جایگاه اهل بیت(ع) و عارفان بزرگ اسلامی در اشعار عرفانی قاسم انوار

عرفان اسلامی

مقاله 4، دوره 12، شماره 45، دی 1394   

نویسنده

یدالله بهمنی مطلق

دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

قاسم انوار (837- 757 هـ ق.) از عارفان و شاعران بزرگ ایران در عصر تیموریان، جامع عرفان و ادب خراسان، آذربایجان و گیلان است و در اشعار خود تلفیقی از اندیشه­های ابن عربی در بارة انسان کامل و وحدت وجود را در کنار طریقت کبرویة خراسان و صفویة آذربایجان و نهضت­های شیعی ارائه می­دهد. او در دیوان خود از عارفان و صوفیان بزرگ اسلام چون حسین بن منصور حلاج، بایزید بسطامی، غزالی و بشر حافی به نیکی و احترام یاد می­کند و غالباً اندیشه­های والای آنان را می­ستاید، از طرفی به امامان شیعه چون امام علی(ع)، امام حسین(ع)، امام جعفر صادق (ع) و امام مهدی(عج) ابراز ارادت می­نماید. در بین اهل بیت بیش از همه به حضرت علی (ع) اقتدا نموده و یک غزل عارفانه به آن امام همام اختصاص داده است که در آن به صراحت خود را پیرو راستین ایشان قلمداد کرده است. قاسم که در شاعری پیرو شاعران بزرگ سبک عراقی است، بیشترین گرایش در اشعارش به شاعران عارفی چون مولانا، حافظ و سنایی مشهود است. مطالعة این ابعاد در دیوان اشعار قاسم انوار ما را به بسیاری از زوایای پنهان اندیشة او رهنمون خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

قاسم انوار؛ دیوان اشعار؛ اهل بیت (ع)؛ صوفیان بزرگ؛ شاعران عارف