مبانی فقهی تجدیدنظرخواهی رأی قضات

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

مقاله 3، دوره 14، شماره 53، آبان 1397، صفحه 55-66   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2018.544656

نویسندگان

جعفر جعفرزاده¹؛ محمد جعفری هرندی^{* 2}؛ رحمت فرحزادی³

¹دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، تهران، ایران

²دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، تهران، ایران

³استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، تهران، ایران

چکیده

  مسلم است امر قضاء در محاکم به واسطه انسان­بودن مصون از خطا و اشتباه نیستند و در هر دادرسی احتمال سهو و خطا را نمی­توان منتفی دانست؛ از این­رو نظارت بر نحوه رسیدگی و صدور حکم، ضروری است و از طرف دیگر تسریع در رسیدگی و فصل خصومت، مستلزم این است که رسیدگی نظارت­ها در یک نقطه به پایان برسد. دقت در دادرسی و نظارت بر نحوه رسیدگی دادگاه­ها در مراجع بالاتر، اگرچه از اهمیت بسزایی برخوردار است، لیکن نباید به گونه­ای باشد که مانع از ختم دعاوی گردد، از این رو در اغلب کشورها، پس از دو درجه رسیدگی به دعوی، فرض می­شود که رأی صادره، مطابق با واقع است و رسیدگی مجدد به آ ن مسأله، شدیدا منع شده است (اعتبار امر مختومه). این قاعده، امروزه از اساسی­ترین قواعد دادرسی تلقی می گردد که در رسیدگی دو درجه­ای در مهلت اعتراض به رأی و مدت رسیدگی تجدیدنظر، اجرای حکم دادگاه بدوی، معلق می­گردد.  

کلیدواژه‌ها

تجدیدنظرخواهی؛ دادرسی عادلانه؛ اعتبار امر مختومه؛ مبانی فقهی

مراجع

 قرآن مجید

1-   آخوندی، محمد، (1387)، آیین دادرسی کیفری، انتشارات وزارت، تهران.

2-   امام خمینى، روح اللّه، (1420)، تحریر الوسیله،  مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم.

3-   جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1376)، دانشنامه حقوقی، انتشارات امیرکبیر، تهران.

4-   حلی، حسن بن یوسف بن مطهراسدی (علامه حلی)، (1413)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، مؤسسه النشرالاسلامی، قم.

5-   حرعاملی، محمدبن الحسن، (1416)، وسایل الشیعه، دار الاحیاءالتراث العربی، بیروت.

6-   حسینی عاملی، سید جواد، (1419)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، مؤسسه المعارف الاسلامیه، قم.

7-   خویی، سیدابوالقاسم موسوی، (1418)، موسوعه الامام خویی، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی(ره)، قم.

8-   سبحانی، جعفر، (1420)، نظام القضاء و الشهاده، مؤسسه النشرالاسلامی، قم.

9-   شهیداول، جمال الدین محمد، (1417)، الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه، مؤسسه النشرالاسلامی، قم.

10- شمس، عبدالله، (1387)، ادلّه اثبات دعوا، حقوق ماهوی و شکلی، نشردراک، تهران.

11- شمس، عبدالله، (1382)،آئین دادرسی مدنی، دوره بنیادین، نشرمیزان، تهران.

12- طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، (1414)، تکمله العروه الوثقى، کتابفروشى داورى، قم.

13- فاضل لنکرانى، محمد، (1414)، جامع المسائل، انتشارات امیر قلم، قم.

14-کلینى، ابو جعفرمحمد بن یعقوب، (1407)، الکافی، دار الکتب الإسلامیه، تهران.

15- متین دفتری، احمد، (1378)،آئین دادرسی مدنی و بازرگانی، مجمع علمی و فرهنگی مجد، تهران.

16- معین، محمد، (1360)، فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر، تهران.

17- مدنی، سید جلال الدین، (1379)،آئین دادرسی مدنی، انتشارات پایدار، تهران.

18- نجفى، محمدحسن، (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دارالاحیاءالتراث العربی، تهران.

19- نراقی، احمد بن محمد مهدی، (1419)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، مؤسسه النشرالاسلامی، قم.

20- واحدی، قدرت الله، (1382)، بایسته­های آئین دادرسی مدنی، نشر میزان، تهران.