اثبات نسب در حقوق ایران و مصر

فقه و تاریخ تمدّن

مقاله 5، دوره 3، شماره 3، مهر 1396، صفحه 111-148   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اعلامی قره بلاغ¹؛ ابوذر ابراهیمی ترکمان^{* 2}

¹دانش آموخته ی کارشناسی ارشد،گروه حقوق خصوصی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران.

²استادیار،گروه حقوق خصوصی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران.

چکیده

نسب به‌وسیله رابطه خونی طفل با پدر و مادر تحقق پیدا می‌کند و آثار نسب شرعی عبارتند از حرمت نکاح، حضانت، تربیت، ولایت قهری، الزام به انفاق و توارث. اثبات نسب مادری ساده‌تر از اثبات نسب پدری است زیرا دوران بارداری و زایمان به‌راحتی قابل انکار نیست و طبق قانون ظرف 15 روز پس از تولد نوزاد، باید به دنیا آمدن او در یکی از حوزه‌های ثبت احوال اعلام و برای وی شناسنامه گرفته شود.
اما اثبات نسب پدری با توجه به آزادی مردان در امر ازدواج موقت با دشواری‌هایی فراوان همراه است؛ هر چند امروزه با پیشرفت علم و انجام آزمایشات مختلف، اثبات نسب ساده‌تر شده است اما به‌دلیل گرانی و در دسترس نبودن این آزمایشات اثبات نسب پدری همچنان دشواری‌هایی به همراه دارد.
در این مقاله اثبات نسب در حقوق ایران و مصر مورد بررسی قرار گرفته و مشخص گردید از آنجایی‌که حقوق مصر همانند حقوق ایران مبتنی بر فقه اسلام است در خصوص اثبات نسب احکام تقریباً یکسانی دارد، مگر در مواردی که به بیان آنها خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها

نسب؛ اثبات نسب؛ نسب نامشروع؛ مصر

مراجع

الف)منابع فارسی

1. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد 6، چاپ دوازدهم، تهران، 1376.
2. امامی، اسدالله، مطالعه تطبیقی نسب در حقوق ایران و فرانسه، چاپخانه موسوی، 1349.
3. حسنی، محمد، استفتاء اثبات نسب به وسیله آزمایش های ژنتیکی، بی تا، قابل دسترسی در www.vakilghasemian.blogfa.com.
4. خمینی، روح الله، تحریرالوسیله، جلد دوم، المسائل المستحدثه.
5. صفائی، سیدحسین و اسدالله امامی، حقوق خانواده، جلد دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1374.
6. طبائی، مهشیدسادات، مشروعیت کودکان متولد از شیوه‌های جدید بارداری در حقوق ایران، مصر و انگلیس، ندای صادق، سال نوزدهم، شماره 60، 1393.
7. طبائی، مهشید سادات، نقش آزمایش‌های دی ان ای در اثبات نسب، همان، دوره 17، شماره 56، 1391.
8. فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، بی چا، بی نا، بیروت، بی تا.
9. کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده، نشر میزان، تهران، پاییز، 1385.
10. مدنی کرمانی، عارفه، دعاوی خانوادگی، انتشارات مجد.
11. مشکینی، میرزا علی، مصطلحات الفقه، بی چا، بی نا، بی تا.
12. معین، محمد، فرهنگ فارسی، چاپ هشتم، انتشارات امیرکبیر، تهران، 1371.
13. مکی عاملی (شهید اول)، محمدبن جمال الدین، اللمعه و دمشقیه، ترجمه علی شیروانی، چاپ پنجم، انتشارات دارالفکر، قم، 1375، جلد اول.
14. نایب زاده، عباس، بررسی حقوقی روش های نوین باروری مصنوعی، تهران، مجد، 1380، چاپ اول.

ب) منابع عربی

1. ابن قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی شرح مختصر الخرقی، ریاض، دارعالم الکتب، 1417ه، جلد 9.
2. ابن قیم، محمد بن ابی بکر، زادالمعاد، جلد 5، بیروت، موسسه الرساله، 1415ه.
3. ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، چاپ اول، نشر ادب حوزه، قم، 1405.
4. ابن نجیم، زین الدین بن ابراهیم، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت، دارالمعرفه، بی تا، جلد 4.
5. ابوزهره، محمد، (2005 م.)، الاحوال الشخصیه، دارالفکر عربی، قاهره.
6. بجنوردی، میرزاحسن، القواعدالفقیه، جلد چهارم، چاپ نجف، 1971 م .
7. جادالحق، علی، التلقیح الصناعی لتوالد الانسان و الاجهاض، مجله الازهر، سال 55، شماره 427، 1403 ه، جلد 10.
8. جبل عاملی، زین الدین، مسالک الافهام، قم، موسسه المعارف الاسلامیه، 1410 ه، جلد 6.
9. جواهری، حسن، الاستتام و الاستنساخ فی قراآت فقیه معاصره فی معطیات الطب الحدیث، بیروت، الغدیر، 1423.
10. حسینی، سید محمد صادق، المسائل المستحدثه، جلد اول.
11. خلاف، عبدالوهاب، احکام احوال الشخصیه فی الشریعه الاسلامیه (علی وفق مذهب ابی حنیفه و ما علیه العمل بالمحاکم)، الطبعه الثانیه، دارالقلم وللنشر و التوزیع.
12. زحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، الجزء الثامن، الطبعه الثانیه، دارالفکر، دمشق.
13. سامح، سید محمد، دعوی النسب شرعا و قانونا، یمکن الحصول فی الموقع الانترنتی www.droit-dz.com/forum/showthread.php?t=84
14. سرخسی، ابوبکر محمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفت، 1398ه، جلد 7.
15. شهیدثانی، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، جلد اول، چاپ سنگی، بی تا.
16. عاملی (شهید ثانی)، زین العابدین بن علی،الروضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه، جلد دوم، چاپ دهم، انتشارات طه، قم، 1386.
17. عزمی البکری، محمد، موسوعه الفقه و القضاء فی احوال الشخصیه، دارالمحمود، 1989.
18. غندرو، احمد، الاحوال الشخصیه فی التشریع الاسلامی، الطبعه الاولی، مکتبه الفلاح، 1981.
19. مجله الدعوه، شماره 1796، قابل دسترسی در پایگاه اینترنتی: http://islamqa.info/ar/ref/21871
20. محقق حلی، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد چهارم.
21. مرسی زهره، محمد، الانجاب الصناعی،احکامه القانونیة و حدوده الشرعیة، جامعه الکویت، کویت، 1993.
22. مغنیه، محمد جواد، الفقه علی المذاهب الخمسه (العبادات- الاحوال الشخصیه)، الطبعه الثامنه، دارالجواد و دار التیار الجدید، 1404.
23. منصور، محمد خالد، الاحکام الطبیه المتعلقه بالنساء فی فقه الاسلامی، الطبعه الاولی، دارالنفاس، بیروت، 1419.