سفر قهرمانی مؤنث در رمان عادت می‌کنیم زویا پیرزاد براساس نظریه مورین مرداک

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 1، دوره 14، شماره 51، شهریور 1397، صفحه 13-48   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

مریم اسمعلی پور

دانش‌آموختة دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

رمان عادت می‌کنیم زویا پیرزاد، یکی از تأثیرگذارترین رمان‌های معاصر ادبیات فارسی است. شخصیت کلیدی و مهم این رمان، زنی به نام آرزو است که در زندگی با سختی‌ها و دغدغه‌های فراوان دست و پنجه نرم می‌کند. زندگی آرزو از نگاه سفر قهرمانی زن، با الگوی مورین مرداک پیوند دارد. این الگو ده مرحلۀ جدایی از زنانگی، همذات‌پنداری با مردان، امتحانات دشوار، آرزوی موهوم موفقیّت، نه گفتن زنانِ قوی، سفر به سرزمین تاریک روح، میل شدید برای پیوند دوباره با زنانگی، شفای شکاف روحی بین دختر و مادر، یافتن مرد مهربان درون و فراسوی دوگانگی را شامل می‌شود. مقالۀ حاضر، رمان عادت می‌کنیم زویا پیرزاد را براساس مراحل مختلف الگوی مرداک بررسی کرده و نشان می‌دهد این الگو برای خوانش رمان‌هایی مناسب است که کهن‌الگوی آتنا غالب بر رفتار، کنش و شخصیت زن ـ قهرمان آن باشد.

کلیدواژه‌ها

رمان؛ عادت می‌کنیم؛ زویا پیرزاد؛ مرداک؛ آتنا

مراجع

کتابنامه

استس، کلاریسا پینکولا. 1394. زنانی که با گرگ‌ها می‌دوند: افسانه‌ها و قصه‌هایی دربارۀ کهن‌الگوی زن وحشی. ترجمۀ سیمین موحّد. چاپ10. پیکان: تهران.

اسنفورد، جان 1393. یار پنهان. ترجمۀ فیروز نیوندی. چ7. تهران: افکار.

الیاده، میرچا. 1387. مقدس و نامقدس. ترجمۀ نصرالله زنگویی. چ1. تهران: سروش.

بتلهایم، برونو. 1384. کودکان به قصّه نیاز دارند. ترجمۀ کمال بهروزکیا. چ1. تهران: افکار.

بلای، رابرت. 1384. مرد مرد. ترجمۀ فریدون معتمدی. چ1. تهران: مروارید.

بولن، جین شینودا. 1384. نمادهای اسطوره‌ای و روان‌شناسی زنان. ترجمۀ آذر یوسفی. چ3. تهران: روشن‌گران و مطالعات زنان.

پیرزاد، زویا. 1383. عادت می‌کنیم. تهران: مرکز.

پیرزادنیا، مینا و زهرا مرتضایی. 1394. «سیمای ظاهری زن در دیگر کنیزهایتان نیستم و عادت می‌کنیم». فصلنامة مطالعات ادبیات تطبیقی. س9. ش36. صص26-9.

جانسون. رابرت الکس. 1392. عقدۀ مادر و روابط زن و مرد. ترجمۀ تورج رضا بنی صدر. چ2. تهران: لیوسا.

حیدری، فاطمه و سهیلا بهرامیان. 1386. «زنان سلطه و تسلیم در آثار زویا پیرزاد‌نیا». اندیشه‌های ادبی. س2. ش6. صص145-125.

سعیدی، نسرین و نرگس محمدی‌پور. 1394. «اسطوره و بازتاب آن در روان‌شناسی زنان و علت رویکرد منفی ایزدبانوان و زنان حماسه‌ساز». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س11. ش39. صص 159-123.

ژیران، فلیکس. 1385. اساطیر یونان. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور. چ3. تهران: کاروان.

طاهری، قدرت‌الله و فاطمه لطفیان امیردهی. 1395. «تحلیل جلوه‌های خودآگاهی زنانه در شخصیت‌محوری رمان عادت می‌کنیم». ادبیات پارسی معاصر. س6. ش4. صص116-95.

عظیمی، زهرا و جمال‌الدین مرتضوی. 1394. «بررسی دغدغه‌ها و مشکلات زنان در آثار «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» و «عادت می‌کنیم» زویا پیرزاد». مطالعات نقد ادبی. ش39. صص137- 113.

فرای، نورتروپ. 1384. صحیفه‌های زمینی. ترجمۀ هوشنگ رهنما. چ1. تهران: هرمس.

فریزر، جیمز جرج. 1383. شاخۀ زرین: پژوهشی در جادو و دین. ترجمۀ کاظم فیروزمند. چ1. تهران: آگاه.

کل حسینی، فاطمه. 1386. «زویا پیرزاد و عادت می‌کنیم». ادبیات داستانی. ش108. صص 99-96.

کمبل، جوزف. 1394. قهرمان هزار چهره. ترجمه شادی خسروپناه. چ6. مشهد: گل آفتاب.

گریمال، پیر. 1341. فرهنگ اساطیر یونان و روم. ج1-2. ترجمۀ احمد بهمنش. چ2. تهران: امیرکبیر.

محمودی بختیاری، بهروز و فرشید کردمافی و نرجس فرشی جلالی. 1393. «سفر قهرمانی مؤنث در سه فیلمنامه از بهرام بیضایی: مطالعه تطبیقی سه فیلمنامه سگ‌کشی. آشغال و حقایق درباره لیلا ادریس در چارچوب نظریه مورین مرداک». زن در فرهنگ و هنر. س6. ش2. صص166- 149.

مرداک، مورین. 1393. ژرفای زن بودن. ترجمۀ سیمین موحّد. چ3. تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.

مورنو، آنتونیو. 1393. یونگ و خدایان و انسان مدرن. ترجمه داریوش مهرجویی. چ4. تهران: مرکز.

نیکوبخت، ناصر و دیگران. 1391. «روند تکوین سبک زنانه در آثار زویا پیرزاد». نقد ادبی. شمارۀ 18. صص 152-119.

یونگ، کارل گوستاو .1387. انسان و سمبول‌هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چ6. تهران: جامی.

ــــــــــــــــــ .1373. روان‌شناسی و کیمیاگری. ترجمۀ پروین فرامرزی .چ1. مشهد: آستان قدس رضوی.

 

English sources

Samuels, Andrew, (2005), Jung and Post-Jungian, New York: Routledge.