پیش بینی و تحلیل امواج گرمایی شهر زنجان با استفاده از ریزگردان لارس دبلیو جی و شاخص بالدی

جغرافیای طبیعی

مقاله 3، دوره 11، شماره 40، شهریور 1397، صفحه 35-48   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

برومند صلاحی^{* 1}؛ زینب قدرتی²

¹استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل،ایران

²دانشجوی دکترای تخصصی اقلیم‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل،ایران

چکیده

موج­های گرمایی یکی از مهم‌ترین بلایای آب و هوایی است که پیامدهای زیست‌محیطی را بر طبیعت بر جای می­گذارند. هدف اصلی پژوهش، پیش­بینی امواج گرمایی شهرستان زنجان در دو بازه­ی زمانی 1390-1409 و 1425-1444 توسط نرم‌افزار LARS-WG با دو مدل HadCM3 و BCM2 و با سناریوی A1B است. پس از آماده‌سازی و کنترل کیفی، داده­ها به‌صورت روزانه وارد نرم‌افزار LARS-WG شدند و خروجی مدل پس از صحت سنجی توسط روش­های آماری، برای تحلیل موج گرمایی با استفاده از شاخص بالدی آماده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بر اساس مقادیر R²، RMSE، MAE و آزمون کولموگروف اسمیرنوف، شبیه­سازی­های صورت گرفته در ایستگاه مورد مطالعه از دقت قابل قبولی برخوردارند. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که در شهر زنجان بر اساس دو مدلBCM2 و HadCM3، موج کوتاه گرمایی در هر دو بازه روند افزایشی داشته است. بیشترین فراوانی موج کوتاه گرمایی در بازه زمانی اول در ماه‌های خرداد و تیر قرار دارد و در بازه زمانی دوم، فراوانیامواجکوتاهگرماییدر ماه‌هایفروردینواردیبهشتبیشتر شدهودرنتیجهباتوجهبهپیش‌بینیانجامگرفتهدرهردومدل،برتعدادروزهایگرمافزودهمی‌شود.براساسپیش‌بینیانجامشدهبراساسمدل BCM2،طولدورهگرمدرایستگاهموردمطالعهدرحالافزایشاستوماه­هایخنکفصلبهاربه‌تدریجبهسمتگرم‌ترشدنپیشمی‌روند. با توجه به پیش­بینی انجامشدهبراساسمدل BCM2، احتمال جابه­جایی فصول در این ایستگاه­ در سال‌های آینده وجود دارد و به‌تدریج فصل بهار به لحاظ ویژگی­های اقلیمی به فصل تابستان شباهت زیادی پیدا خواهد کرد. با توجه به پیش­بینی انجامشدهبراساسمدل HadCM3، موج کوتاه گرمایی در بازه زمانی اول روند افزایشی تندتری نسبت به بازه­ی زمانی دوم دارد و دردورهزمانیدوم،تغییراتفراوانیامواجگرماییکوتاهبیشتراستودرکل،روندافزایشیدمایایستگاهسینوپتیکزنجانراتأییدمی‌کند

کلیدواژه‌ها

پیش بینی موج گرمایی؛ شهرستان زنجان؛ شاخص بالدی؛ مدل LARS-WG

مراجع

1-     اسدی، اشرف. ابوالفضل مسعودیان. 1393. پهنه‌بندی ایران بر مبنای دماهای فرین بالا. مجله فیزیک زمین و فضا، دوره 40، شماره 4.

2-   اسماعیلی، رضا. منصوره کوهی. 1391. پهنه­بندی وقوع آخرین یخبندان­های دیررس خراسان رضوی با استفاده از خروجی مدل اقلیمی. فصلنامه جغرافیای طبیعی، شماره 17.

3-   اسمعیل نژاد، مرتضی. محمود خسروی و بهلول علیجانی و ابوالفضل مسعودیان. 1392. شناسایی امواج گرمایی ایران جغرافیا و توسعه، شماره 33.

4-   تقوی، فرحناز، محمدی، حسین 1386. بررسی دوره­ی بازگشت رویدادهای اقلیمی حدی به منظور شناخت پیامدهای زیست‌محیطی، محیط‌شناسی، سال سی و سوم، شماره 43.

5-     جهانبخش، سعید. سیما ترابی.1383. بررسی و پیش‌بینی تغییرات دما و بارش در ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 74.

6-     دارند، محمد. 1393. شناسایی و تحلیل زمانی – مکانی امواج گرمایی ایران زمین. جغرافیا و توسعه، شماره 35.

7-   رحیم زاده، فاطمه. احمد عسگری و ابراهیم فتاحی و  نوشین محمدیان و  افسانه تقی پور. 1388. روند نمایه‌های حدی اقلیمی دما در ایران طی دوره 2003-1951، نشریه تحقیقات جغرافیایی، دوره  24 شماره2،پیاپی 93.

8-   سلاجقه، علی. الهام رفیعی ساردوئی و علیرضا مقدم نیا و آرش ملکیان و شهاب عراقی نژاد و شهرام خلیقی سیگارودی و امین صالح پور جم. 1396. بررسی کارایی مدل‌های ریزمقیاس نمایی آماریWG-LARS  و SDSM  در شبیه‌سازی دما و بارش، تحقیقات آب و خاک ایران، دورۀ 48،شمارۀ 2.

9-   مجرد، فیروز. جعفر معصوم­ پور و طیبه رستمی. 1394. تحلیل آماری ـ همدیدی امواج گرمایی بالای 40 درجه سلسیوس در غرب ایران. جغرافیا و مخاطرات طبیعی، 4(13).

10- مسعودیان، ابوالفضل.1390. آب و هوای ایران، ناشر شریعه توس، چاپ اول.

11- مشکواتی، امیرحسین. محمد کردجزی و ایمان باباییان. 1389. بررسی و ارزیابی مدل لارس در شبیه‌سازی داده­های هواشناسی استان گلستان در دوره 2007-1993 میلادی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 19.

12- معافی مدنی، سیده فاطمه. محمد موسوی بایگی و حسین انصاری.1391. پیش­بینی خشکسالی استان خراسان رضوی طی دوره 2030-2011 با استفاده از ریزمقیاس نمایی آماری خروجی مدل LARS-WG، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره سوم.

13-  یزدان پناه، حجت‌الله.  تیمور علیزاده. 1390. برآورد احتمال وقوع امواج گرمایی با دوره‌های تداوم مختلف در استان کرمان به کمک زنجیره مارکف، تحقیقات جغرافیایی، شماره 102.