وحدت وجود و انسان کامل در اوپانیشاد و غزلیّات بیدل دهلوی

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 7، دوره 9، شماره 32، شهریور 1397، صفحه 177-194   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

احمد غنی پور ملکشاه^{* 1}؛ نیما رمضانی²

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران. نویسنده مسئول.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

چکیده

اوپانیشاد، شامل متون متعدّد عرفان هندی است و گفتارشان در خصوص وحدت، آزادی، صلح و آرامش روح است و بر حفظ ارزش‌های متعالی‌تر زندگی بشری از طریق اتّصال و ارتباط با یک حقیقت تأکید دارد. بیدل دهلوی در عصری که اندیشه‌های فلسفی ـ عرفانی اوپانیشاد در همه جا انعکاس داشت، به سرودن روی آورد و به آمیزه‌ای از عرفان و فلسفة هندی دست یافت که از منابع اصلی سروده‌های این شاعر است. از آنجا که شالوده و اساس تفکّر عرفانی در آثار بیدل و اوپانیشاد بر دو محور وحدت وجود و انسان کامل است، مسألۀ اصلی این است که بیدل دهلوی در این موضوعات تا چه اندازه، تحت تأثیر آرا و افکار اوپانیشاد بوده است؟ هدف از این پژوهش، ثابت کردن انعکاس مفاهیم عرفانی اوپانیشاد در اشعار بیدل است و از مهم­ترین یافته­های آن، این است که بیدل دهلوی نه تنها در محتوا و مضامین، بلکه در تمثیلات و صور خیال نیز از اوپانیشاد تأثیر پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

اوپانیشاد؛ بیدل دهلوی؛ عرفان؛ وحدت وجود؛ انسان کامل

مراجع