جایگاه و جلوه‌های ناسیونالیسم در متون درسی تاریخ دوره پهلوی اول

فصلنامه تاریخ

مقاله 4، دوره 12، شماره 44، اردیبهشت 1396، صفحه 68-98   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

فرشید مهری¹؛ رضا شعبانی^{* 2}؛ قباد منصور بخت³

¹دانشجوی دکتری تاریخ ، واحد علوم و تحقیقات تهران،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

²گروه تاریخ ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

³گروه تاریخ ، دانشگاه شهید بهشتی ایران

چکیده

پس از روی کار آمدن رضا شاه وشکل گیری حکومت پهلوی اول تدوین اصولی کتاب های درسی وهماهنگ سازی آن با ویژگی های ناسیونالیسم حاکمیت پهلوی، درآغاز این عصر دردستور کار وزارت معارف قرار گرفت. براین اساس وزارت معارف سفارش تدوین کتاب های درسی تاریخ را به برخی از نویسندگان مورد تایید دستگاه حکومت ارائه می کرد وکتاب های آنها پس از بررسی درکمیسیون مذکور وپس از تایید نهایی شورای عالی معارف به عنوان کتاب رسمی تاریخ در مدارس ابتدایی ومتوسطه ودرمرحله بعد درمراکز آموزش عالی تدریس می شد. گفتنی است شاخصه ناسیونالیستی عصر پهلوی اول که دروجوه باستان گرایی، ایران گرایی، میهن پرستی و شاه دوستی نمود یافت هم کتاب های درسی تاریخ دوره ابتدایی وهم متوسطه را تحت تاثیر قرار داد. بدون تردید، طرز نگرش نویسندگان این کتاب ها در گزینش مطالباتشان با اهداف موردنظر حاکمیت وقت همسو بود. شایان ذکر است مقوله ملت سازی وناسیونالیسم درمتن محتوی کتاب درسی تاریخ این دوره دردووجه ایجابی( تبار ایرانی، وطن ایرانی، شکوه وعظمت ایران با رویکرد باستان گرایی) وسلبی(تازیان وتورانیان) ارائه شده است که درمقاله حاضر این موارد به طور مفصل پرداخته شده است.

مراجع