جداسازی و شناسایی فلور قارچی خارجی قزل‌آلای رنگین کمان در استان البرز

نشریه علمی میکروبیولوژی دامپزشکی

مقاله 4، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 36، شهریور 1397، صفحه 39-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (اصیل)

نویسندگان

سهیل علی نژاد^{* 1}؛ امیر اقبال خواجه رحیمی²

¹موسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

²دانشکده علوم و فنون دریایی، گروه شیلات،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

چکیده

قارچ‌های فرصت طلب به صورت بسیارگسترده‌ای در محیط‌های آبی و خاکی پراکنده‌اند. عوامل مستعد کننده مانند تراکم، استرس، حمل و نقل، دستکاری، آلودگی آب، تغذیه دستی و.... در بروز عفونت‌های قارچی نقش مهمی دارند که با توجه به حساس بودن ماهی قزل‌آلای رنگین کمان احتمال بروز بیماری افزایش می‌یابد. قزل‌آلای رنگین‌کمان از گونه‌های پرطرفدار در ایران محسوب شده و ایران یکی از تولید کنندگان اصلی این ماهی در آب شیرین می‌باشد. به همین جهت بررسی فلور باکتریایی، قارچی و انگلی در محیط‌های پرورشی اهمیت زیادی دارد. در این راستا از سطح بدن (پوست و باله) و آبشش 150 ماهی به ظاهر سالم با میانگین وزنی 48/5± 98/100 گرم در 15 کارگاه پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان با منبع آبی چاه طی دو فصل پاییز و زمستان 1395 دراستان البرز نمونه‌گیری انجام شد. نمونه‌‌ها در شرایط استریل به آزمایشگاه حمل و زیر هود میکروبیولوژیک به محیط‌های کشت سابورو دکستروز آگار حاوی کلرامفنیکل، کورن میل آگار و گلوکز پپتون آگار منتقل شدند. محیط‌های کشت در دمای 1±23 درجه سانتی‌گراد نگهداری و بطور روزانه حداکثر تا 2 هفته گرم‌خانه‌گذاری شدند. کلنی‌های قارچی رشد یافته از نظر خصوصیات ماکروسکوپی و میکروسکوپی مورد بررسی و شناسایی قرار گرفتند. 103 مورد قارچ از سطح بدن جدا شد که 87 مورد آن قارچ رشته‌ای از 11 جنس و 16 مورد آن قارچ مخمری بود. از آبشش نیز 82 مورد قارچ جدا شد که از این تعداد 70 مورد آن از 10 جنس مختلف قارچ رشته‌ای بود و بقیه آنرا مخمرها تشکیل دادند. جنس آسپرژیلوس بیشترین جدایه را از پوست و آبشش تشکیل می‌داد که گونه فلاووس بیشترین سهم را دارا بود. طبق آزمون‌ آماری مربع کای بین سطح بدن و آبشش از نظر گونه‌های شناسایی شده اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (05/0p >)، ولی در اکثر موارد تعداد هر یک ازگونه‌های جدا شده در سطح بدن بیش از آبشش بود. قارچ‌ها در همه جا حضور دارند بنابراین وجود قارچ در منابع آبی نیز امری طبیعی تلقی می‌گردد. همچنین آلودگی‌های زیست محیطی از جمله حضور فاضلاب‌های شهری و کشاورزی در منابع آبی موجب مهیا شدن رشد سریعتر قارچ‌ها و پیدایش قارچ‌های غیر آبزی در آن خواهند شد. تنوع قارچ‌های جداسازی شده حاکی از شرایط نامطلوب بهداشتی مزارع است که مشکلاتی نظیر کاهش تولید، افزایش عفونت‌های قارچی و هزینه‌های درمانی را در پی دارد. آلودگی غذای مصرفی در کارگاه‌های پرورشی به‌ هاگ قارچ نیز می‌تواند از دلایل ورود آلودگی باشد.

کلیدواژه‌ها

قزل‌آلای رنگین کمان؛ فلور قارچی؛ آبشش؛ سطح بدن؛ استان البرز

مراجع

1- ابراهیم زاده موسوی، ح.، حسینی فرد، س. م.، خسروی، ع.، سلطانی، م.، یوسفیان، م. (1386). جداسازی و شناسایی قارچ‌های ساپروفیت از آلودگی قارچی تخم ماهی قزل‌آلای رنگین کمان در مزارع تکثیر استان مازندران. مجله تحقیقات دامپزشکی، دوره 62، شماره 3، صفحات 168-163.

2- ابراهیم زاده موسوی، ح.، خسروی، ع.، آذری تاکامی، ق. (1379). بررسی فلور قارچی کپور ماهیان پرورشی در مجتمع تکثیر و پرورش ماهی سفیدرود. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دوره 55، شماره 3، صفحات 57-53.

3- حسینی‌فرد، س. م. (1385). جداسازی و شناسایی گونه‌های ساپرولگنیا از تخم‌های آلوده به قارچ قزل‌آلای رنگین کمان مزارع استان مازندران، پایان نامه برای دریافت دکترای تخصصی دامپزشکی در رشته بهداشت و بیماری‌های آبزیان. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

4- سالنامه آماری سازمان شیلات ایران 1392-1382

5- سالنامه آماری سازمان شیلات ایران 1393-1392

6- سعیدی، ع. ا.، خوشباور رستمی، ح.، میلاد، ع.، قیاسی، م. (1394). بررسی وضعیت آلودگی قارچی ماهیان آکواریومی آب شیرین در استان گلستان. مجله شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر، سال نهم، شماره دوم، صفحات 50-45

7- شمس قهفرخی، م.، علی‌نژاد، س.، رزاقی ابیانه، م. (1384). قارچ‌شناسی و بیماری‌های قارچی آبزیان. موسسه آموزش عالی علمی - کاربردی جهاد کشاورزی، صفحه 192.

8- علیجانپور، ز. (1394). بررسی فلور قارچی خارجی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) دراستان سمنان. پایان نامه برای دریافت دکترای حرفه‌ای دامپزشکی. دانشگاه سمنان.

9- علی‌نژاد، س.، رزاقی ابیانه، م.، قائم‌مقامی، س. س.، خواجه رحیمی، ا. ا.، رهاننده، م.، صابری، س. ر. 1392. تعیین آلودگی قارچی در غذای دست‌ساز و کارخانه‌ای قزل‌آلای رنگین کمان، نشریه دامپزشکی (پژوهش و سازندگی)، شماره 100، صفحات 46-35.

10- غلامپورعزیزی، ع.، حسینی‌فرد، س. م.، روحی، س.، مقتدر، ح. (1393). بررسی و شناسایی آلودگی قارچی پوست ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius) در مزارع پرورش ماهی استان مازندران. فصلنامه علمی – پژوهشی زیست جانوری، سال ششم، شماره سوم، صفحات 53-45.

11- فیروزبخش، ف.، ابراهیم زاده موسوی، ح.، خسروی، ع. (1384). جداسازی و شناسایی قارچ‌های بیماریزا و ساپروفیت از ضایعات آبشش کپورماهیان پرورشی (کپور معمولی، کپور نقره‌ای، کپور علفخوار). مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دوره 60، شماره 1، صفحات 19-15.

12- فیروزبخش، ف.، کاظمی، ر.، کاظمی، م.، خسروی، ع.، جلیل‌پور، ج.، ابراهیم‌زاده موسوی، ح. (1388). بررسی قارچ‌های سطحی تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) پرورشی و صید شده از دریای خزر. مجله تحقیقات دامپزشکی، دوره 64، شماره 4، صفحات 295-291.

13- کاظمی، ع. (1386) بررسی فلور قارچی خارجی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) در استان مازندران. پایان نامه برای دریافت دکتری عمومی دامپزشکی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.

14- نوروزی، ح. مجدی‌نسب، ف.، علوی، ش. (1382). اپیدمیولوژی بیماری‌های قارچی مشترک انسان و آبزیان: بیماریزایی، تشخیص، کنترل و درمان. چاپ اول، انتشارات تهران، شهر آب، آینده‌سازان، تهران، صفحه 208.

15- Alderman, D. J. (1982). Fungal Disease of Aquatic Animal. In: Microbial Disease of Fish. Edited by RJ Robert. Academic press, London, UK, pp: 189-242.

16- Alinezhad, S., Tolouee, M., Kamalzadeh, A., Motalebi, A. A., Nazeri, M., Yasemi, M., Shams-Ghahfarokhi, M., Tolouei R., Razzaghi-Abyaneh, M. (2011). Mycobiota and aflatoxin B₁ contamination of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) feed with emphasis to Aspergillus section Flavi. Iranian Journal of Fisheries 10: 363-74.

17- Blaylock, R. B., Overstreet, R. M., Klich, M. A. (2001). Mycoses in red snapper (Lutjanus campechanus) caused by two deuteromycete fungi (Penicillium corylophilum and Cladosporium sphaerospermum). Hydrobiologia 460: 221–28.

18- Bowater, R. O., Thomas, A., Shivas, R. G., Humphrey, J. D. (2003). Deuteromycotic fungi infecting barramundi cod, Cromileptes altivelis, from Australia. Journal of Fish Disases 26: 681 - 86.

19- Boziaris, I. S. (2014). Seafood Processing Technology, Quality and Safety, Wiley Blackwell, UK: 1-3.

20- Cook, W. L., Schlitzer, R. L., (1981). Isolation of Candida albicans from freshwater and sewage. Applied and Environmental Microbiology 41: 840–42.

21- Diler, Z., Bolat, Y. (2001). Isolation of Acremonium species from crayfish, Astacus leptodactylus in Egirdir Lake. Bulletin of the European Association of Fish Pathologists 21: 164-68.

22- Duc, P. M., Hatai, K. (2009). Pathogenicity of anamorphic fungi Plectosporium oratosquillae and Acremonium sp. to Mantis shrimp Oratosquilla oratoria. Fish Pathology 44: 81-5.

23- Eissa, A. E., Tharwat, N. A., Zaki, M. M. (2013). Field assessment of the midwinter mass kills of trophic fishes at Mariotteya stream, Egypt: Chemical and biological pollution synergistic model. Chemosphere 90: 1061-68.

24- Elias, N. S., Abd El-Ghany, N. A. (2008). Monitoring the effect of garlic (Allium sativum) and black seed (Nigella sativa) on Fusarium moniliform infection in fish with emphasis on fecundity. Global Veterinaria 2: 242-49.

25- Fadaeifard, F., raissy, M., Bahrami, H., Rahimi, E., Najafipoor, A. (2011). Freshwater fungi isolated from eggs and broodstocks with an emphasis on Saprolegnia in rainbow trout farms in west Iran. African Journal of Microbiology Research 4: 3647-51.

26- FAO, 2017. FAO Global Capture Production, database updated to 2015 - Summary information

27- FAO, 2017. Global Aquaculture Updates. An Overview of Recently Published Global

Aquaculture Statistics.

28- Hatai, k. (2012). Diseases of fish and shellfish caused by marine fungi. Biology of Marine Fungi, volume 53. Springer. pp: 15-52.

29- Iqbal, Z., Sheikh, S., Mughal, R. (2012). Fungal Infections in Some Economically Important Freshwater Fishes. Pakistan Veterinary Jornal 32: 422-26.

30- Khoa, L. V., Hatai, K., Yuasa, A., Sawada, K. (2005). Morphology and molecular phylogeny of Fusarium solani isolated from kuruma prawn Penaeus japonicus with black gills. Fish Pathology 40: 103–9.

31- Khoo, L., Leard, A. T., Waterstart, P. R., Jack, S. W., Camp, K. L. (1998). Branchiomyces infection in farm-reared channel catfish, Ictalurus punctatus (Rafinesque). Journal of Fish Diseases 21: 423-32.

32- NOGA, E. J. (2010). Fish Disease: Diagnosis and Treatment. Wiley-Blackwell: 164-65.

33- Raggi, P., Lopez, P., Diaz, A., Carrasco, D., Silva, A., Velez, A., Opazo, R., (2014). Debaryomyces hansenii and Rhodotorula mucilaginosa comprised the yeast core gut microbiota of wild and reared carnivorous salmonids, croaker and yellowtail. Environmental Microbiology 16: 2791-803.

34- Refai, M. K., Laila, A., Amany, M., Shimaa, El-S. M. A. (2010). The Assessment of mycotic settlement of freshwater fishes in Egypt. Journal of American Science 6: 595-602.

35- Roberts, R. J. (2001). The Mycology of Teleosts. In Fish Pathology. 3th edition. W. B. Saunders Company. Philadelphia, USA: 332-46.

36- Shahbazian, N., Ebrahimzadeh Mousavi, H. A., Soltani, M., Khosravi, A. R., Mirzargar, S., Sharifpour, I. (2010). Fungal contamination in rainbow trout eggs in Kermanshah province propagations with emphasis on Saprolegniaceae. Iranian Journal of Fisheries Sciences 9: 151-60.

37- Valdéz-Collazo, L., Schultz, A. J., Hazen, T. C. (1987). Survival of Candida albicans in tropical marine and freshwaters. Applied and Environmental Microbiology 53: 1762–67.

38- Woo, P. T. K., Bruno, D. W. (2011). Fish Diseases and Disorders, Volume 3: Viral, Bacterial and Fungal Infections, 2nd Edition, CABI: 673-77.