ارزیابی و تحلیل شاخص اقلیم آسایش گردشگری استان آدربایجان شرقی با استفاده از شاخص‌های اقلیم گردشگری و دمای معادل فیزیولوژیک در GIS

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

مقاله 23، دوره 7، شماره 27، شهریور 1397، صفحه 51-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سکینه سجودی^{* 1}؛ فیروز آقازاده²؛ فهیمه نقی زاده³؛ لیلا اخوان⁴

¹دانشگاه تبریز

²دانش آموخته کارشناسی ارشد GIS دانشگاه تبریز

³دانش آموخته کارشناسی مدیریت جهانگردی دانشگاه تبریز

⁴دانش آموخته کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه آزاد تبریز،

چکیده

در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و داده‌های اقلیمی 13 ایستگاه سینوپتیک استان، شرایط آسایش استان در تمام طول سال تبیین گشته است. بدین صورت، ابتدا داده‌های اقلیمی مربوط به ایستگاه‌های مورد مطالعه از سازمان هواشناسی استان دریافت گردید، بعد از تجزیه و تحلیل و پردازش در محیط Excel و تهیه بانک اطلاعاتی برای هر یک از شاخص‌ها به تفکیک ماه‌های سال برای هر یک از ایستگاه‌ها محاسبه شد. سپس برای پیدا کردن شاخص TCI اطلاعات مربوط به این شاخص به نرم افزار TCI Calculator و شاخص PET به نرم افزار RayMan انتقال یافت، پس از آن با استفاده از تکنیک GIS نقشه‌های شاخص‌های مورد مطالعه برای هر یک از ماه‌های سال برای تمامی ایستگاه‌ها تهیه و ترسیم شد. نتایج حاصل از بررسی این شاخص‌ها نشان داد که شرایط آسایش گردشگری تمامی ایستگاه‌های مورد مطالعه در طول سال بر اساس شاخص TCI در ماههای ژانویه، فوریه، آوریل، ژوئیه، اوت، مارس، مه، اکتبر، نوامبر و دسامبر (با سه کلاسه ناچیز حاشیه‌ای، قابل قبول و خوب) بدترین شرایط را از نظر آسایشی به خود اختصاص دادند، بقیه ماه‌ها نیز (با سه کلاسه خیلی خوب، عالی و ایده آل) بهترین شرایط را از نظر آسایشی گردشگری به خود اختصاص دادند. بر اساس شاخص PET نیز ماه‌های ژوئن، ژوئیه، اوت، مه و سپتامبر دارای شرایط آسایش بهتری برای گردشگران انتخاب شدند، بقیه ماه‌های سال دارای بدترین شرایط آسایش برای گردشگران انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها

شاخص اقلیم آسایش گردشگری؛ شاخص دمای فیزیولوژیک؛ اقلیم گردشگری؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS

مراجع

1. اسدالهی، زهرا- دانه کار، افشین- علیزاده، افشین (1390). بررسی شاخص آسایش اقلیم گردشگری تالاب چغاخور به منظور توسعه گردشگری پایدار. فصلنامه علمی محیط زیست.
2. احدآبادی، ع.(1386). ارزیابی اقلیم آسایش گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم آسایش و پهنه بندی با استفاده از GIS. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته جغرافیای طبیعی. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس تهران.
3. اسماعیلی، رضا- گندمکار، امیر،حبیبی- نوخندان، مجید (1390). ارزیابی آسایش چند شهر اصلی گردشگری ایران با استفاده از شاخص دمای معادل فیزیولوژیک(PET). پژوهش های جغرافیای طبیعی. 18-1.
4. بختیاری، آرشین- بختیاری، بهرام (1390). بررسی ارتباط آسایش و تقاضا ماهانه گردشگری ساحلی بندرعباس. کنفرانس ملی بهره برداری ار آب دریا. مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی.
5. خراسانی زاده، فرنوش- غیور، حسنعلی- کندمکار، امیر (1390). پهنه بندی اقلیم آسایش گردشگری استان اصفهان با استفاده از شاخص TCI. همایش گردشگری و توسعه پایدار. دانشگاه آزاد اسلامی همدان.
6. ذوالفقاری، حسن.( 1389). تعیین تقویم زمانی مناسب برای گردش در تبریز با استفاده از شاخص های دمای معادل فیزیولوژیک و نظر متوسط پیش بینی شده. پژوهش های جغرافیایی.129-143.
7. ذوالفقاری، حسن.(1389). آب و هواشناسی توریسم. تهران. انتشارات سمت.
8. ذوالفقاری، حسن.(1391). تحلیلی بر پتانسیل اقلیم گردشگری در منطقه آزاد ارس.فصلنامه علمی – پژوهشی فضای جغرافیایی.دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر. 37-19.
9. رخشانی نسب، حمید رضا- ضرایی، اصغر (1388). چالشها و فرصت های اکوتوریسم در ایران. فضای جغرافیایی. 41-55.
10. ساری صراف، بهروز- جلالی، طاهره- جلال کمالی، آذین (1389). پهنه بندی کلیماتوریسم منطقه ارسباران با استفاده از شاخص TCI. فضای جغرافیایی. 88-63.
11. سبحان اردکانی، سهیل- آستانی،سجاد- جعفری، سید میلاد (1393). تعیین شاخص اقلیم گردشگری سراب گیان نهاوند با استفاده از GIS. فصلنامه انسان و محیط زیست.
12. سازمان هواشناسی کشور.
13. عطایی، هوشمند و هاشمی نسب، سادات و زارعان،مرضیه و حیدری ریحانه. ارزیابی تأثیر تغییرات روزانه آب و هوا بر گردشگری استان کردستان با استفاده از روش PET.
14. عزتیان، ویکتوریا- مومن زاده، فرزانه (1390). ارزیابی اقلیم گردشگری استان مازندران با استفاده از شاخصTCI . همایش گردشگری و توسعه پایدار. دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
15. کسمایی، مرتضی،(1372). پهنه بندی اقلیمی ایران، مسکن و محیط های مسکونی، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، شماره 151. تهران.
16. موحدی،سعید- پیری، سیامک- کاوسی، رضا (1391). ارزیابی و تحلیل شاخص اقلیم گردشگری استان لرستان با استفاده از شاخص اقلیمی TCI. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس.
17. هوشور، ز.(1365). جغرافیای پزشکی ایران.انتشارات جهاد دانشگاهی.
18. یزدان پناه، حجت و سلیمانی تبار، مریم و حسنوند، عباس.(1390). تبیین فضایی میزان آسایش اقلیمی استان لرستان بر اساس شاخص TCI. مجله علمی تخصصی برنامه ریزی فضایی. 144-121.

 

19. o,Cicek. I and Matazarakis a. (2011). the Climate and bio climate of Bursa(turkey) from the perspective of tourism 107-417.
20. Farajzadeh, Hasan and Matzerakis, Andreas (2009), Quantification of climate for tourism in the northwest of Iran, Journal of Meteorological Applications, Volume 16 Issue 4. the example of Luxembourg. Theor Appl Climatol.
21. Hein, L.(2007). The impact of Climate Change on Tourism in Spain CICERO Working Paper, 02. www. Cicero. Uio. On.
22. Lise, W.& Tol, R.S. (2002). Impact of climate on tourism ddemand.Clim change, 55:429-449
23. Matzarakis A. and Mayer H, (1997), "Heat stress in Greece", Int. J. of Biometeorology, 41: 34-39.
24. Management 20, Pp 203- 211.
25. Mieczkowski, Z., 1985. The tourism climate index: A method of evaluatingworld climates tourism.The Canadian Geographer, 29, 220-233.
26. A , Mayer H and Iziomon M G. (1999). Application of a Universal Thermal Index: Physiological Equivalent Temperature. Int. Biometorology. 43 : 43: 78-84.
27. Pantava, K., Theharatos, G., Mavrakis, A., & Sacntamuris, M. (2010). Evaluating Thermal comfort condition and heat responses during an extremely hot summer in Athens, Building and Environment, 46, 339_344
28. Thomas, R- Pigoozi, B – Sambrook,R.(2005). Tourist carrying capacity Measures: crowding in the caribeen. The professional geographer.57(1),13-20.
29. Yee yan. (2005). Human Thermal climates in China, Physical Geography, vol 26, 163-176.