مقایسه اثر ماساژ درمانی با رایحه اسطوخودوس و روغن بادام برمدت زمان و درد زایمان و میزان سرمی بتااندروفین ها در زنان نخست زا

مجله پلاسما و نشانگرهای زیستی

مقاله 8، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 44، دی 1397، صفحه 81-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صدیقه لقایی؛ ابراهیم حسینی^*

گروه آموزشی فیزیولوژی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: آرماتراپی و ماساژ یکی از روشهایی است که با استفاده از روغنهای معطر و ماساژ بدن باعث ایجاد آرامش و کاهش درد می گردد. مطالعه حاضر با هدف مقایسه اثرماساژ با روغنهای بادام تلخو اسطوخودوس برمیزان آندورفینها، درد و زمان زایمان در زنان نخست زا انجام گردید.
روش کار: این مطالعه تجربی برروی60 زن نخست زای بستری دربیمارستان مرودشت در 3 گروه20 نفری ماساژ با روغن های بادام،اسطوخودوس وکنترل انجام شد. درگروههای آزمون از دیلاتاسیون10-3 سانتی­متری به صورت20 دقیقه ماساژ همراه با روغنهای بادام و روغن اسطوخودوس و20 دقیقه استراحت انجام گرفت وگروه کنترل تحت هیچ­ مداخله­ای قرار نگرفت. به منظور سنجش درد از مقیاس بصری درد و برای اندازه گیری میزان سرمی بتاآندورفین از روش الایزا استفاده و نتایج از طریقآزمون هایANOVAو توکی ارزیابی گردیدند
 یافته ها: یافته­ها نشان داد که شدت درددرگروههایماساژ با روغنهای بادامواسطوخودوسدردیلاتاسیون­های مختلف به ترتیب درسطح05/0>P و 001/0>P نسبت به گروه کنترل وگروه اسطوخودوس درسطح05/0>P نسبت به گروهروغن بادام کاهش معناداری دارد.همچنین در زمان زایمانکاهش و درمیزان آندورفینها افزایش معناداردرگروههای ماساژ با روغن های بادام و اسطوخودوس نسبت به گروه کنترل به ترتیبدرسطح05/0>P و001/0>P ودرگروه ماساژبا اسطوخودوس نسبت به گروه روغن بادام درزمان زایمان کاهش و درمیزان آندورفینها افزایش معناداری به ترتیب درسطح05/0>P و01/0>P مشاهده گردید.
نتیجه گیری: ماساژ با روغنهای بادام واسطوخودوس از طریق تحریک ترشح بتااندورفینها باعث کاهش درد و زمان زایمان می شود که این تاثیر از طریق اسطوخودوس بیشتر از روغن بادام می باشد.

کلیدواژه‌ها

روغن بادام؛ اسطوخودوس؛ ماساژ؛ آندورفین؛ زایمان؛ درد

اصل مقاله

مقدمه

 

درد زایمان یکی از شدیدترین دردهایی است که اغلب زنان آن را تجربه می­کنند. با استفاده از روش­های نوین و حمایتی، از جمله روش­های غیردارویی یا روش­های طب مکمل که موجب ایجاد احساس آرامش، تصحیح اختلال در عملکرد فیزیکی، تغییر پاسخ های فیزیولوژیک و کاهش ترس و نشانه­های بیماری می­شوند،می­توان درد زایمان را کاهش داد و این رویداد را به یک اتفاق خوشایند و لذت بخش تبدیل نمود (35). زایمان یکی از تجارب درد ناک زنان می باشد که می تواند بر مادر و نوزاد دارای اثرات سوء باشدلذا به منظور پیشگیری از بروز این اثرات کاهش درد زایمان یکی از اهداف مهم مراقبت­های مامایی به شمار می آید(29).با توجه به آنکه مرحله دوم زایمان فوق العاده دردناک می باشد و نیازمند صرف انرژی بسیار است و موجب درد، اضطراب و خستگی در مادر می‌شود، اتخاذ تدابیر لازم جهت جلوگیری از این معضلات ضروری به نظر می رسد(5). استفاده از روغن­های گیاهی معطر از هزاران سال پیش در کشورهای مصر و هند برای درمان بیماری­های مختلف رایج بوده است و امروزه نیز این روش درمانی از طرف بورد ایالتی پرستاری آمریکا، به عنوان بخشی از پرستاری آمریکا، به عنوان بخشی از پرستاری کل­نگر معرفی شده است (19). امروزهازروغن های معطر به دست آمده از گیاهان و گل­های گوناگون، در جهت زایمان­های  طبیعی بدون درد و هم چنین زایمان های از طریق سزارین استفاده می شود (34).گیاه اسطوخودوس که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار می­گرفته است متعلق به تیره نعنائیان، گیاهی علفی، معطر و همیشه سبز بوده که طعمی تلخ داشته و محتوی اسانس روغنی فراری است که در رایحه درمانی کاربرد زیادی دارد (17).نشان داده شده است که ماساژ همراه با روغن اسطوخودوس باعث کاهش درد ناشی از عمل سزارین در زنان نخست زا می شود(13) در یک بررسی نشان داده شده است که رایحه درمانی ضمن کاهش درد زایمان،نمره آپگار را نیزتحت تاثیر قرار می­دهد (30). مطالعات نشان داده­اند که انجام ماساژ توسط ماما باعث کاهش شدید اضطراب  و افزایش حمایت روانی از زنان در حال زایمانمی شود(36).رایحه درمانی با اسانس اسطوخودوس در بهبود کیفیت خواب بیماران همودیالیزی تاثیر مثبت داشته و می‌تواند به­عنوان یک روش غیرتهاجمی، آسان و کم هزینه در درمان اختلالات خواب این بیماران مورد استفاده قرار گیرد(27). نشان داده شده است که استنشاق رایحه اسطوخودوس بر اضطراب ناشی از کارگذاری آی یو دی موثر بوده است(24).گیاه اسطوخودوس بر اکثر اندام ها و سلول‌های بدن ازجمله بر سیستم اعصاب مرکزی و محیطی اثرات آرامبخشی، ضدتشنجی، ضدصرعی، ضداضطراب، ضدافسردگی و محافظت از اعصاب دارد. همچنین دارای اثرات ضد دردی و ضدالتهابی است و موجب کاهش تحمل و وابستگی به مرفین می‌گردد. همچنین گیاه اسطوخودوس بر مکانیسم‌های سلولی نظیر واکنش‌های اکسیداسیون (کاهش واکنش‌های اکسیداتیو)، مرگ برنامه‌ریزی شده سلولی (ضد آپوپتوز) و کاهش تولید نیتریک اکساید و بر سلامت ژنتیکی سلولی اثرگذار است(38) . در یک بررسی نشان داده شد که عصاره اسطوخودوس بر کیفیت خواب پرستاران بی اثر می باشد(11). نتایج یک مطالعه نشان داده شد که در زنان باردار استفاده از روغن بادام باعث کاهش بروز استریای شکمی و کاهش خارش ناشی از آن می شود(21).بتا آندروفین ها یک محصول جدا شده از پرواپیوملانوکورتین است که از نورون های هیپوتالاموس در طناب نخاعی ، مغز و هم چنین غده هیپوفیز ترشح می‌شوند و تمایل بالایی به گیرنده‌های  اوپیوئیدی داشته  و با ممانعت از آزادسازی انتقال دهنده‌های عصبی درد و افزایش آزاد سازی مسیرهای عصبی دوپامینی ، باعث تسکین بیشتر درد می‌شوند(2).همچنین بر اساس نتایج حاصل از مطالعات، ماساژدرمانی و حمایت­های اجتماعی از زنان باعث کاهش معنی­دار شدت درد زایمان و هم چنین کاهش نیاز به داروهای ضددرد می­شود (12). ماساژ30دقیقه ای نواحی شکم، ساکرال، شانه یا پشت و کمر  باعث کاهش درد و اضطراب در مرحله فعال زایمان می گردد (18). همچنین ماساژ نواحی پشت بدن باعث کاهش دردهای مربوط به زایمان و نیاز به داروهای ضددرد می گردد (37). ماساژ درمانی باعث تقویت حس کنترل و آمادگی درد زایمان و کاهش معنادار شدت خستگی در زنان در حال زایمان در فاز انتقالی میگردد(23).مطالعات نشان داده اند استفاده از اسانس اسطوخودوس به صورت استنشاقی در موش دارای اثرات ضد اضطراب است (7).اضطراب، شایع‌ترین واکنش روانی زنان در زمان زایمان است وآروماتراپی یکی از روش‌های طبّ مکمّل می باشدکه با استفاده از روغن‌های اساسی و معطر علاوه بر تحریک سیستم بویایی، سببایجاد آرامش و کاهش اضطراب  و درد می‌گردد(9)لذا با توجه به آن کهماساژدرمانی یکی از مداخلات غیر دارویی است که باعث کاهش اضطراب و حمایت از زنان در حال زایمان می گردد لذا این مطالعه با هدف مقایسه اثر ماساژ با روغن بادام و با روغن اسطوخودوس بر میزان سرمی آندورفین ها و هم چنین مدت زمان و میزان درد زایمان در زنان نخست زا انجام گردید.­

 مواد و روش ها

پژوهش حاضر یک مطالعه تجربی است که پس از موافقتکمیته اخلاق دانشگاه جهت مقایسه اثر ماساژ درمانی همراه با روغن بادام تلخ به تنهایی، با ماساژ درمانی بااسطوخودوسهمراه با روغن بادامتلخ بر زمان و درد زایمان و میزان سرمی بتا آندروفین ها در زنان نخست زا انجام گرفت. جامعه آماری این مطالعه را مادرانی که به علت انجام عملزایمان در بخش زنان بیمارستانشهید مطهری مرودشت بستری بودند تشکیل دادند. این زنان از نظر جسمانی فاقد بیماری­های خاص و از سطحهوشیاری کافی برخوردار بودند و استفاده از ماساژ با روغن اسطوخودوسو با روغن بادام تلخ برای آن­ها منعی نداشت. این زنان تک قلو باردار بودند و از بی­هوشی استفاده نکرده و فاقد چسبندگی شکمی و بیماری­هایی نظیر التهاب،عفونت­های پوستی و سایر بیماری­هایی که مانع از استفاده از ماساژ  باروغن های اسطوخودوس و بادام  می­شود بودند و سن آن­ها بین 22 تا 30 سال بود و همگی دارای سن حاملگی 37-40 هفته و در مرحله فعال زایمان بودند.حجم نمونهبا در نظر گرفتن01/0 =α، 1/0= βو با احتساب 10 درصد ریزش نمونه در مجموع 60 نفر تشخیص داده شد(3).از بین جامعه 60 نفری که واجد شرایط پژوهش تشخیص داده شدند و فرم رضایت جهت شرکت در این تحقیق را امضاء کرده بودند،20 نفر به طور تصادفی به گروه کنترل و 20 نفر به گروه تجربی دریافت کننده ماساژ با روغن اسطوخودوس  و 20 نفر نیز به گروه تجربی دریافت کننده ماساژ با روغن بادام تلخ  تقسیم شدند. همچنین به منظور تعیین شدت بصری احساس درد زایمان از مقیاس درجه­بندی عددی- بصری درد استفاده شد(14). همچنین گروه  های تجربی و کنترل، از نظر سن مادر، وضعیت اجتماعی و میزان تحصیل، شغل، شرایط بارداری و میزان تحصیلات با یکدیگر تطبیق داده شدند. سپس به آن­ها مفهوم هر کدام از اعداد خط کش مدرج در مقیاس درجه­بندی عددی- بصری درد تعلیم داده شد در این مطالعه در گروه‌های آزمون ماساژ به صورت افلوراج (مالش) به آرامی و با فشار متوسط به طور هماهنگ با تنفس انجام شد و هم‌زمان با شروع انقباضات زائو در حالت لترال قرار می گرفت و به مدت 20 دقیقه طی سه مرحله دیلاتاسیون 4-3 سانتی متری، 5-7 سانتی متری و 8-10 سانتی متریماساژ سرتاسر پشت داده می‌شد(3). در هر بار ماساژ ابتدا زائو به یک پهلو خوابیده و یک بالش در پشت و بالشی دیگر در بین پاهای وی قرار می­گرفت و سپس ماساژ شروع می­شد و مجدداً در حالتی که مادر به پهلوی دیگر خود خوابیده این عمل تکرار گردید. در این مطالعه زنان گروه تجربی در هر مرحله از دریافت ماساژ تحت استنشاق 2 میلی لیتر روغن(اسانس) اسطوخودوس قرار گرفتند. زنان گروه تجربی دریافت کننده ماساژ با روغن بادام  نیز همانند افراد گروه تجربی دیگر تحت تاثیر ماساژ  با روغن بادام قرار گرفتند و  افراد گروه کنترل نیز  تحت هیچ تیماری قرار نگرفتند. انتخاب گروه­های آزمایش و کنترل به گونه­ای انجام شد که دو گروه از نظر متغیرهای تداخل کننده سن مادر، خواسته یا ناخواسته بودن بارداری، جنسیت نوزاد، وضعیت کیسه آب، معاینه واژینال و ... همسان بودند. هم چنین در این مطالعه جهت اندازه گیری میزان سرمی بتا اندورفین در مرحله  دیلاتاسیون8-10 از آزمودنی ها  خون گیری به عمل آمد و جهت تهیه سرم نمونه های خونی برای مدت 20 دقیقه در لوله آزمایش قرار داده شدند تا لخته شوند آنگاه با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ پارت آزما ساخت کشور ایران برای مدت 15 دقیقه و با دور 2500 در دقیقه سانتریفیوژ گردیدند.میزان غلظت سرمی بتا آندورفین با استفاده از کیت ساخت شرکت  بایواسپس کشور چین با حساسیتpg/ml70 وبه روش الایزا اندازه گیری گردید.به منظور اجتناب از ایجاد سوگیری جمع­آوری اطلاعات به وسیله پژوهشگری که کلاً نسبت به وضعیت نمونه­ها بی­اطلاع بود انجام گرفت. نتایج با استفاده از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه و تست تعقیبی توکی به کمک نرم­افزار آماری SPSS-18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند

نتایج

نتایج حاصل از آنالیز داده های این مطالعه نشان داد که ماساژدرمانی با روغن های بادام  و اسطوخودوس  باعث

کاهش معنادار مدت زمان زایمان نسبت به گروه کنترل به ترتیب در سطح 05/0P≤ و001/0P≤ می شود و بین مدت زمان زایمان در گروه ماساژدرمانی با روغن اسطوخودوس نیز  نسبت به ماساژدرمانی با روغن بادام کاهش معناداری در سطح 05/0P≤ مشاهده می گردد. هم چنین نتایج  حاصل از آنالیز داده ها نشان داد که در میزان شدت درد در مقیاس بصری نیز  در گروه های ماساژدرمانی با روغن بادام در دیلاتاسیون هایcm4-3 وcm7-5وcm10-8کاهش معناداری در سطح05/0P≤ و در گروه ماساژدرمانی با روغن اسطوخودوس در دیلاتاسیون های cm4-3 و cm7-5وcm10-8 کاهش معناداری در سطح001/0P≤  نسبت به گروه کنترل و در دیلاتاسیون های cm4-3 و cm7-5 در سطح 05/0P≤ و در دیلاتاسیون cm10-8در سطح 01/0P≤ نسبت به گروه ماساژدرمانی با روغن بادام مشاهده گردید.به علاوه آنالیز داده های این بررسی نشان داد که ماساژدرمانی با روغن های بادام  و اسطوخودوس نسبت به گروهکنترل باعث افزایش معنادار میزان سرمی آندورفین ها به ترتیب در سطح 05/0P≤ و001/0P≤ می شود و بین ماساژدرمانی با روغن اسطوخودوس نیز  نسبت به ماساژدرمانی با روغن بادام افزایش معناداری در سطح 05/0P≤ مشاهده گردید(جدول1).

 

جدول1-مقایسه­ی میانگین­ نمرات احساس درد در دیلاتاسیون­های مختلف، میزان سرمی آندورفین ها و زمان زایمان بین گروه­های کنترل و ماساژدرمانی با روغن های بادام و اسطوخودوس

میزان سرمی آندورفین	مدت زمان زایمان (بر حسب ساعت)		شدت بصری احساس درد در دیلاتاسیون cm10-8	شدت بصری احساس درد در دیلاتاسیون cm7-5	شدت بصری احساس درد در دیلاتاسیون cm4-3	گروهها
75/15±43/278		56/0±84/6	65/0±54/7	43/0±54/6	56/0±84/5	کنترل
*55/23±10/394		*87/0±89/4	*55/1±10/4	*55/0±68/3	*27/0±89/3	دریافت کننده ماساژ با روغن بادام
#**90/86±92/1025		$**12/0±48/2	#**29/1±92/2	$**59/0±76/1	$**12/0±48/2	دریافت کننده ماساژ با روغن اسطوخودوس

* نشان دهنده تفاوت معنی دار در سطح 05/0P≤ نسبت به گروه کنترل می باشد.

** نشان دهنده تفاوت معنی دار در سطح 001/0P≤ نسبت به گروه کنترل  می باشد

# نشان دهنده تفاوت معنی دار در سطح 01/0P≤ نسبت به گروه ماساژ با روغن بادام می باشد.

$نشان دهنده تفاوت معنی دار در سطح 05/0P≤ نسبت به گروه ماساژ با روغن بادام می باشد.

 

 

 

بحث و نتیجه گیری

نتایج این مطالعه نشان داد که ماساژدرمانی با روغن­های بادام و اسطوخودوس باعث کاهش زمان و میزان درد زایمان و افزایش میزان سرمی آندورفین ها در زنان نخست زا می شود. در این رابطه اثر ماساژدرمانی با روغن اسطوخودوس بیشتر از اثر ماساژدرمانی با روغن­های بادام می باشد. نشان داده شده است که ماساژ با تحریک تارهای عصبی قطور و هم چنین تحریک ترشح آندورفین­ها از انتقال درد جلوگیری می نماید(6). لذا احتمالاًکاهش میزان درد در مطالعه حاضر نیز به دلیل تاثیر ماساژ برافزایش میزان سرمی آندورفین ها می باشد. هم سو با نتایج این بررسی با مطالعات دیگر نیز نشان داده­اند که مداخلات غیر دارویی نظیر گوش دادن به موسیقی آرام بخش و یا ماساژ باعث کاهش درد و مدت زمان زایمان می گردد(15،14). با توجه به آن که در یک بررسی نشان داده شده است که ماساژ باعث کاهش اضطراب، میزان سرمی کورتیزل و افزایش میزان خواب می شود(28). هم چنین با عنایت به آن که در یک مطالعه دیگر نیز نشان داده شده است که استنشاق اسانس اسطوخودوس شدت درد و میزان اضطراب آشکار زایمان را تا زمان 60 دقیقه پس از استنشاق کاهش می­دهد، به علاوه با توجه به نتایج یک پژوهش که پیشنهاد شده است که در هر زمانی از مرحله­ی اول زایمان که زنان احساس اضطراب داشتند، از استنشاق این اسانس استفاده نمایند تا از شدت درد و طولانی شدن مدت زمان زایمان آنان جلو گیری نمایند(33). بنابر این در پژوهش حاضر نیز احتمالاً ماساژ و روغن اسطوخودوس از طریق کاهش میزان اضطراب باعث کاهش مدت زمان و شدت درد زایمان در زنان نخست شده است. شایع ترین واکنش زنان در حال زایمان اضطراب است به طوری که بیش از 80 درصد از زنان در حال زایمان دارای اختلالات اضطرابی هستند(31). یکی از مشکلاتی که مادران در طی زایمان با آن مواجه هستند، زایمان طولانی است که با عوارض نامطلوب مادری و جنینی همراه است و دوره‌ای سرشار از نگرانی و اضطراب و همراه با تحریک ترشح هورمون‌های استرس به ویژه کورتیزول می باشند و باکاهش انرژی و افزایش خستگی مادر باعث طولانی شدن مدت زمان زایمان و کاهش روحیه همکاری مادر در حین زایمان می گردد(8). لذا با توجه به آن که در مطالعه دیگر ما نشان داده شد که اضطراب و استرس در حین زایمان با تحریک ترشح کورتیزول و با کاهش سرعت پیشرفت زایمان باعث طولانی شدن مدت زمان زایمان شده و ماساژ با کاهش میزان سرمی کورتیزول و اضطراب باعث افزایش فعالیت رحمی و کاهش مدت زمان زایمان می شود(16). لذا در مطالعه حاضر نیز احتمالاً ماساژ از طریق کاهش میزان سرمی کورتیزول و اضطراب باعث کاهش مدت زمان زایمان شده است. در مطالعه ای دیگر نیز نشان داده شد که استشمام رایحه اسطوخودوس و هم چنین دریافت ماساژ باعث کاهش سطح اضطراب هنگام زایمان، کاهش ترشح کورتیزول و افزایش ترشح سروتونین می­گردد(25،10). و از آن جا که نشان داده شده است که رهایی سروتونین از پایانه ­های سروتونرژیک نخاعی با مهار نورون های انتقال درد، باعث کاهش درد می  شود(25)، لذا احتمالاً کاهش درد زایمان در گروه های تجربی به دلیل تحریک ترشح سروتونین در سیستم عصبی می باشد. هم چنین نتایج حاصل از مطالعات بیان­گر اثر نیتریک اکساید بر ایجاد شرایط هیپرآلژی است(20) و با توجه به نقش اسطوخودوس در کاهش میزان نیتریک اکساید(37) لذا احتمالاً کاهش درد ناشی از اثر ماساژ با روغن اسطوخودوس را می توان به نقش آن در کاهش تولید این ماده در سیستم عصبی نسبت داد. در بررسی دیگری نیز نشان داده شد که ماساژدرمانی باعث کاهش زمان زایمان و میزان سرمی هورمون کورتیزل در زنان نخست­زا می شود که این اثر را احتمالاً از طریق کاهش اضطراب و استرس اعمال می کند(32). لذا از آن جا که استرس و اضطراب و هم چنین هورمون کورتیزل باعث کاهش شدت و تکرار انقباضات رحمی و در نتیجه طولانی تر شدن زمان زایمان و هم چنین باعث گرفتگی شدید عضلات کف لگن و پرینه می شود که عاملی برای افزایش درد زایمان است(16)، لذا کاهش درد و زمان زایمان در زنانی که در طی زایمان از ماساژ همراه با روغن اسطوخودوس که باعث کاهش میزان اضطراب و هورمون کورتیزول می شوند استفاده می نمایند قابل توجیه می باشد. هم سو با نتایج مطالعه حاضر نتایج یک بررسی نشان داد که آروماتراپی ماساژی با اسانس اسطوخودوس می تواند به عنوان یکی از روش های غیر دارویی وبدون عوارض بر روی مادر و جنین مدت مرحله اول و دوم زایمان را کوتاه و باعث کاهش شدت درد فاز اول زایمان شود(4). از آن جا که نشان داده شده که رایحه اسطوخودوس دارای اثرات ضد دردی و ضد التهابی است(26)، لذا در مطالعه حاضر نیز کاهش درد زایمان را می توان به این اثر اسطوخودوس نسبت داد. نتایج حاصل از یک بررسی دیگر نشان داده است که ماساژدرمانی در طی زایمان از طریق افزایش ترشح اکسی­توسین و تحریک نورون­های اوپیوییدی منجر به کاهش شدت درد و مدت زمان زایمان می­گردد(36). هم چنین ماساژ از طریق تحریک سیستم های اوپیوئیدی و دوپامینرژیک مغز و با اثر بر هیپوتالاموس باعث تحریک ترشح هورمون اکسی توسین در حین زایمان می­شود و هورمون مذکور نیز با تحریک رحم واز طریق تشدید انقباضات عضلات میومتر رحم باعث تسریع زایمان می گردد(22، 1). لذا با توجه به آن که در پژوهش حاضر نیز ماساژ با روغن اسطوخودوس باعث افزایش میزان سرمی اوپیوئیدها شده است احتمالاً از طریق تحریک مکانیسم های اکسی توسینی باعث کاهش مدت زمان زایمان و از طریق مکانیسم های اوپیوئیدی باعث کاهش میزان درد زایمان می شود. براساس نتایج این بررسی ماساژ درمانی با رایحه اسطوخودوس و روغن بادام باعث کاهش درد و زمان زایمان و افزایش میزان سرمی آندورفین ها می شود و تاثیر ماساژ با رایحه اسطوخودوس بیشتر از ماساژ با روغن بادام می باشد که این اثر احتمالاً به دلیل خاصیت ضد اضطرابی اسطوخودوس می باشد.

تشکر و قدردانی

نویسندگان این مقاله که با کد 45855 در کمیته اخلاق دانشگاه به تصویب رسیده است بر خود واجب می­دانند که از همکاری و همیاری مدیریت و اساتید بخش زنان و زایمان بیمارستان شهید مطهری شهرستان مرودشت تقدیر و تشکر نمایند

مراجع

1.Abbasi, Z., Abedian, Z., HasanpourAzghadi, SB., Fadaei, A., Esmaeili, H. (2007). Study of the effects of massage therapy on the labor intensity fatigue. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 14(3); 172-178. [Persian].

2.Abbasian, S., AttarzadehHosseine, S R., Moazami, M. (2013). The effect of regular aerobic training on serum level of β-endorphin and perceived training exertion in addicts with emphasis on brain. Reward Center, 20(103); 41-3.AlaviFili, A., Askari, M., Vahhabi, S., Bagheri, P., Dashtinejhad, E. (2017). Comparison of effect of massage therapy with jasmine oil and aroma therapy with jasmine oil in reducing delivery pain. IJOGI, 20(3); 40-47.

4.Alipour, Z., Lamyian, M., Hajizadeh, E. (2012). Anxiety and fear of childbirth as predictors of postnatal depression in nulliparous women. Women and Birth, 25(3); 37-43.

5.Amiri Farahani, L., Rajab Ali Pour, F., Shirazi, V. (2012). Effect of different birthing positions during the second stage of labor on mother’s experiences regarding birth, pain, anxiety and fatigue. J MazandaranUniv Med Sci., 22(95); 75-83.

6.Bender, T., Nagy, G., Barna, I., Tefner, I., Kádas, E., Géher, P. (2007). The effect of physical therapy on beta-endorphin levels. Eur J Appl Physiol, 100(4); 371-82.

7.Cline, M., Taylor, JE., Flores, J., Bracken, S., McCall, S., Ceremuga, TE. (2008). Investigation of the anxiolytic effects of linalool a lavender extract in the male Sprague-Dawley rat. AANA J, 76(1); 47-52.

8.Cornuz, J., Guessous, I., Favrat, B. (2006). Fatigue: a practical approach to diagnosis in primary care. Canadian Medical Association Journal, 174(6); 765-7.

9.EsmaelzadehSaeieh, S., Torkashvand, S., Rahimzadeh, M., Lotfi, R., AkbariKamrani, M., Khosravi, N. (2016). Effect of aromatherapy with boswellia on anxiety during the first stage of labour:arandomizaedcontrolledtrial. Complementary Medicine Journal of faculty of Nursing & Midwifery, 5(4); 1314-23.

10.Field, T., Hernandez-Reif, M., Diego, M., Schanberg, S., Kuhn, C. (2005). Cortisol decreases and serotonin and dopamine increase following massage therapy. Int J Neurosci, 115(10); 1397-413.

11.Ghods, A., EmadiKhalaf, M., Mirmohamadkhani, M., Sotodehasl, N. (2016). Comparison of the effects of lavender essential oil and sesame oil on sleep quality of nurses . JBUMS, 18(5); 13-19.

12.Hodnett, ED., Gates, S., Hofmeyr, GJ., Sakala, C., Weston, J. (2011). Continuous support for women during child birth.Cochrane Database Syst Rev, 2(7); CD003766.

13.Hosseini, SE., Keramaty, F., SafavyNaeiny, K.A. (2016). Comparative study of massage with lavender (lavandula) essential oil and almond oil on pain relief after cesarean operation in primiparous women. Medical Journal of Tabriz University of Medical Sciences and Health Services, 38(2); 22-27.

14.Hosseini, S.E., Bagheri, M., Honarparvaran, N. (2013). Investigating the effect of music on labor pain and progress in the active stage on first labor. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 17(11); 1479-1487.

15.Hosseini, S., Asadi, N., Zareei, F. (2014). Investigating the effect of massage therapy on labor in the active stage of first labor. IJNR, 9(1); 25-32.

16.Hosseini, E., Asadi, N., Zareei, F. (2013). Effect of massage therapy on labor progress and plasma levels of cortisol in the active stage 0f first labor. ZJRMS, 15(9); 35-38.

17.Jahti, F., Sheikhan, F., Merghati, E., Haghani, H. (2009). Effect of lavender essential on preneal pain episiotomy. JSabzevarUniv Med Sci, 16(3); 127-130.

18.Kimber, L., Mc Nabb, M., Mc Court, C., Haines, A., Brocklehurst, P. (2008). Massage or music for pain relief in labour: a pilot randomised placebo controlled trial. Eur J Pain, 12(8); 961-969.

19.Kyle, G. (2006). Evaluating the effectiveness of Aromatherapy in reducing level of anxiety in palliative care patients: A Pilot study. J ComplementryTherap in Clin Practice. 12(2); 148-155.

20.Mahdiniya, R., Fereidoni, M., Moghimi, A. (2013). The effect of intrathecal administration of cocaine and serotonergic antagonist (cyproheptadine) on nociception in rat. Ann Mil Health Sci Res, 11(4); 289-299.

21.Malakouti, J., FarshbafKhalili, A., Kamrani, A. (2015). Effect of sesame and sweet almond oil on the prevention of striae and itching caused by it in primiparous women: a randomized controlled trial. Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility, 18(169-170); 1-11.

22.Maria, R.M., Antonio, A.(2011). Central control of penile erection: A re-visitation of the role of oxytocin and its interaction with dopamine and glutamic acid in male rats. Neuroscience &Biobehavioral Reviews, 35(3); 939–955.

23.Mc Fadden K.L., Hernandez, TD. (2010). Cardiovascular benefits of acupressure (Jin Shin) following stroke. Complementary Therapies In Medicine, 18(1); 42–48.

24.Mirmohammadali, M., Khazaie, F., Modarres, M., Rahimikian, F., Rahnama, P., Bekhradi, R. (2013). The Effect of Lavender essential oil on anxiety of intra uterine device insertion. JMP, 2(46); 60-65.

25.Mirzaei, F., Keshtgar, S., Kaviani, M., Rajaeifard, AR. (2009). The effect of Lavender essence smelling during labor on cortisol and serotonin plasma levels and anxiety reduction in nulliparous women. Journal of Kerman University of Medical Sciences, 16(3); 245-254.

26.MohamadkhaniShahri, L., SabetBirdgandi, S., MohamadkhaniShahri, H. (2013). Effect of massage Aromatherapy with lavandula on the duration of first and second stage of labor in nulliparous women. Hormozgan Medical JournaL, 17(2); 145-154.

27.Najafi, Z., Tagharrobi, Z., Shahriyari-Kale-Masihi, M. (2014). Effect of aromatherapy with Lavender on sleep quality among patients undergoing hemodialysis. KAUMS Journal( FEYZ ), 18(2); 145-150.

28.Pinar, R., Afsar, F.(2015). Back massage to decrease state anxiety, cortisol level, blood prsessure, heart rate and increase sleep quality in family caregivers of patients with cancer: a randomised controlled trial. Asian Pac J Cancer Prev, 16(18); 8127-33.

29.Safdari Dehcheshmeh, F., Delaram, M., Salehian, T., Moradi, M., RahimiMadiseh, M., Aliakbari, F. (2008). Relieving labor pain by ice massage of the hand. Journal of Tabib e Shargh, 11(1); 23-28.

30.Sara, A. (2014). The effect of lavender aromatherapy on pain perception and intrapartum outcome in primiparous women . British Journal of Midwifery, 22(2); 125-128.

31.Spice, K., Jones, SL., Hadjistavropoulos, HD., Kowalyk, K., Stewart, SH. (2009). Prenatal fear of childbirth and anxiety sensitivity. J Psychosom Obstet Gynaecol, 30(3); 168-74.

32.Tabrizian, K., Tabrizian, P., RostamiShokravi, A., Jafari, M R. (2011). Evaluation of antinociceptive effects of a selective iNOS inhibitor and imipramine in sciatic nerve-ligated mice by hot-plate test. Journal of Zabol University of Medical Sciences and Health Services, 3(1); 17-23.

33.Tafazoli, M., Zaremobini, F., Mokhber, N., Emami, A. (2011). The effects of lavender oil inhalation on level of anxiety during first stage of labor in primigravida women. Journal of Fundamentals of Mental Health, 4(48); 720-6.

34.Taizhen, L., Meiling, H., Huaan, X., Yingchun, Z. (2014). Aromatherapy for laboring women: a meta-analysis of randomized controlled trials. OJN, 4(3); 163-168.

35.Vakilian, K., Karamat, A., Mousavi, A., Shariati, M., Ajami, ME., Atarha, M. (2012). The effect of lavender essence via inhalation method on labor pain. J ShahrekordUni Med Sci, 14(1); 34-40.

36.Van Peer, JM., Spinhoven, P., Roelofs, K. (2010). Psycho physiological evidence for cortisol-induced reduction in early bias for implicit social threat in social phobia. Psy Choneuroendo Crinology, 35(1); 21-32.

37.Williams, J., Mitchell, M. (2007). Midwifery managers views about the use of complementary therapies in the maternityservices. See comment in PubMed Commons below Complement Ther Clin Pract, 13(2); 129-35.

38.Yaghoobi, K., Kaka, GR., Davoodi, Sh., Ashayeri, H. (2015). Therapeutic effects of Lavandula angustifolia. J Gorgan Uni Med Sci. 17(4);