ساختارگرایی و تأثیرآن بر شهرسازی

آمایش محیط

مقاله 9، دوره 11، شماره 42، آذر 1397، صفحه 187-212   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

پرنا مرادی^{* 1}؛ بیژن کلهرنیا²؛ نوذر قنبری³

¹(دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران)

²(استادیار گروه شهرسازی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران)

³(استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران)

چکیده

ساختارگرایی یک مکتب فکری و شیوه‌ای برای اندیشیدن و کاویدن امور است که ریشه در چهار حوزه فکری نزدیک به هم دارد: جامعه شناسی فرانسه و اندیشه های دورکیم، زبان شناسی سوسور، ریشه های فلسفی کانت و مردم شناسی انگلیسی و فرانسه. ساختارگرایان همیشه در پی آن هستند که پرده‌هایی که در ظواهر امور قرار گرفته را کنار زده و به اصول ثابت و تغییر نیافتنی برسند؛ بدین صورت مرزهای فلسفه را درنوردیدند و به ریاضیات ، ادبیات ، معماری و حتی شهرسازی وارد شدند. این تحقیق با هدف بررسی ویژگی‌های مکتب ساختارگرایی و بیان تاثیرات آن در شهرسازی انجام گرفته است.
ساختارگرایان معتقدند که ساخت یا ساختار، به عنوان چارچوب کلی پیدا یا ناپیدای هر چیز، عبارت از نظامی است که در آن‌‌، همه اجزای یک مجموعه با هم در ارتباطند و کارکردی هماهنگ دارند. ساختارگرایان به طور کلی اعتقاد به کلی‌گرایی دارند و همین امر باعث به وجود آمدن جنبش پساساختارگرایی شد. از دیدگاه پساساختارگرایان ، رویکرد ساختارگرایانه ماهیتی خودکامه و سلطه‌گر دارد و نحوه کارکرد سیستم را از قبل مشخص می کند. پساساختارگرایی هر نوع نظریه‌ای را که تبیین کلی و جهان شمول از پدیده‌ها ارائه می دهد، رد کرده و هر گونه تمامیت ‌جویی و کلی ‌گرایی را نامطلوب می داند.
در این مقاله، با مطالعه دیدگاه های سوسور و کانت، مباحث کلی ساختارگرایی بررسی شده و سپس چگونگی پیدایش دیدگاه های جنبش پساساختارگرا و ویژگی های آن مورد مطالعه قرار گرفته است. در ادامه با تکیه بر این اعتقاد کلی ساختارگرایان که در ساختمان بدن هر موجود زنده یک ساخت اصلی وجود دارد که عامل استواری آن است و سایر اندام ها فعالیتشان را به تبع آن ساخت اصلی صورت می دهند، با مطالعه شهر به عنوان یک موجود زنده ، به بیان دیدگاه های شهرسازان ساختار گرا در این خصوص پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

ساختارگرایی؛ عملکرد گرایی؛ پساساختارگرایی؛ شهرسازی

مراجع

 

1. احمدی،ب.1380.ساختار و هرمنوتیک.تهران:گام نو.ص15.
2. اسلم­جوادی، محمد، نیک­پی، امیر، 1389، ایده و مفهوم ساختارگرایی، معرفت و فرهنگ اجتماعی، شماره 3، 177-203
3. بذرگر،م.1382.شهرسازی و ساخت اصلی شهر. شیراز :نشر کوشامهر.ص56.
4. پازوکی، شهرام،1379، دکارت و مدرنیته، فصل‌نامه فلسفه، شماره 1، 171-180.
5. پاکزاد،ج.1386.سیر اندیشه ها در شهرسازی.جلد دوم.تهران: نشر شرکت عمران شهرهای جدید.ص75.
6. پرتوی، پروین، 1378، ساختارگرایی در معماری و شهرسازی، هنرنامه، شماره 5، 104-122
7. تاجیک، محمدرضا، 1377، متن،وانموده و تحلیل گفتمان، گفتمان، شماره 0، 5-15.
8. جهانبگلو،1384.موج چهارم.منصور گودرزی.چاپ چهارم. تهران نشر نی.ص.50.
9. حاتمی، یاسر، ذاکرحقیقی، کیانوش، رضایی­راد، هادی،1396، تاثیر محورهای ساختار شهری(محورهای عملکردی) بر الگوهای سفر شهروندان با توجه به اهداف و انگیزه­های سفر، آمایش محیط، شماره 40، 115-142.
10. حبیبی،م و دیگران.1376.استوان بندی شهر تهران.جلد اول.تهران: انتشارات سازمان مشاور فنی، مهندسی شهر تهران.صص12-20.
11. حقیقت، سید صادق، 1386، از ساختارگرایی تا پساساختارگرایی، روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه)شماره 51، 91-110.
12. حقیقی،ش.1378.گذر از مدرنیته.تهران:نشر مرکز،ص168.
13. رحمانی فیروزجاه، علی، 1383، پسا ساختارگرایی،نامه فرهنگ،  شماره 54، 99-105.
14. سادوسکی، و.ن، بلاوبرگ، ا. و،1361.نظریه سیستم ها : مسائل فلسفی و روش شناختی.کیومرث پریانی.تهران:نشرتندر.ص252.
15. ساراب،م.1382.راهنمایی مقدماتی بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم.محمد رضا تاجیک. چاپ اول.تهران:نشر نی.
16. سیف الدینی.ف.1388.مبانی برنامه ریزی شهری.تهران: نشر آییژ.ص122.
17. سیف زاده،ح.1379.مدرنیته و نظریه های جدید در علم سیاست. تهران:دادگستر. 200-252.
18. شکرخواه، یونس، 1381، بنیادهای اندیشة ساختارگرا، گلستانه، شماره 37 – 38، 71-76.
19. شکویی، ح.1379. فلسفه جغرافیا. تهران: نشر گیتاشناسی.ص123.
20. فی،ب.1381.فلسفه امروزین علوم اجتماعی با نگرش چند فرهنگی.خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو. 94-95.
21. کانت، ا.1362سنجش خرد ناب. میر شمس الدین ادیب سلطانی. تهران: انتشارات امیر کبیر.ص91.
22. کرایب، ا.1378. نظریه‌های مدرن در جامعه‌شناسی. محبوبه مهاجر.تهران:انتشارات سروش.
23. نعمتی وروجنی،ی.1391. بررسی انتقادی درباب ساختارگرایی و پساساختارگرایی. علوم سیاسی.شماره 27. http://politicalthought.com.
24. وارد،گ. 1384.پست­مدرنیسم. قادر فخر رنجبری.ابوذر کرمی. چاپ اول.تهران: نشر ماهی 133-231
    1. Stiver,D.1996.The philosophy of Religious language, Symbol and Story.Blackwell.
    2. Rossi,A.1989.The Architecture of the city.Massachusetts: MIT press.
    3. Ardalan, N.,Bachtiar.L.1972. Sense of Unity.Chicago.
    4. Bacon,E.1974. Design of cities. New york: The Vikingpress.
    5. Tange,K.1966. Verlag. Zurich, Switzerland.
    6. Alexander,Ch.1987.A New Theory of Urban Design.New York.Oxford Univercity Press.