ارزیابی آسیب پذیری آب های زیرزمینی حوزه طرقبه شاندیز استان خراسان با استفاده از تکنیک های دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی

سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی

مقاله 2، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 32، آبان 1397، صفحه 19-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهری انتظاری¹؛ فاضل امیری^{* 2}؛ طیبه طباطبایی³

¹دانش‌آموخته کارشناسی ارشدگروه محیط زیست، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

²دانشیار گروه محیط زیست، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

³استادیار گروه محیط زیست، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

چکیده

آلودگی آب‌های زیرزمینی در حوزه طرقبه شاندیز در استان خراسان رضوی به دلیل افزایش جمعیت، توسعه صنعتی و همچنین فعالیت ­های کشاورزی یک مسئله مهم است. هدف از این تحقیق تهیة نقشه آسیب­ پذیری آب‌های زیرزمینی در این حوزه با استفاده از مدل دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی می ­باشد. داده ­های هفت پارامتر (سطح آب زیرزمینی، شبکه تغذیه، محیط آبخوان، جنس خاک، توپوگرافی، ناحیه غیراشباع، هدایت هیدرولیکی) مدل دراستیک جمع ­آوری و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به نقشه تبدیل شد. نتایج نشان داد که تغییرات شاخص دراستیک در محدودة 225-68 است. که خطر آلودگی آب‌های زیرزمینی منطقه در پنج ناحیه با آسیب‌پذیری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقه‌بندی گردید. نقشه دراستیک نشان می ­دهد که 15.9% در آسیب‌پذیری خیلی کم، 20.29% در آسیب‌پذیری کم، 26.33% در آسیب‌پذیری متوسط، 24.34% در آسیب‌پذیری زیاد و 13.14% در آسیب‌ پذیری خیلی زیاد قرار دارد. جریان آب رودخانه از شمال شرق منطقه سبب می ­شود که آب هنگام جریان به پایین‌ دست کودهای زمین‌های کشاورزی را به آب‌های زیرزمینی تخلیه و ازاین‌رو منجر به آسیب‌پذیری آب‌های زیرزمینی این منطقه شود. صحت نقشه آسیب‌ پذیری با انطباق نقشه تغییرات نیترات با نقشه شاخص دراستیک تعیین گردید. نتایج نشان داد که کلیه نقاطی که دارای یون نیترات بالا هستند در محدودة آلودگی خیلی زیاد قرارگرفته‌اند که این می­تواند دقت و صحت مدل را تائید نماید.

کلیدواژه‌ها

آسیب پذیری آب های زیرزمینی؛ دراستیک؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ طرقبه – شاندیز

مراجع

Alam F, Umar R, Ahmed S, Dar FA. 2014. A new model (DRASTIC-LU) for evaluating groundwater vulnerability in parts of central Ganga Plain, India. Arabian Journal of Geosciences, 7(3): 927-937.

Aller L, Lehr JH, Petty R, Bennett T. 1987. Drastic: A standhrdized system to evaluate ground water pollution potential using hydrugedlugic settings. EPA/600/2-87/035:38-57.

Al-Rawabdeh A, Al-Ansari N, Al-Taani A, Al-Khateeb F, Knutsson S. 2014. Modeling the risk of groundwater contamination using modified DRASTIC and GIS in Amman-Zerqa Basin, Jordan. Central European Journal of Engineering, 4(3): 264-280.

Al-Shatnawi AM, Al-Shboul R, Al-Fawwaz BM, Al-Sharafat W, Khalf RMB. 2014. Vulnerability assessment using raster calculation and DRASTIC model for the Jordan valley subsurface basin (AB1) imaging maps. Journal of Geographic Information System, 6(06): 585-593.

Arzu Firat E, Fatma G. 2013. DRASTIC-based methodology for assessing groundwater vulnerability in the Gümüshaciköy and Merzifon basin (Amasya, Turkey). Earth Sciences Research Journal, 17(1): 33-40.

Baalousha HM. 2011. Mapping groundwater contamination risk using GIS and groundwater modelling. A case study from the Gaza Strip, Palestine. Arabian Journal of Geosciences, 4(3-4): 483-494.

Ben Alaya M, Saidi S, Zemni T, Zargouni F. 2014. Suitability assessment of deep groundwater for drinking and irrigation use in the Djeffara aquifers (Northern Gabes, Southeastern Tunisia). Environmental Earth Sciences, 71(11):3387–3421.

Chandoul I, Bouaziz S, Dhia H. 2014. Groundwater vulnerability assessment using GIS-based DRASTIC models in shallow aquifer of Gabes North (South East Tunisia). Arabian Journal of Geosciences, 1-11.

Chandrasekar N, Selvakumar S, Srinivas Y, John Wilson JS, Simon Peter T, Magesh NS. 2014. Hydrogeochemical assessment of groundwater quality along the coastal aquifers of southern Tamil Nadu, India. Environmental Earth Sciences 71(11): 4739-4750.

Davraz A, Özdemir A. 2014. Groundwater quality assessment and its suitability in Çeltikçi plain (Burdur/Turkey). Environmental Earth Sciences, 72(4): 1167-1190.

Duarte L, Teodoro AC, Gonçalves JA, Guerner Dias AJ, Espinha Marques J. 2015. A dynamic map application for the assessment of groundwater vulnerability to pollution. Environmental Earth Sciences: 1-13.

Fernandes LFS, Cardoso LVRQ, Pacheco FAL, Leitão S, Moura JP. 2014. DRASTIC and GOD vulnerability maps of the Cabril River Basin, Portugal. Rem: Revista Escola de Minas, 67(2): 133-142.

Gupta N. 2014. Groundwater Vulnerability Assessment using DRASTIC Method in Jabalpur District of Madhya Pradesh. International Journal of Recent Technology and Engineering, 3: 36-46.

Hussain HM, Al-Ansari NA, Knutsson S. 2015. Groundwater Pollution Potential in Part of the Western Desert, Iraq. Journal of Earth Sciences and Geotechnical Engineering, 5(14): 1-17.

Jilali A, Zarhloule Y, Georgiadis M. 2015. Vulnerability mapping and risk of groundwater of the oasis of Figuig, Morocco: application of DRASTIC and AVI methods. Arabian Journal of Geosciences, 8(3): 1611-1621.

Kaliraj S, Chandrasekar N, Peter TS, Selvakumar S, Magesh NS. 2014. Mapping of coastal aquifer vulnerable zone in the south west coast of Kanyakumari, South India, using GIS-based DRASTIC model. Environmental Monitoring Assessment, 187: 4073.

Kumar P, Bansod BK, Debnath SK, Thakur PK, Ghanshyam C. 2015. Index-based groundwater vulnerability mapping models using hydrogeological settings: A critical evaluation. Environmental Impact Assessment Review, 51: 38-49.

Kura N, Ramli M, Ibrahim S, Sulaiman W, Aris A, Tanko A, Zaudi M. 2015. Assessment of groundwater vulnerability to anthropogenic pollution and seawater intrusion in a small tropical island using index-based methods. Environmental Science and Pollution Research, 22(2): 1512-1533.

Magesh NS, Chandrasekar N. 2013. Evaluation of spatial variations in groundwater quality by WQI and GIS technique: A case study of virudunagar district, tamil nadu, india. Arabian Journal of Geosciences, 6(6): 1883-1898.

Muhammad AM, Zhonghua T, Dawood AS, Earl B. 2015. Evaluation of local groundwater vulnerability based on DRASTIC index method in Lahore, Pakistan. Geofísica Internacional, 54(1): 67-81.

Narmada K, Bhaskaran G, Gobinath K. 2015. Assessment of Groundwater Quality in the Amaravathi River Basin, South India. Environmental Management of River Basin Ecosystems, 549-573.

Pacheco FAL, Pires LMGR, Santos RMB, Sanches Fernandes LF. 2015. Factor weighting in DRASTIC modeling. Science of The Total Environment, 505(0): 474-486.

Piscopo G. 2001. Groundwater vulnerability map explanatory notes-Castlereagh Catchment. Parramatta NSW: Australia NSW Department of Land and Water Conservation, 1-20.

Sadat-Noori SM, Ebrahimi K, Liaghat AM. 2014. Groundwater quality assessment using the Water Quality Index and GIS in Saveh-Nobaran aquifer, Iran. Environmental Earth Sciences, 71(9): 3827-3843.

Saidi S, Bouri S, Dhia HB. 2010. Groundwater vulnerability and risk mapping of the Hajeb-jelma aquifer (Central Tunisia) using a GIS-based DRASTIC model. Environmental Earth Sciences, 59(7): 1579-1588.

Samake M, Tang Z, Hlaing W, Innocent N, Kasereka K, Balogun WO. 2011. Groundwater vulnerability assessment in shallow aquifer in Linfen Basin, Shanxi Province, China using DRASTIC model. Journal of Sustainable Development, 4(1): 53-71.

Shekhar S, Pandey AC, Tirkey A. 2015. A GIS-based DRASTIC model for assessing groundwater vulnerability in hard rock granitic aquifer. Arabian Journal of Geosciences, 8(3): 1385-1401.

Shirazi SM, Imran HM, Akib S, Yusop Z, Harun ZB. 2013. Groundwater vulnerability assessment in the Melaka State of Malaysia using DRASTIC and GIS techniques. Environmental Earth Sciences, 70(5): 2293-2304.

Su X, Yuan W, Xu W, Du S. 2015. A groundwater vulnerability assessment method for organic pollution: a validation case in the Hun River basin, Northeastern China. Environmental Earth Sciences, 73(1): 467-480.

Uhan J, Vižintin G, Pezdič J. 2011. Groundwater nitrate vulnerability assessment in alluvial aquifer using process-based models and weights-of-evidence method: Lower Savinja Valley case study (Slovenia). Environmental Earth Sciences, 64(1): 97-105.

Yin L, Zhang E, Wang X, Wenninger J, Dong J, Guo L, Huang J. 2013. A GIS-based DRASTIC model for assessing groundwater vulnerability in the Ordos Plateau, China. Environmental Earth Sciences, 69(1): 171-185.