ریاضت؛ اقسام، درجات و مراتب آن

عرفان اسلامی

مقاله 5، دوره 13، شماره 49، آذر 1395   

نویسندگان

محمود ناصری¹؛ علی احمدپور²

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشکده الهیات دانشگاه تهران

²عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

هدف بیان و واکاوی معنی و مفهوم ریاضت، اقسام، مراتب و درجات آن است که مهم‌ترین مسئله برای رسیدن به سعادت در دین مقدس اسلام، تزکیه نفس و پرورش روح است. از منظر اسلام این تزکیه به وسیله مجاهده با نفس که همان مفهوم ریاضت است، صورت می‌پذیرد. با توجه به هجوم نحله‌های دروغین عرفانی شرقی و غربی در جامعه امروز، و انحراف از اسلام اصیل، این پژوهش برآن است تا با ارائه نگاهی عمیق از دیدگاه اسلام و تبیین جایگاه ریاضت در آموزه‌های آن، روش صحیح برای هر گونه اقدامی ‌در این راستا را تشریح کند که ریاضت تنها در محدوده شریعت و در بستر دستورات الهی تضمین شده است و چنین ریاضتی است که می‌تواند سالک را به مراتب بلند عرفانی برساند.
در این مقاله سعی شده با رویکرد تحلیلی، نظری و با استفاده از نظرات مفسران و متون دینی، به بررسی مفهوم ریاضت و موانع و آفات آن و پرداخته شود.
یافته‌ها نشان داد که برای رسیدن به قرب الهی باید با ریاضت مشروع، جلوی هواهای نفسانی و شیطان را گرفت و مهار و کنترل نفس را با تدبیر و تعقل پیش گرفت تا انسان به فلاح و رستگاری برسد.

کلیدواژه‌ها

ریاضت؛ مشروع؛ نامشروع؛ رهبانیّت