تاثیر کاربرد اسیدهای آلی و معدنی بر فیزیولوژی تولید مثل و رشد کرم خاکی،ریزجانوران و جامعه میکروبی در خاک‌های آهکی

مجله پلاسما و نشانگرهای زیستی

مقاله 1، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 41، تیر 1397   

نویسندگان

اکبر حسنی¹؛ مریم اعتمادیان²؛ حمید خطیبی³

¹استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان. ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان زنجان. ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان زنجان. ایران.

چکیده

زمینه وهدف:اسیدهای آلی و معدنی با تاثیر بر برخی ویژگی­های خاک مانند pHو هدایت الکتریکی و یا با تغییر انحلال­پذیری برخی ترکیبات جامد خاک، می­توانند روی تولیدمثل و رشد موجودات زنده خاک تاثیرگذار باشند. کاربرد این اسیدها در خاک­های آهکی ایران به عنوان اصلاح کننده رایج است. هدفاز این پژوهش بررسی تاثیر کاربرد اسیدهای آلی و معدنی بر فیزیولوژی رشد و تولید مثل کرم خاکی، ریزجانوران و جامعه میکروبی در خاک­های آهکی بود.روش کار:این آزمایش روی یک خاک آهکی زراعی در ظرف­های مخصوص در قالب طرح کاملاً تصادفی در 10 تیمار و 3 تکرار انجام شد. اسید سیتریک، اسید استیک، اسید اگزالیک با غلظت 5 و 10میلی­مولار، مخلوط سه اسید آلی هرکدام با غلظت 33/3 میلی­مولار، اسید سولفوریک و اسید فسفریک هرکدام با غلظت 5 میلی­مولار استفاده شد. ظروف محتوی 1 کیلوگرم خاک به مدت 20 روز در دمای اتاق قرار گرفتند. در پایان تعداد ریزجانوران خاک و جمعیت جامعه میکروبی در هر تیمار شمارش شدند. برای بررسی رشد و تولید مثل کرم خاکی یک آزمایش جداگانه طراحی گردید. به مخلوط خاک و کود گاوی تازه، تیمارهای فوق اعمال شده و با کرم خاکی تلقیح و 56 روز در دمای اتاق قرار گرفت. در پایان تعداد کل کرم­های نوزاد، کرم­های بالغ، کوکون­های تولید شده و وزن کل کرم­ها اندازه­گیری شد.یافته­ها:کاربرد اسیدها باعث کاهش pHو افزایش هدایت الکتریکی در خاک­ها شد. اسید فسفریک و اسید سیتریک موجب افزایش تعداد کوکون­های کرم خاکی و سایر اسیدها باعث کاهش تعداد آن ها  گردیدند. اسید سیتریک موجب افزایش تعداد کرم نوزاد شد ولی سایر تیمارها تعداد نوزادان را کاهش دادند. اسید فسفریک تعداد کرم­های بالغ را کاهش داد اما وزن آن ها را بیشتر نمود. در سایر تیمارها تعداد و وزن کرم­های خاکی کاهش یافت. کاربرد اسیدهای آلی و معدنی موجب کاهش تولید­مثل نماتدها، آمیب­ها، تاژکداران و مژکداران شد. جمعیت باکتری­ها و قارچ­های خاک در همه اسیدها به­جز اسید سولفوریک منجر به افزایش جمعیت باکتری­های خاک شد.نتیجهگیری:نتایج به دست آمده نشان داد که اسیدهای آلی و معدنی با کاهش pHخاک و افزایش انحلال کانیها و یا عمل به عنوان یک ماده غذایی و یا مهارکننده رشد بر جمعیت کرمهای خاکی، ریزجانوران و جامعه میکروبی خاک تاثیرگذار هستند که این تاثیر بسته به نوع اسیدها و غلظت آن ها متفاوت بود.

کلیدواژه‌ها

فون خاک؛ اسید سیتریک؛ اسید فسفریک؛ اسید سولفوریک