واکاوی اجماع گفتمانی اعتدالیون مذهبی و روشنفکران در پیدایش انقلاب مشروطیت

فصلنامه تاریخ

مقاله 6، دوره 12، شماره 46، آذر 1396، صفحه 115-138   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

مجتبی گراوند^*

دکتری تاریخ اسلام و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه لرستان ،لرستان،ایران

چکیده

هدف مقاله حاضر، تبیین چگونگی و منشأ اجماع گفتمانی اعتدالیون مذهبی و روشنفکران در پیدایش انقلاب
مشروطیت می باشد. حاکمیت مطلقه سیاسی و سنت گرایی فرهنگی از علل اصلی غفلت از توجه به اصلاح امور و
ترقی و پیشرفت از سوی نیروهای طرفدار اصلاحات ارزیابی شد. لذا این هدف مشترک، باعث اجماع گفتمانی
نیروهای مذهبی میانه رو و روشنفکران برای تغییر ماهیت مطلقه حکومت و تعدیل ساختار سیاسی و مشارکت
نمایندگان مردمی گردید. از یافته های پژوهش، اصلاح ساختار مطلقه سیاسی و سنت گرایی حکام از دلایل واپس
گرایی آنان ارزیابی شده است. مشروطه الگویی سیاسی و وارداتی بود که نوع انتظارات ایرانیان از آن متناسب با کشش
جامعه نبود. همچنین شرایط فرهنگی و قومی و تاریخی ایران این دوره آمادگی ذهنی و عینی پذیرش الگوهای نوین را
نداشت و تطبیق عقلانی نیز صورت نگرفت. توزیع قدرت و نقش مردم در سرنوشت خود،کسب استقلال سیاسی و
اقتصادی، مبارزه با استعمار و نفوذ آنان، دستیابی به مولفه هایی مانند توسعه، رفاه، بهره مندی از دستاوردهای نوین
همگی سبب اجماع گفتمانی طرفدارن مشروطه برای تغییرات ساختاری و عینیت یابی آن بود. این پژوهش در صدد
است با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و تحلیل گفتمان به چگونگی شکل گیری و علل
بنیادی این ائتلاف ملی و بسترهایی که موجب حرکت انقلابی گردید، بپردازد

مراجع