بررسی وضعیت منابع و خدمات کتابخانه‌‌های شهر تهران : از دیدگاه کاربران نابینا و کم بینا

دانش شناسی

مقاله 5، دوره 10، شماره 38، آبان 1396، صفحه 53-65   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فریده رفیعی مقدم¹؛ اشرف السادات بزرگی²؛ رضا غریبی^{* 3}

¹عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

²عضو هیأت علمی گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

³کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، مسئول کتابخانه عمومی خاتم الانبیاء بهارستان (نویسنده مسئول)

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی وضعیت منابع و خدمات کتابخانه‌های شهرتهران ازدیدگاه کاربران نابینا وکم بینا است.

روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی – توصیفی است. از بین کتابخانه‌های شهر تهران، 4 کتابخانه، با توجه به جدول مورگان تعداد 201 نفر به روش نمونه گیری طبقه‌ای تصادفی انتخاب شدند. جامعه پژوهش کاربران نابینا و کم بینای کتابخانه‌های شهر تهران است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته است که ضریب پایایی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 82 /0 تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل یافته‌ها از هر دو آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های فریدمن و T تک متغیری، همچنین فراوانی و درصد، میانگین و انحراف معیار تحلیل شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که میانگین حاصله از میزان رضایت کاربران از خدمات امانت و رزرو (14/7 = X^-) در مقایسه با میانگین فرضی (6 = X^-) در حدود 14/1 واحد بیشتر بوده است. همچنین کاربران از منابع موجود در کتابخانه‌ها و میزان امکانات و تجهیزات، میزان همکاری نیروی انسانی شاغل در کتابخانه‌ها و نیز از خدمات امانت و رزرو کتابخانه‌های شهر تهران بیش از حد متوسط رضایت دارند. کاربران میزان اطلاع رسانی کتابخانه‌ها را در حد متوسط و اما میزان رعایت اصول استاندارد سازی ساختمان کتابخانه‌ها را کمتر از حد متوسط دانسته‌اند. همچنین معتقدند مهم‌ترین عامل عدم دسترسی‌شان به اطلاعات کتابخانه، مسافت زیاد تا کتابخانه است.

نتیجه­گیری: با توجه به نتایج پژوهش، رضایت کاربران نابینا و کم‌بینا از کتابخانه‌ها به صورت معناداری بیش از حد متوسط بوده است. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت، وضعیت منابع و خدمات کتابخانه‌های شهر تهران از دیدگاه کاربران نابینا و کم‌بینا بیش از حد متوسط و در حد مطلوب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

نابینایان؛ کم بینایان؛ کتابخانه‌ها؛ خدمات؛ منابع؛ شهر تهران

مراجع

آیت الهی، نرگس السادات (1382). بررسی میزان استفاده نابینایان و کم­بینایان از کتاب­های گویا، بریل و الکترونیکی در استان تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

بشارتی، مینا (1378). بررسی وضعیت کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی نابینایان و نیمه بینایان مستقر در شهر تهران، فصلنامه کتاب،10(4):55-49.

تعاونی، شیرین (خالقی) (1382). استانداردهای ملی خدمات کتابخانه‌ای برای نابینایان، تهرن: هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، دبیرخانه، 1382.

خسروی، سمیرا؛ و فریبرز خسروی (1388). بررسی وضعیت کتابخانه تخصصی نابینایان و کم بینایان کتابخانه ملی ایران و ارائه راهکارهای برای بهبود وضعیت آن، فصلنامه کتاب، 81:76-63.

رشید پور، رضا؛ علی اکبر پور احمد (2012). بررسی وضعیت کتابخانه‌های نابینایان و نیمه بینایان مستقر در استان خراسان رضوی و بررسی میزان رضایتمندی کاربران از خدمات آنها. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 56: 267 – 294.

رضوی اصل، محسن (1387). کتابخانه‌های عمومی و نیازهای اطلاعاتی نابینایان. جهش: وبلاگ تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی. باز یابی شده 16/ 11/ 1391 از: http://libuse.blogfa.com/8607.aspx.

ضیایی، محمدصادق؛ و مینا بشارتی (1383). مطالعه­ای در مورد نحوه ارائه خدمات به دانشجویان نابینا در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، کتابداری، 38(42):53-41.

کوکبی، مرتضی؛ صبا احسانی (1393). وضعیت کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان در مقایسه با استانداردهای منابع، تجهیزات و نیروی انسانی برای خدمات کتابخانه‌ای به نابینایان، تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 79 (4): 661 – 684.

نوشین فرد، فاطمه؛ و سید یلدا رضوی (1389). مطالعه نیازهای اطلاعاتی کاربران نابینا و کم بینای شهر کرمان و میزان بهره گیری آن‌ها از خدمات کتابخانه­ای، تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 16(4):149-129.

یعقوب پور نرگسی، طاهره (1382)، بررسی وضعیت خدمات و منابع برای معلولان در کتابخانه‌های عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشکده مدیریت علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

Lewis, Andrew. 2004. A user survey of the experiences of blind and visually impaired

 people using.

Rowland, William (2008). Library Services for Blind People: an African perspective.

 Ifla journal.vol.34, no.1.

Todaro, A.J (2005). Library services for people with disabilities in Argentina. New library

 world. 106(5/6): 253-265.

http://en.wikipedia.org/wiki/Audio_bookWikipedia contributors,

Williamson, K.; Schauder,D. (2000). Information seeking bycitizens: an ecological

 study. Information Research, 5(4), Retrieved 20 No 2009 from:

 http://www.informationr.net/ir/5-4/paper79. html.