بررسی و معرفی تذکره‌های خطی سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران

پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

مقاله 6، دوره 2، شماره 5، آذر 1396، صفحه 179-203   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید فرشید سادات‌شریفی¹؛ علی‌اکبر صفی‌پور²

¹محقق مهمان موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل کانادا

²دکتری تاریخ ایران اسلامی

چکیده

مقالۀ حاضر به بررسی و معرفی دست‌نوشته‌های (نسخ خطی) محفوظ در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران اختصاص دارد. در این نوشته، پس از بیان مقدمات (شامل مروری بر تذکره و تذکره‌نویسی و جایگاه آن در زبان فارسی، بیان ضرورت و اهمیت پرداختن به نسخ خطی، مرور اجمالی اهمّ پژوهش‌های پیشین و تازه‌ترین یافته‌ها و معرفی وظایف و فعالیت‌های سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در بخش نسخ خطی)، ابتدا تذکره‌های موجود در این سازمان بر اساس مواردی چون تعداد، گسترۀ زمانی (تاریخی) و موضوعات اصلی نسخ دسته‌بندی شده‌اند و سپس مشخصات نسخ، بر اساس اطلاعات موجود از تذکره‌های ادبی، به‌شکلی مفصل‌تر، معرفی و همچنین اطلاعات آن‌ها نیز در پیوست مقاله عرضه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

نسخ خطی؛ تذکره‌ها؛ تذکره‌های خطی؛ سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران؛ نسخه‌پژوهی

مراجع

1. ترابی، محمد (۱۳۷۴)،تاریخ ادبیات ایران[تلخیص تاریخ ادبیات در ایراناز ذبیح‌الله صفا]، چ۲، تهران: فردوس.

2. جر، خلیل (۱۳۷۸)، فرهنگ لاروس (عربی ـ فارسی)‌‫: ترجمۀکتابالمعجم العربی الحدیث، ترجمۀ حمید طبیبیان، چ۱۸، تهران: امیرکبیر.

3. حاجی‌زاده، حسین (۱۳۸۰)، «تذکرۀ مرآت ‌الخیال»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال ۴۵، شمارۀ ۱۵۷، ۳۱۱ـ۳۲۲.

4. حسنی، حمید (۱۳۸۵ الف)، «تذکرۀ نصرآبادی»، در: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چ۱، تهران: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

5. حسنی، حمید (۱۳۸۵ ب)، «تذکره‌نویسی»، در: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چ۱، تهران: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

6. دبیرسیاقی، محمد [مصحح] (۱۳۳۶)،فرهنگ آنندراج، چ۱، تهران: کتابخانۀ خیام.

7. دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۷)، لغت‌نامه،چ۲،تهران: دانشگاه تهران.

8. رستگارفسایی، منصور [مصحح] (۱۳۷۱)،تذکرۀ دلگشا، چ۱، شیراز: کتابخانۀ نوید.

9. زرقانی، مهدی (۱۳۸۸)، تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، چ۱، تهران: سخن.

10. سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۸۶)،قانون اساسنامۀ سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، چ۱، تهران: ادارۀ کل انتشارات سازمان اسناد و کتابخانۀ جمهوری اسلامی ایران.

11. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (۱۳۷۲)، شاعر آیینه‌ها، چ۱، تهران: آگه.

12. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (۱۳۷۵)، شاعری در هجوم منتقدان، چ۱، تهران: آگه.

13. فتوحی، محمود (۱۳۸۵)، نقد ادبی در سبک هندی، چ۱، تهران: سخن.

14. فتوحی، محمود، و محمدافشین وفایی (۱۳۸۸)، «مخاطب‌شناسی حافظ در سده‌های هشتم و نهم هجری بر اساس رویکرد تاریخ ادبی هرمنوتیک»، مجلۀ نقد ادبی، سال دوم، شمارۀ ۶، ۷۱ـ۱۲۶.

15. گلچین‌معانی، احمد (۱۳۵۰)، تاریخ تذکره‌های فارسی، چ۱، تهران: دانشگاه تهران.

16. مرادی، نورالله (۱۳۷۲)، م‍رج‍ع‌ش‍ن‍اسی: شناخ‍ت خ‍دمات و کت‍اب‌های م‍رج‍ع، چ۱، تهران: فرهنگ معاصر.

17. میرانصاری، علی (۱۳۷۷)، «اختر، احمد بیک گرجی»، در: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چ۱، تهران: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.

18. میرانصاری، علی (۱۳۸۵)، «تذکرة‌ الشعرا»، در: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چ۱، تهران: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

19. نقوی، سید علیرضا (۱۳۴۳)، تذکره‌نویسی فارسی در هند و پاکستان، چ۱، تهران: موسسۀ مطبوعاتی علمی.

20. وب‌گاه سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران به نشانی: www.nlai.ir/