وضعیت توزیع امکانات و خدمات در شهر فنوج بر اساس اصول رشد هوشمند شهری

آمایش محیط

مقاله 1، دوره 11، شماره 42، آذر 1397، صفحه 1-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

احمد رئیسی^{* 1}؛ اکبر کیانی²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه زابل- ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه زابل- ایران

چکیده

چکیده
رشدوتوسعه شهرها که به دنبال افزایش جمعیت شهری روی می‌دهد در دهه‌های گذشته باعث استفاده نابجا از زمین شهری وعدم تخصیص (Allocation) صحیح کاربری زمین شهری، شکل‌گیری زاغه‌ها درشهر وتوسعه پراکنده شهرها به خصوص درحومه‌ها گردیده است. این مسئله ضرورت برنامه ‌ریزی استفاده بهینه از زمین و مدیریت توسعه شهری را روشن‌تر می‌نماید، و باعث شکل ‌گیری رویکردی با عنوان رشد هوشمند شهری شده است که هدف اصلی آن نظم دادن به توسعه و رشد شهرها و تجدیدحیات شهری است. رشد هوشمند باعث توسعه مجدد نواحی ساخته شده در شهرها می‌شود. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه چگونگی توسعه‌ی فیزیکی – کالبدی شهر فنوج پرداخته می‌شود. در واقع هدف اصلی پژوهش، تعیین راهکارهای جلوگیری از رشد «پراکنده» شهر فنوج و در نتیجه کاهش هزینه‌های اقتصادی ناشی از آن است. روش‌شناسی تحقیق حاضر، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه-ای،اسنادی و بررسی‌های میدانی است. در این راستا اطلاعات و داده‌های مورد نیاز در مورد توسعه شهر، نحوه‌ی توزیع کاربری‌ها، میزان افز ایش هزینه‌های اقتصادی توسعه پراکندۀ شهری، از اسناد معتبر و بخشی از طریق پرسشنامه تهیه گردیده و به وسیلۀ نرم افزارهایArc GIS و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی رابطه رشد هوشمند و کاهش هزینه‌های توسعه بر اساس آزمون T نشان داد که مقدار معناداری (000/0(Sig با سطح کمتر از 01/0 می‌باشد، بنابراین می‌توان با اطمینان 99/0 اذعان داشت که راهبرد رشد هوشمند بر توزیع عادلانه‌تر امکانات و خدمات در شهر فنوج موثر خواهد بود. درصورت اجرای راهکارهای رشد هوشمند بر اساس اصول و شرایط محلات در شهر فنوج، میزان هزینه‌های اقتصادی و تخریب محیط زیست کاهش می‌یابد و باعث افزایش کیفیت محیط زندگی و رضایتمندی شهروندان از محیط زندگی خود خواهد گردید.
واژگان کلیدی: رشد شهر و شهرنشینی، راهبرد رشد هوشمند، رشد پراکنده، شهر فنوج

کلیدواژه‌ها

راهبرد رشد هوشمند؛ رشد پراکنده؛ فنوج؛ توزیع امکانات و خدمات

مراجع

 

1-     حسین زاده دلیر، ک و صفری، ف.(1391). تأثیر برنامه‌ریزی هوشمند بر انتظام فضایی شهر، مجله جغرافیا و توسعه شهری، شماره اول، بهار و تابستان 1391، 99-133.

2-     دریو،م، (1374)، جغرافیای انسانی، ترجمه، سهامی، س، رایزن.

3-     رجبی امیرآباد، ر و رحمانی، ب. (1397). ساماندهی سیمای شهر در راستای بهبود کیفیت زندگی شهر ملایر، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 40، 91-114.

4-     رحمانی، ا و رحمانی، م.(1397).الگوی گسترش کالبدی- فضایی شهر با استفاده از مدل آنتروپی شانون نمونه موردی شهر سریش‌آباد، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 41، 1-22

5-     رفیع­پور،ف.(1384).تکنیک­های خاص تحقیق در رشته علوم اجتماعی. چاپ سوم، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، ص 65.

6-      رفیعیان، م و شاهین راد، م.(1386). راهبرد توسعه شهر در جهت تحقق برنامه‌ریزی توسعه شهر، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره دوم شماره2.

7-     رهنما، م. ر و عباس زاده، غ. ر.(1387).اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.

8-     سعیدی رضوانی، ن، داود پور، ز ، فدوی، ا و سرور، ر.(1392). کاربرد اصول توسعه میان افزا در بهبود فضایی – عملکردی بافت های شهری(مطالعه موردی: منطقه17 شهرداری تهران، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، 36: 180- 159.

9-     قربانی، ر و نوشاد، س.(1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری، اصول و راهکارها، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 12، ص 163.

10- قنبری، ا، کرمی، ف و حیدری نیا، س، (1395)، تحلیل روند رشد و توسعه ناموزون شهرهای میانه اندام در ایران (مطالعه موردی شهر مرند آذربایجان شرقی)، فصلنامه  آمایش محیط، د.ره 9،شماره 33، 71-93

11- قنواتی،ع، عظیمی، آ و فرجی ملایی، ا،(1390)کیفیت محیطی شهر و شکل ناموزون  شهری در شهر بابلسر، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، 81: 215-193.

12- مرادی، م(1383). دستیابی به شکل پایدار شهری، جلد اول،انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، 82-83.

13- مهندسان مشاور شهرسازان و برنامه ریزان پیشتاز.(1390). طرح جامع فنوج.

14- نصیری، ا.(1388). جهانی شدن و چالش های شهر و شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه، انتشارات گنج هنر: پرهام نقش، تهران.

15-Batisani,N. and Yarnal, B. 2011. Elasticity of capital-land substation in housing construction, Gaborone,Botswana:implication for Smart Growth plicy and affordable housing landscape and urban planning. 99: 77-82.

16-Edwards, Mary and Haines, Anna. 2007. Evaluating smart growth: implication for small communities, Planning education and research, 53: 49- 64.

17-(http:// www.epa.gov.org/).

18-Gront.j.L And, TsenkovaS. 2012.New Urbanism and Smart Growth Movements, international Encyclopedla of Housing and Home,  120-126.

19-Litman, t. 2005. Evaluating Criticism Of Smart Growth, Victoria transport policy institute.(www.vtpi.org).

20-Yamagata,Y. Seya, H. 2013. Simulating a future smart city: An integrated land use-energy model, Applied Energy, In Press, Corrected Proof, Available online 20 February2013.

 

 

 

 

1-     حسین زاده دلیر، ک و صفری، ف.(1391). تأثیر برنامه‌ریزی هوشمند بر انتظام فضایی شهر، مجله جغرافیا و توسعه شهری، شماره اول، بهار و تابستان 1391، 99-133.

2-     دریو،م، (1374)، جغرافیای انسانی، ترجمه، سهامی، س، رایزن.

3-     رجبی امیرآباد، ر و رحمانی، ب. (1397). ساماندهی سیمای شهر در راستای بهبود کیفیت زندگی شهر ملایر، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 40، 91-114.

4-     رحمانی، ا و رحمانی، م.(1397).الگوی گسترش کالبدی- فضایی شهر با استفاده از مدل آنتروپی شانون نمونه موردی شهر سریش‌آباد، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 41، 1-22

5-     رفیع­پور،ف.(1384).تکنیک­های خاص تحقیق در رشته علوم اجتماعی. چاپ سوم، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، ص 65.

6-      رفیعیان، م و شاهین راد، م.(1386). راهبرد توسعه شهر در جهت تحقق برنامه‌ریزی توسعه شهر، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره دوم شماره2.

7-     رهنما، م. ر و عباس زاده، غ. ر.(1387).اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.

8-     سعیدی رضوانی، ن، داود پور، ز ، فدوی، ا و سرور، ر.(1392). کاربرد اصول توسعه میان افزا در بهبود فضایی – عملکردی بافت های شهری(مطالعه موردی: منطقه17 شهرداری تهران، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، 36: 180- 159.

9-     قربانی، ر و نوشاد، س.(1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری، اصول و راهکارها، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 12، ص 163.

10- قنبری، ا، کرمی، ف و حیدری نیا، س، (1395)، تحلیل روند رشد و توسعه ناموزون شهرهای میانه اندام در ایران (مطالعه موردی شهر مرند آذربایجان شرقی)، فصلنامه  آمایش محیط، د.ره 9،شماره 33، 71-93

11- قنواتی،ع، عظیمی، آ و فرجی ملایی، ا،(1390)کیفیت محیطی شهر و شکل ناموزون  شهری در شهر بابلسر، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، 81: 215-193.

12- مرادی، م(1383). دستیابی به شکل پایدار شهری، جلد اول،انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، 82-83.

13- مهندسان مشاور شهرسازان و برنامه ریزان پیشتاز.(1390). طرح جامع فنوج.

14- نصیری، ا.(1388). جهانی شدن و چالش های شهر و شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه، انتشارات گنج هنر: پرهام نقش، تهران.

15-Batisani,N. and Yarnal, B. 2011. Elasticity of capital-land substation in housing construction, Gaborone,Botswana:implication for Smart Growth plicy and affordable housing landscape and urban planning. 99: 77-82.

16-Edwards, Mary and Haines, Anna. 2007. Evaluating smart growth: implication for small communities, Planning education and research, 53: 49- 64.

17-(http:// www.epa.gov.org/).

18-Gront.j.L And, TsenkovaS. 2012.New Urbanism and Smart Growth Movements, international Encyclopedla of Housing and Home,  120-126.

19-Litman, t. 2005. Evaluating Criticism Of Smart Growth, Victoria transport policy institute.(www.vtpi.org).

20-Yamagata,Y. Seya, H. 2013. Simulating a future smart city: An integrated land use-energy model, Applied Energy, In Press, Corrected Proof, Available online 20 February2013.

 

 

 

 

1-     حسین زاده دلیر، ک و صفری، ف.(1391). تأثیر برنامه‌ریزی هوشمند بر انتظام فضایی شهر، مجله جغرافیا و توسعه شهری، شماره اول، بهار و تابستان 1391، 99-133.

2-     دریو،م، (1374)، جغرافیای انسانی، ترجمه، سهامی، س، رایزن.

3-     رجبی امیرآباد، ر و رحمانی، ب. (1397). ساماندهی سیمای شهر در راستای بهبود کیفیت زندگی شهر ملایر، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 40، 91-114.

4-     رحمانی، ا و رحمانی، م.(1397).الگوی گسترش کالبدی- فضایی شهر با استفاده از مدل آنتروپی شانون نمونه موردی شهر سریش‌آباد، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 41، 1-22

5-     رفیع­پور،ف.(1384).تکنیک­های خاص تحقیق در رشته علوم اجتماعی. چاپ سوم، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، ص 65.

6-      رفیعیان، م و شاهین راد، م.(1386). راهبرد توسعه شهر در جهت تحقق برنامه‌ریزی توسعه شهر، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره دوم شماره2.

7-     رهنما، م. ر و عباس زاده، غ. ر.(1387).اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.

8-     سعیدی رضوانی، ن، داود پور، ز ، فدوی، ا و سرور، ر.(1392). کاربرد اصول توسعه میان افزا در بهبود فضایی – عملکردی بافت های شهری(مطالعه موردی: منطقه17 شهرداری تهران، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، 36: 180- 159.

9-     قربانی، ر و نوشاد، س.(1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری، اصول و راهکارها، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 12، ص 163.

10- قنبری، ا، کرمی، ف و حیدری نیا، س، (1395)، تحلیل روند رشد و توسعه ناموزون شهرهای میانه اندام در ایران (مطالعه موردی شهر مرند آذربایجان شرقی)، فصلنامه  آمایش محیط، د.ره 9،شماره 33، 71-93

11- قنواتی،ع، عظیمی، آ و فرجی ملایی، ا،(1390)کیفیت محیطی شهر و شکل ناموزون  شهری در شهر بابلسر، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، 81: 215-193.

12- مرادی، م(1383). دستیابی به شکل پایدار شهری، جلد اول،انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، 82-83.

13- مهندسان مشاور شهرسازان و برنامه ریزان پیشتاز.(1390). طرح جامع فنوج.

14- نصیری، ا.(1388). جهانی شدن و چالش های شهر و شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه، انتشارات گنج هنر: پرهام نقش، تهران.

15-Batisani,N. and Yarnal, B. 2011. Elasticity of capital-land substation in housing construction, Gaborone,Botswana:implication for Smart Growth plicy and affordable housing landscape and urban planning. 99: 77-82.

16-Edwards, Mary and Haines, Anna. 2007. Evaluating smart growth: implication for small communities, Planning education and research, 53: 49- 64.

17-(http:// www.epa.gov.org/).

18-Gront.j.L And, TsenkovaS. 2012.New Urbanism and Smart Growth Movements, international Encyclopedla of Housing and Home,  120-126.

19-Litman, t. 2005. Evaluating Criticism Of Smart Growth, Victoria transport policy institute.(www.vtpi.org).

20-Yamagata,Y. Seya, H. 2013. Simulating a future smart city: An integrated land use-energy model, Applied Energy, In Press, Corrected Proof, Available online 20 February2013.

 

 

1-     حسین زاده دلیر، ک و صفری، ف.(1391). تأثیر برنامه‌ریزی هوشمند بر انتظام فضایی شهر، مجله جغرافیا و توسعه شهری، شماره اول، بهار و تابستان 1391، 99-133.

2-     دریو،م، (1374)، جغرافیای انسانی، ترجمه، سهامی، س، رایزن.

3-     رجبی امیرآباد، ر و رحمانی، ب. (1397). ساماندهی سیمای شهر در راستای بهبود کیفیت زندگی شهر ملایر، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 40، 91-114.

4-     رحمانی، ا و رحمانی، م.(1397).الگوی گسترش کالبدی- فضایی شهر با استفاده از مدل آنتروپی شانون نمونه موردی شهر سریش‌آباد، فصلنامه آمایش محیط، دوره 11، شماره 41، 1-22

5-     رفیع­پور،ف.(1384).تکنیک­های خاص تحقیق در رشته علوم اجتماعی. چاپ سوم، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار، ص 65.

6-      رفیعیان، م و شاهین راد، م.(1386). راهبرد توسعه شهر در جهت تحقق برنامه‌ریزی توسعه شهر، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره دوم شماره2.

7-     رهنما، م. ر و عباس زاده، غ. ر.(1387).اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.

8-     سعیدی رضوانی، ن، داود پور، ز ، فدوی، ا و سرور، ر.(1392). کاربرد اصول توسعه میان افزا در بهبود فضایی – عملکردی بافت های شهری(مطالعه موردی: منطقه17 شهرداری تهران، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، 36: 180- 159.

9-     قربانی، ر و نوشاد، س.(1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری، اصول و راهکارها، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 12، ص 163.

10- قنبری، ا، کرمی، ف و حیدری نیا، س، (1395)، تحلیل روند رشد و توسعه ناموزون شهرهای میانه اندام در ایران (مطالعه موردی شهر مرند آذربایجان شرقی)، فصلنامه  آمایش محیط، د.ره 9،شماره 33، 71-93

11- قنواتی،ع، عظیمی، آ و فرجی ملایی، ا،(1390)کیفیت محیطی شهر و شکل ناموزون  شهری در شهر بابلسر، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، 81: 215-193.

12- مرادی، م(1383). دستیابی به شکل پایدار شهری، جلد اول،انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، 82-83.

13- مهندسان مشاور شهرسازان و برنامه ریزان پیشتاز.(1390). طرح جامع فنوج.

14- نصیری، ا.(1388). جهانی شدن و چالش های شهر و شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه، انتشارات گنج هنر: پرهام نقش، تهران.

15-Batisani,N. and Yarnal, B. 2011. Elasticity of capital-land substation in housing construction, Gaborone,Botswana:implication for Smart Growth plicy and affordable housing landscape and urban planning. 99: 77-82.

16-Edwards, Mary and Haines, Anna. 2007. Evaluating smart growth: implication for small communities, Planning education and research, 53: 49- 64.

17-(http:// www.epa.gov.org/).

18-Gront.j.L And, TsenkovaS. 2012.New Urbanism and Smart Growth Movements, international Encyclopedla of Housing and Home,  120-126.

19-Litman, t. 2005. Evaluating Criticism Of Smart Growth, Victoria transport policy institute.(www.vtpi.org).

20-Yamagata,Y. Seya, H. 2013. Simulating a future smart city: An integrated land use-energy model, Applied Energy, In Press, Corrected Proof, Available online 20 February2013.