اثر ضد‌قارچـی چنـد اسانس گیاهـی بر قارچ عامل پوسیدگی ریشه و طوقه گوجه‌فرنگی Phytophthora parasitica L در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه‌ای

گیاهپزشکی کاربردی

مقاله 1، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 20، اسفند 1395، صفحه 191-201   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا اردستانی¹؛ داریوش شهریاری^{* 2}؛ مژده ملکی³

¹کارشناسی ارشد گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین –پیشوا ،ورامین، ایران

²بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیع استان تهران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ورامین، ایران

³گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین –پیشوا ،ورامین، ایران

چکیده

پوسیدگی فیتوفتورایی ساقه و ریشه گوجه­فرنگی Phytophthora parasitica L. یکی از مهم­ترین بیماری­‌های خاکزاد گوجه­فرنگی می­باشد. این بیماری در دهه اخیر در مزارع و گلخانه­های جنوب شرق استان تهران (ورامین) گسترش یافته است. تاکنون کنترل این بیماری با استفاده از ترکیبات شیمیایی موفق­آمیز نبوده؛ علیرغم تأثیرکنترل بیولوژیک و یا بکارگیری ارقام مقاوم در کاهش بیماری، ولی به نظر می­رسد تحقیق و بکارگیری ترکیبات طبیعی به ویژه اسانس‌­های گیاهی، علاوه بر کاهش بیماری اثرات مفید زیست محیطی را به‌همراه داشته باشد. دراین مطالعه اثر اسانس هشت گیاه آویشن، زیره، مرزه، پونه، نعناع، ترخون، زینان، رازیانه و قارچکش ریدومیل-مانکوزب به عنوان تیمار شاهد در شرایط آزمایشگاهی در پنج غلظت 60، 120، 240180 و 300 پی پی ام بر روی سرعت رشد و بازدارندگی از رشد قارچ عامل بیماری در محیط کشت PDA در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی شد. آزمایشات گلخانه­ای با ده تیمار شامل اسانس‌­های موفق آویشن، پونه و زیره به غلظت 2/0 و 3/0 در هزار به همراه قارچکش روال تی اس1 و 5/1 در هزار و شاهد سالم و آلوده به قارچ P. parasitica در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکراراجراء شد. اسانس­‌ها و قارچکش به بستر ریشه گیاهچه‌­های گوجه­فرنگی در مرحله دو برگی افزوده شدند. آماربرداری از درصد شدت بیماری مطابق الگوی کوئسادا-اوکامپو و هاوسبک چهار هفته بعد از مایه­زنی انجام شد. اسانس‌­هایی‌که در شرایط آزمایشگاهی بیش­ترین درصد بازدارندگی از رشد را داشتند به ترتیب آویشن (28/79 درصد)، پونه (85/72 درصد)، زیره (95/69 درصد)، نعناع (70/60 درصد)، ترخون (70/60 درصد) و زینان (60 درصد) بودند و حداقل غلظت بازدارندگی EC₅₀ از رشد میسیلیومی قارچ مربوط به اسانس آویشن، زیره و پونه در غلظت180 پی­پی­ام بوده است. نتایج تجزیه واریانس تحقیقات گلخانه­ای نشان­دهنده اختلاف معنی­دار بین تیمار­ها در سطح احتمال 1% بود. در مقایسه میانگین‌­ها با آزمون دانکن، اسانس آویشن به ترتیب با 65/1 و 31/1 شدت شاخص بیماری نزدیک­ترین شاخص بیماری با تیمار­های قارچکش ریدومیل-مانکوزب و شاهد سالم با 18/0 شاخص شدت بیماری بود و بهترین تأثیر در کاهش بیماری را داشت.

کلیدواژه‌ها

گوجه‌فرنگی؛ Phytophthora parasitica؛ اسانس‌‌های گیاهی؛ آویشن؛ بازدارندگی از رشد

مراجع