بررسی مقایسهای معماری دوره هخامنشی ( 330-559ق.م) با معماری دوره ساسانی ( 224 -651م)

فصلنامه تاریخ

مقاله 1، دوره 12، شماره 46، آذر 1396، صفحه 10-35   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

مهرناز بهروزی¹؛ مهسا عباس شیرازی²

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی،تهران،ایران

²دانشجوی کارشناسی تاریخ ، واحد تهران مرکز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایبران

چکیده

معماری هر تمدنی بیانگر مظاهر آن تمدن است و وابستگی بسیاری با شیوۀ نگرش،اوضاع اجتماعی، رشد جوامع
و هنر هر قوم دارد. این مقاله به بررسی معماری در دوره هخامنشی و ساسانی پرداخته و با بهرهگیری از منابع موجود،
معماری و سبک مورد استفاده در این دو دوره را معرفی نموده و سپس به مقایسه آنها پرداخته است. کاخ ها، قلعهها و
استحکامات نظامی، بناهای مذهبی، آرامگاهها، سنگ نگارهها، کتیبهها و دیگر آثار موجود بیانگر آن است که معماری
نشان دهنده ارزشهای فرهنگی، اقتصادی، مذهبی و عظمت و قدرت شاهنشاهی است. هخامنشیان در معماری نیز
مانند سیاست به تلاش در راه سازماندهی و برانگیختن تعداد زیادی از اقوام و نژادها و فرهنگهای گوناگون پرداختند.
معماری هخامنشی در طرح و کلیات استقلال داشت و به عنوان شیوه پارسی مطرح است. با سقوط شاهنشاهی
هخامنشی و تسلط یونانیان و سپس روی کار آمدن اشکانیان، شیوه پارتی جایگزین آن شد که از نظر طرح، عناصر،
تزیینات، اجرا و حتی مصالح با شیوه پارسی متفاوت بود. شیوه جدید هر چند شالوده معماری دوره ساسانی را شکل
داد، اما به جهت تنوع طرح ها، اجزا و عناصر بکاررفته و نیز اقتباس زیاد از معماری مناطق مختلف، بیشتر یک مرحله
انتقالی و مجموعهای از تجربه ها محسوب می شد که تأثیر پذیری از معماری هخامنشی در آن مشخص است. بعد از
پارت ها و روش یونان گرایی سطحی شان تمدن کهن ایران دوباره در حکومت کشور زنده شد. به دلیل اینکه شیوه
معماری پارتی در موارد کمی تأثیر در معماری ساسانی داشته از آن گذشته ایم و به معماری ساسانی پرداخته ایم. با
توجه به وسعت قلمرو هخامنشی و ساسانی و وجود ملتها و فرهنگهای گوناگون، تنوع در سبک معماری ابن دو
دوره مشهود است. ساسانیان در ساخت بناهای مختلف علاوه بر اینکه از دورههای پیشین الگو گرفتهاند، در جهت
رشد و توسعه معماری قدم برداشته و به سبک و معماری بناها و کاخ ها، مصالح و تزیینات بکاررفته در بناها توجه
داشتند که در این مقاله به آن پرداخته شده است

مراجع