تأثیر توسعۀ گردشگری بر اقتصاد ایران

پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار

مقاله 3، دوره 8، شماره 16، آذر 1396، صفحه 33-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بهرام شکوری^{* 1}؛ سهیلا خوشنو یس یزدی²؛ نیلوفر ناطقیان³

¹استادیار دانشکدۀ اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد جنوب تهران،

²عضو هیئت دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران جنوب

³کارشناس ارشد دانشکدۀ اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد جنوب تهران

چکیده

در طول چند دهة گذشته، ارتباط بین مخارج گردشگری و رشد اقتصادی، هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه‌یافته به‌شکل گسترده‌ای مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. دانش و آگاهی نسبت به ارتباط سببی بین مخارج گردشگری و رشد اقتصادی برای سیاست‌گذاران دارای اهمیت خاصی است؛ چون سیاست‌های گردشگری جزوِ نگرانی‌های این کشورها محسوب می‌شوند. گردشگری بین‌المللی، مبادلات ارزی را نیز به‌همراه داشته است که می‌تواند برای واردات کالاها و خدمات مورد استفاده واقع شود، که به نوبة خود، به رشد اقتصادی می‌انجامد. اهمیت این بخش، به‌دلیل این حقیقت که این صنعت درآمدها را افزایش می‌دهد، اشتغال ایجاد می‌کند، بخش خصوصی را تشویق می‌کند و زیرساخت‌ها را توسعه می‌دهد، قابل‌توجه است. در پژوهش حاضر، پیرامونِ ارتباط بین تعداد ورود گردشگران خارجی و رشد اقتصادی در ایران، بین سال‌های 1980 تا 2012 بررسی شده است. با استفاده از آزمون‌های ARDL و علیّت گرنجر، در این پژوهش، ارتباط پویای بین تعداد ورود گردشگران بین‌المللی، تولید ناخالص داخلی حقیقی، نرخ ارز مؤثر واقعی و عدم ثبات سیاسی را مورد بررسی قرار دادیم.
نتایج نشان می‌دهند که بین تعداد ورود گردشگران خارجی، نرخ ارز مؤثر واقعی، عدم ثبات سیاسی و تولید ناخالص داخلی حقیقی در کشور ایران رابطة بلندمدت وجود دارد. آزمون علیّت گرنجر نشان می‌دهد که ارتباط علّی دوطرفه‌ای بین نرخ ارز مؤثر واقعی و رشد اقتصادی در کوتاه‌مدت و بلندمدت وجود دارد. همچنین، یافته‌ها نشان می‌دهند که گردشگری تاحدودی بخشی از فرایندِ رشد داخلی است و وجودِ رشدِ ناشی از گردشگری را در ایران تأیید می‌کنند. به‌علاوه، مشخص شد که فرضیة صادرات گردشگری، با محوریتِ رشد اقتصادی، به‌شکل بهتری با هر اقتصاد ایران مطابقت دارد. هرچه کشور پیشرفت بیشتری می‌کند، ثبات بیشتری می‌یابد و وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بهتری پیدا می‌کند. 
 

کلیدواژه‌ها

گردشگران خارجی؛ رشد اقتصادی؛ نرخ ارز مؤثر واقعی؛ ایران ARDL

مراجع

ابراهیمیان قاجاری، ز. و شکری، خ. 1391. مقایسة اثر گردشگری بر رشد اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال توسعه(پایان‌نامة کارشناسی ارشد،)، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران مرکزی.

اینانلو، م. ع. 1379. «وضعیت تبلیغات گردشگری در ایران»، مجموعه‌مقالات اولین همایش صنعت تبلیغات.

خسروآبادی، م. 1385. تخمین تابع تقاضای گردشگری خارجی ایران طی دورة 1344- 1383 و ارائة استراتژی‌های گسترش صنعت گردشگری ایران(پایان‌نامة کارشناسی ارشد)، دانشگاه اصفهان.

رضوانی، ع. 1374. جغرافیا و صنعت توریسم. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

طیبی، س. ک.؛ بابکی، ر.؛ جباری، ا. 1387الف. «بررسی رابطة علّی بین گردشگری و رشد اقتصادی»، دانش و توسعه، سال پانزدهم، ش 24.

طیبی، س. ک.؛ بابکی، ر.؛ جباری، ا. 1387ب. «بررسی رابطة بین گردشگری و رشد اقتصادی(مطالعة موردی: ایران، کشورهای OECD، به‌علاوة کشورهای منتخب)»، دانش و توسعه،سال پانزدهم،ش 24.

طیبی، س. ک.؛ بابکی، ر.؛ جباری، ا. 1386. «بررسی رابطة توسعة گردشگری و رشد اقتصادی در ایران(1383 - 1338). پژوهشنامة علوم انسانی و اجتماعی(ویژة اقتصاد). پاییز 1386  , دوره  7  , ش  26 ،ص110-83

عبدالهی الوان، م.؛ پاسبان، ف.؛ امینی میلانی، م. 1392. بررسی تأثیر گردشگری بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب درحال توسعه(پایان‌نامة کارشناسی ارشد،)، دانشگاه پیام نور استان تهران ـ مرکز پیام نور تهران.

کریمی، ع.؛ توتونچی، ج. 1392. بررسی تأثیر درآمدهای گردشگری بر رشد اقتصادی کشورهای عضو سازمان اکو(پایان‌نامة کارشناسی ارشد)، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد یزد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی.

گودرزی‌نژاد، ش. 1382. ژئومورفولوژی و مدیریت محیط. جلدهای اول و دوم، انتشارات سمت.

لطفی، ح. و همکاران. 1387. «گردشگری، دولت و اقتصاد سیاسی در ایران»، فصلنامة علمی ـ پژوهشی چشم‌انداز جغرافیایی , دوره  3  , ش  7 ،ص 110-87

محمدزاده، پ.؛ بهبودی، د.؛ ممیپور، س.؛ افشاری، م. 1389. «تخمین تقاضای گردشگری ایران به تفکیک چند کشور منتخب، با استفاده از رهیافت TVP»، فصلنامة اقتصادی مقداری. دوره 7، ش 2، تابستان 1389، ص 171-149.

محمدزاده، پ. و نجفی‌نسب، م. ح. 1387. «بررسی رابطة علّی بین تعداد ورود گردشگران و تولید ناخالص داخلی در کشورهای منتخب اسلامی»، فصلنامة مدل‌سازی اقتصادی، سال اول، ش چهارم، ص 112-99.

موسایی، م. 1383. «تخمین تابع تقاضای گردشگری به ایران»، فصلنامة پژوهشنامة بازرگانی. دوره  8  , ش 32 ،ص244-225 .

یاوری، ک.؛ قلی‌زاده، ر.؛ آقائی، م.؛ مصطفوی، س. م. ح. 1389. «تأثیر مخارج گردشگری بر رشد اقتصادی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی»، مجلة تحقیقات اقتصادی.دوره 45،ش 2.

Balaguer, J. & Cantavella, J. 2002. “Tourism as a Long-Run Economic Growth Factor: The Spanish Case”, Applied Economics 34, 877-884.

Cortés-Jiménez, I. C. & Pulina, M. 2010. “Inbound Tourism and Long-Run Economic Growth”, Current Issues in Tourism 13(1), 61-74.

Cortés-Jiménez, I. 2008. “Tourism and Economic Growth at Regional Level: The Cases of Spain and Italy”, International Journal of Tourism Research 10(2), 127-139.

Dickey, D. A. & Fuller, W. A. 1981. “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica 49(4), 1057-1071.

Dritsakis, N. 2004. “Tourism as a Long-Run Economic Growth Factor: An Empirical Investigation for Greece Using Causalit Analysis”, Tourism Economics 10(3), 305-316.

Engel. R.F; Garenger. C.W.J. 1987. "Co-Integration and Error Correction: Reperasentation, Estimation, Testing ", Econometrica, Vol. 55: PP. 389-404

Eugenio, J.; Morales, M.; Scarpa, R. 2004. “Tourism and Economic Growth in Latin American Countries: A Panel Data Approach”, Natural Resources Management (26), 1-28.

Georgantopoulos, 2013. "Tourism Expansion and Economic Development: Var/Vecm Analysis and Forecasts for the Case of India," Asian Economic and Financial Review, Asian Economic and Social Society, vol. 3(4), pages 464-482, April

Granger, C. W. J. 1987. “Causality, Cointegration and Control”, Journal of Economic Dynamics and Control (12), 551-559.

Johansen, S. 1991. “Estimation and Hypothesis Testing of Cointegration Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models”, Econometrica (59), 1551-1580.

Johansen, S. & Juselius, K. 1990. “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Application to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics 52, 169-209.

Johansen, S. 1988. “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control 12, 231-254.

Katircoiglu, S. T. 2009. “Tourism, Trade and Growth: The Case of Cyprus”, Applied Economics 41, 2741-2750.

Khoshnevis Yazdi, S.; Salehia, K. H.; Soheilzada, M. 2015. “The Relationship between Tourism, Foreign Direct Investment Andeconomic Growth: Evidence from Iran”, Current Issues in Tourism, 20(1): 15-26.

Khoshnevis Yazdi, S. and Mastorakis, N. 2014. “Tourism Development and Economic Growth in Iran: Using ARDL Bounds Tests”, Advances in Economics, Law and .Political Sciences, 172-180.

Khoshnevis Yazdi, S.; Shakouri, B. and Khanalizadeh B. 2014. The Granger Causality among Tourist Arrival, Economic Growth and CO2 Emissions in Iran, Advances in Environmental Biology, 8(13): 632-637.

Kreishan, F. 2010. “Tourism and Economic Growth: The Case of Jordan”, European Journal of Social Sciences 15(2): 229-234

Lee, C. & Chang, C. 2008. “Tourism Development and Economic Growth: A Closer Look at Panels”, Tourism Management 29, 180-192.

MacKinnon, J. G. 1991. “Critical Values for Cointegration Tests”, in: R. F. Engle, & C. W. J. Granger (Eds.), Long-Run Economic