سبک‌شناسی مثنوی‌های "مصیبت‌نامه" و "مختارنامه" شعاعی قاجار

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 3، دوره 9، شماره 33، آذر 1397، صفحه 65-88   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زهرا جلیلی¹؛ یوسف نیک روز^{* 2}؛ حسین عطریان³

¹دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

²استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج. نویسنده مسئول.

³دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور شیراز

چکیده

محمدحسین­بن عیسی دولوبیگلربیگی متخلّص به "شعاعی" از شاعران پرکار و گمنام عصر قاجار است. نگارندگان برای نخستین بار به معرفی این شاعر و همچنین بررسی عناصر سبکی مثنوی­های "مصیبت­نامه" و "مختارنامه" که بخش اعظمی از دیوان شاعر را دربرگرفته، پرداخته‌اند. ویژگی­های سبکی مثنوی­هایش را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری و زیر مجموعه­های هر بخش مورد تجزیه و تحلیل قرار داده­اند. مثنوی­های شعاعی که قریب یازده هزار بیت است؛ دربردارنده موضوعات حماسی در مورد وقایع کربلا و قیام مختار است. این بررسی نشان می­دهد؛ ویژگی­های دوره بازگشت با توجه به موضوع کتاب و دوره‌ای که شاعر در آن می‌زیسته و شیوه‌‌ای که برای نگارش اثر خود برگزیده است؛ به طور گسترده و بجا در این آثار انعکاس داشته است. زبان ساده و روان، ترکیب­سازی­های مضمون آفرین، تعدد جملات کوتاه، تشبیهات محسوس، استفاده مناسب و متناسب از انواع صورخیال از جمله خصوصیّات سبکی شعر شعاعی قاجار است.

کلیدواژه‌ها

بازگشت ادبی؛ سبک‌شناسی؛ شعاعی قاجار؛ مثنوی‌های شعاعی

مراجع