تأثیر یوگا بر نشانه‌های نقص‌توجه و بیش‌فعالی-تکانشگری در دانش‌آموزان پسر دورة ابتدایی دارای اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 1، دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 72، شهریور 1397، صفحه 1-10   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2018.543217

نویسندگان

مهسا احدیان^{* 1}؛ حمید پورشریفی²؛ محمد مهدی میرلو³

¹کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

²دانشیار روانشناسی سلامت دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ایران.

³کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه تبریز ، تبریز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش تعیین تأثیر یوگا بر نشانه‌های الگوهای بی‌توجهی و بیش‌فعالی در کودکان دارای نشانگان اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی در قالب طرح آزمایشی بین گروهی با گروه آزمایش و کنترل بود. از میان دانش‌آموزان سه مدرسة ابتدایی پسرانة شهر زنجان،20 نفر از کودکان 7 تا 11 سال که در یکی از مقیاس‌های بیش‌فعالی-تکانشگری یا بی‌توجهی و یا هر دو، بر اساس ارزیابی معلمان توسط مقیاس درجه‌بندی کانرز و ارزیابی والدین توسط مقیاس علائم مرضی کودکان  نمرة بالاتر از برش به دست آوردند، انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. جلسات یوگا به مدت 12 جلسه، دو جلسه در هفته، برای گروه آزمایش برگزار شد. در پایان، هر دو گروه با پرسشنامة علائم مرضی کودکان فرم والدین و مقیاس کانرز فرم معلمین سنجیده شدند. یافته‌ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و کنترل در میانگین‌های هر یک از مقیاس‌های نقص‌توجه و بیش‌فعالی-تکانشگری در پرسشنامه‌های علائم مرضی کودکان فرم والدین و مقیاس کانرز فرم معلمین نشان دادند (05/0>P).

کلیدواژه‌ها

نقص‌توجه؛ بیش‌فعالی-تکانشگری؛ یوگا؛ دانش آموزان پسر دورة ابتدایی

مراجع

توکلی‌زاده، ج (1375). بررسیهمه‌گیرشناسیاختلالاترفتارایذاییوکمبودتوجهدانش‌آموزان دبستانیشهرگناباد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.

رضایی، م.، میرلو، م. م؛ و نظری، م. ع. (1394). ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس درجه‌بندی کانرز - فرم معلم در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهر زنجان، فصلنامة اندیشه‌های نوین تربیتی، 11، 1.

سعادت، م. (1390). کدام‌یک از نشانه‌های اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی با مداخله‌های یوگا و بازی‌درمانی تغییر می‌کند؟ فصلنامهایرانیکودکان استثنایی، ۱۱، 56-45.

محمد اسماعیل، آ. (1383). بررسی اعتبار، روایی و تعیین نقاط برش اختلال‌های پرسشنامة علائم مرضی کودکان (CSI-4) بر روی دانش آموزان 6-14 سالة مدارس ابتدایی و راهنمایی شهر تهران. تهران: انتشارات پژوهشکدة کودکان استثنایی، سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور.

مش، آ؛ و وولف د. ای. (2008). روانشناسی مرضی کودک. ترجمة ‌م. م. مکی‌آبادی و آ. فروع‌الدین عدل. تهران: رشد.

میرلو، م. م. (1391). مقایسة تأثیر محرک‌های دارای بار هیجانی متفاوت بر ادراک زمان کودکان دارای اختلال نقص توجه-بیش فعالی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه سراسری تبریز، تبریز.

نجمی، ب. (1386). کیفیت عصب-روانشناختی نقص توجه-بیش فعالی. فصلنامة تحقیقات علوم رفتاری، 5، 1، 56.

نیرانجاناندا، س. (1999). یوگا و تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان. ترجمه ج. موسوی نسب. تهران: انتشارات فراروان.

American Psychiatric Association (2013). Diagnosis and Statistical Manual of Mental Disorder (Fifth Edition) DSM-5, (P. 32).

Balasubramaniam M., Telles S. & Doraiswamy P. M. (2013) Yoga on our minds: ASystematic review of yoga for neuropsychiatric disorders. Front Psychiatry 3:117.

Barkley, R., A. (2003). Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in: Mash, E., &Barkley, R. A. (Eds). Child Psychopathology. New York: Guilford.

Conners, C. A. (1969). Teacher rating scale for use in drug studies in children. American Journal of Psychiatry. 1969(26): 884–888.

Davids, E.& Gastpar, M. (2005). “Attention deficit hyperactivity disorder and border line personality disorder”. Progressive Neuropsychopharmacology and Biology of Psychiatry, 29.

Durston S, van Belle J, de Zeeuw P (2011). Differentiating frontostriatal andfronto-cerebellar circuits in attention-deficit/hyperactivity disorder. Biological Psychiatry 69: 1178-1184.

Flisek, L. (2001). Teaching yoga to young school children. Positive Health, 70, 50-54

Hariprasad V. R., Arasappa R., Varambally S., Srinath S. & Gangadhar B. N. (2013). Feasibility and efficacy of yoga as an add-on intervention in attention deficithyperactivity disorder: An exploratory study. Indian Journal of Psychiatry 55: S379-384.

Harrison, L., Manocha R.& Rubia, K. (2004). Sahaja yoga meditation as a family treatment programme for children with attention deficit-hyperactivity disorder. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 9, 479-497.

Jensen, P. & KennyD. (2004). The effect of yoga on the behavior of boys with Attention-deficit/hyperactivity disorder(ADHD). Attention Disorders, 7, 206-216.

Mehta S., Shah D, Shah K., Mehta S., Mehta N., Mehta V., Mehta V., Motiwala S.,  Mehta N. & Mehta D. (2012). Peer-mediatedmultimodal intervention program for the treatment of children with ADHD in India: one-year followup. International Scholarly Research Notices: Pediatric2012: 168-419.

Newberg, A. B.& Iversen, J. (2003). The neural basis of the complex mental task of meditation: neurotransmitter and neurochemical considerations. Medical Hypotheses, 61(2), 282-291.

Santangelo White L. (2009). Yoga for children. Pediatric Nursing. 35 (5).

Telles, S. (2010). Effect of yoga on mental health in children.

Toplak, M. E., Dockstader, C., & Tonnock, R. (2006). Temporal information processing in ADHD: Findings to date and new methods. Neuroscience Methods, 151, 15-29.

Vrabel, J. (2009). Senseof time, inhibition and working memory in college-aged.