariat of the Public Culture Council.
Naibi, Hooshang. (1996), Measuring the degree of happiness of Tehranian household caregivers Master's degree in Sociology, Research Center of the Ministry of Guidance.
Naughton, T. J, (1987). A conceptual view of workaholism and implications for career counselingand research, Career Development Quarterly, Vol. 6: 180-187.
Oates, W, (1971). Confessions of a workaholic: the facts about work addiction, world publishing, New York, NY.
Pardakhtchi, Mohammad Hassan; Ahmadi, Gholamali; Arezomandi, Farideh. (2009), A Study on the Relationship Between Quality of Work Life and Burnout among Teachers and School Teachers in Takestan City, Journal of Management and Educational Management, Azad University, Garmsar Branch, Vol. 3, No. 3: 50-25.
Paul A. Herbig and Frederick A. Palumbo, (1994), Karoshi: Salaryman
Sudden Death Syndrome, Journal of Managerial Psychology, Vol. 9 No.
7: 11-16.
Pavot W, Dienner E, Suh E, (1998). The temporal satisfaction with life scale , Journal of Personality Assessment, vol 70: 340- 354.
Piotrowski, C., & Vodanovich, S.J, (2008). The workaholism syndrome, Journal of Instructional Psychology, Vol, 35 No, 1: 103 – 106.
تجزیه و تحلیل رابطه اعتیاد به کار با رضایت از زندگی 133
Porter, G. (2006), Profiles of Workaholism among high-tech managers, Career Development International, Vol. 11, No. 5: 440-462.
Rezaiean, Ali; Gharibi, Mojtaba; Erfani Adab, Elham (2013), Addiction to Work: A Burden for Strengthening Citizen's Organizational Behaviors or Negative Phenomena for Governmental Organizations, Journal of Management of Governmental Organizations , Year 1, No. 3: 42-35.
Robbinson, B. E., and Post, P. (1994), Validity of the Work Addiction Risk Test, Perceptual and Motor Skills, Vol. 78: 337-338.
Rogelberg, G, (2007). Encyclopedia of Industrial and Organizational Psychology, Vol. 2: 887 – 888. London: Sage publication.
Schaufeli A, Shimazu W. B. (2009), Is Workaholism Good or Bad for Employee Well-being? The Distinctiveness of Workaholism and Work Engagement among Japanese Employees. Industrial Health. Vol, 47: 495–502.
Schaufeli WB, Salanova M, González-Romá V, Bakker AB. (2002) .The measurement of engagement and burnout: a confirmatory factor analytic approach. J Happiness Stud. Vol. 3: 71–92.
Schaufeli WB, Shimazu A, Taris TW, (2009). Being driven to work excessively hard: the evaluation of a two factor measure of workaholism in the Netherlands and Japan. Cross Cult Res, Vol, 43. N, 4: 320-348.
Schaufeli WB, Taris TW, Bakker AB Dr Jekyll or Mr Hyde, (2006). On the differences between work engagement and workaholism. In: Research companion to working time and work addiction, (Ed.): 193–217, Edward Elgar, Cheltenham.
Schaufeli, W.B.,Bakker , Arnold . Van der Heijden, Frank, Prins, Jelle, (2009). Workaholism, burnout and well-being among junior doctors: the mediating role of role conflict , Work and Stress, Vol 23: 155-172.
Scheier MF, Carver CS. (1985), Optimism, coping, and health: Assessment and implications of generalized outcome expectancies, Health psychology, vol 4: 219-247.
Schwartz N, Strack FE, (1991); valuating one’s life: A Judgment model of subjective well- being. In. Argyle M, Schwartz N. Subjective well-being: An interdisciplinary perspective Oxford, England: Pergamon: 27-48.
Scott, K. S.; Moore, K. S., & Miceli, M. P, (1997). An exploration of the meaning and consequences of workaholism, Human Relations, Vol. 50 N. (3): 287-314.
134 زن و مطالعات خانواده – شماره 37 - پاییز 96
Snir, R and Harpaz, I, (2004). Attitudinal and demographic antecedents of workaholism. Journal of Organizational Change Management. University of Haifa, Haifa, Israel: 520-536.
Spence, J. T. & Robbins, A. S, (1992). Workaholism: definition, measurement, and preliminary results. Journal of Personality Assessment,Vol. 58 N. (1): 160-178.
Taris TW, Schaufeli WB, Verhoeven LC, (2005). Internal and external validation of the Dutch Work Addiction Risk Test: implications for jobs and nonwork conflict. Appl Psychol Int Rev, Vol. 54: 37– 60.
Thimm, J.C. (2010), Personality and early maladaptive schemas: A five-factor model perspective , Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, No (41): 373-380.
variables and measurement error. Journal of Marketing Research. Vol, 18 N, (1): 39-50.
Wonnerberg,D, (2007). The nature of Narcissism within Organizational Leadership, A Dissertation presented in Partial fulfillment of the requirement for the degree Doctor of Philosoph.
Wright, M.O., Crawford E., & Del Castillo D. (2009), Childhood emotional maltreatment and later psychological distress among college students: The mediating role of maladaptive schemas. Journal of Child Abuse and Neglect, Vol 33, N (1): 59-68.
Wright, T. A., & Cropanzano, R. (2000), Psychological well-being and job satisfaction as predictors of job performance , Journal of Occupational Health Psychology, N, (5): 84-94.