تفسیر و تحلیل مرگ گریزی و جلوه ی آن در خلق شخصیت های رویین تن ملل جهان (با تأکید بر وجوه اشتراک شخصیت های اسفندیار، آشیل، زیگفرید و بالدر)

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 1، دوره 10، شماره 37، مهر 1397، صفحه 13-39   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی محمد موذنی^{* 1}؛ شهربانو گنجه²

¹استاد دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خلخال

چکیده

     آدمی از ابتدا سوال‌ها و چالش‌هایی را پیش روی خود دیده و همواره سعی بر آن داشته است که جوابی برای این پرسش‌های خود بیاید. یکی از این مسائل که از همان دوران آغاز زندگی بشر گریبان‌گیر وی بوده است، هویت و ماهیت مسئله‌ی مرگ بوده است، چون موجودی که تشنه‌ی بقا بوده است را به سوی فنا و نابودی می‌کشاند. انسانی که با مشکل حل ناشدنی و گریزناپذیر مرگ رویاروی بود در ضمیر خویش به دنبال راه رهایی می‌گشت تا تسلی خاطر آشفته‌ی خویش را نه در دنیای بیرون، بلکه در جهان ذهن خویش جستجو کند.
    تکاپوی همه‌ی اقوام و ملل در تمام دوران سبب گشت تا آن‌ها به خلق شخصیتی توانمند دست بزنند که از فنا، و آسیب و گزند در امان باشد و به نوعی نامیرا و ابدی باشد و به این دلیل است که در فرهنگ‌ها، اساطیر و آثار حماسی ملل مختلف شخصیت‌هایی را می‌بینیم که ویژگی‌های مشابهی دارند و برجسته‌ترین ویژگی این اسطوره‌ها، رویین‌تنی است. در این پژوهش سعی می‌کنیم با بیان مشترکات چهار شخصیت‌، که از مشهورترین قهرمانان رویین‌تن ملت‌ها به حساب می‌آیند ریشه‌ی مشترک خلق این آثار و تلاش برای تدبیر مرگ‌اندیشی بشر پیشین را نشان دهیم.

کلیدواژه‌ها

اسطوره؛ حماسه؛ رویین‌تنی؛ مرگ گریزی؛ اسفندیار؛ آشیل؛ زیگفرید؛ بالدر

مراجع

1. آموزگار، ژاله. 1374، تاریخ اساطیر ایران، انتشارات سمت.
2. الیاده، میرچا. 1375، رساله در تاریخ ادیان، ترجمه جلال ستاری، انتشارات سروش.
3. برن، لوسیلا. 1375، اسطوره‌های یونانی، ترجمه عباس مخبر، نشر مرکز.
4. پیت، جان. 1380، اساطیر یونان، ترجمه باجلان فرخی، انتشارات اساطیر.
5. حمیدیان، سعید. 1392، شاهنامه ی فردوسی، نشر قطره.
6. دوستخواه، جلیل. 1371، پژوهش‌هایی در شاهنامه، نشر زنده‌رود.
7. _____________.1380، حماسه ایرانی یادمانی از فراسوی خاطره‌ها، نشر آگاه.
8. ده‌بزرگی، ژیلا. 1388، مضامین حماسی در متن‌های ایران باستان و مقایسه آنها با شاهنامه فردوسی. نشر امیرکبیر.
9. زنجانی، محمود. 1380، فرهنگ جامع شاهنامه، انتشارات عطایی.
10. سعادت، اسماعیل. 1381، سرود نیبلونگن، انتشارات سروش.
11. شالیان، ژرار. 1387، گنجینه حماسه‌های جهان، ترجمه علی‌اصغر حکمت، نشر چشمه.
12. صفا، ذبیح‌الله. 1369، حماسه‌سرایی در ایران، انتشارات امیرکبیر.
13. قرشی، امان‌الله. 1389، آب و کوه، نشر پازینه.
14. لیچنستاید، رابرت. 1991، نیبلونگن‌لید، آمریکا، ادوین ملن.
15. معین، محمد. 1363، فرهنگ معین، انتشارات امیرکبیر.
16. وکیلی، شروین. 1389، اسطوره شناسی پهلوانان ایرانی، انتشارات پازینه.
17. هومر. 1378، ایلیاد، ترجمه سعید نفیسی، انتشارات علمی و فرهنگی.

 

نمایه‌ی مقالات

1.‌ آیدنلو، سجاد. 1379، اسفندیار و رویین‌تنی او در شاهنامه، ادبیات و زبان‌ها، شماره‌ی بیست و هشتم.

‌2.‌ اسلامی ندوشن، محمدعلی. 1351، اسفندیار و راز رویین‌تنی، میان رشته‌ای دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره هفتاد و نه و هشتادم.                                                                             

3.‌ امیرقاسمی، مینو. 1368، آشیل و اسفندیار دو همزاد اسطوره‌ای، جستارهای ادبی، شماره هشتاد و شش و هشتادو هفتم.                                                                                                               

4.‌ جعفری، ناهید. 1395، بررسی تطبیقی جلوه‌ها و کارکردهای اسطوره‌ای آب در شاهنامه با ایلیاد، مطالعات ادبیات تطبیقی، شماره چهل و پنجم.                                                                                      

5.‌ خیبری، ستاره، 1388، حماسه بالدر و آشیل، آموزش زبان و ادب فارسی، دوره بیست و دوم، شماره سوم.

6.‌ رستگار فسایی، منصور. 1381، پیکرگردانی در اساطیر، مجله مطالعات ایرانی، شماره دوم.

7.‌ ژاله، محمود. 1365، رویین‌تنی در اندیشه ایرانی، ایران نامه، شماره هجدهم.

8.‌ مختاریان، بهاره. 1386، سیاوخش و بالدر پژوهشی تطبیقی در اسطوره شناسی هندو اروپایی، نامه انجمن، شماره بیست و پنجم.

9.‌ ممتحن، مهدی و همکاران. 1393، ویژگی‌های مشترک دو اثر حماسی ایران و آلمان، فصلنامه علمی ترویجی مطالعات ادبیات تطبیقی، سال هشتم، شماره سی و دوم.