تأملی در ویژگی های ادبی و زبانی ماشین نوشته ها

مطالعات نقد ادبی

مقاله 1، دوره 13، شماره 48، بهمن 1397، صفحه 9-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فرهاد دیوسالار^*

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده

ادبیات جاده ای که از ژانرهای ادبیات فولکوریک محسوب می­شود با عناوین دیگری چون: ادبیات سیار، ادبیات کامیونی، ادبیات بیابانگرد، ادبیات ماشینی، ماشین نوشته ها و خودرو نوشته ها نیز کاربرد دارد. این نوشته ها که ساخته ذهن مردان جاده است، بیان هنری زیبایی از رنج و اندوه انسان نسبت به ذات خود، اسرار و رموز جهان هستی، مطیع شدن در برابر قضا و قدر و سپردن امور به دست  تقدیر و سرنوشت است. اگرچه بیشتر ابیات و عبارات ماشین نوشته­ها گلچینی از اشعار دیگران است، ولی صاحب ماشین از آن برای بکارگیری احساسات درونی خود استفاده می­کند و از طریق آن با مخاطبش ارتباط موفقی برقرار می­سازد که در راستای آن مخاطب نیز جذب این ارتباط شده و رضایت خاطر او نیز فراهم می‌آید.
در این جستار که بر روش توصیفی- تحلیلی استوار می­باشد، سعی بر آن است این نوشته­ها از دیدگاه زبانشناسی و ادبی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین از روش تطبیقی و مقایسه ای بهره گرفته تا به تحولات وتغییرات موجود در این نوع خاص از ادبیات در دهه های مختلف بخصوص در دو دهه اخیر بپردازد.
با واکاوی موضوع در این جستار مشخص گردید آنچه درخصوص زبان ادبی این نوشتارها مورد توجه می­باشد، تکثر ابعاد معنایی و مضامین مختلف در آنهاست که امری طبیعی می­نماید، این بسبب قابلیت ویژه ای در این نوشتارها است که از آن به فضاسازی تعبیر می­شود. شناخت زبان شعری با افکار و احساس موجود در پس آن، چگونگی انتقال و یافتن ابزار انتقال آن، از مهمترین مسائلی است که در این دل نوشته ها مدّ نظر است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات فولکوریک؛ ادبیات جاده ای؛ خصوصیات زبانی ماشین نوشته ها؛ دیدگاه زبانشناسی؛ ادبیات ماشینی

مراجع

1- آنی زاده ، علی. (1385). تأملی در ادبیات جاده ای. مجله شعر، شماره 48، سال چهاردهم،تابستان.

2- إبراهیم، نبیله. (1974). أشکال التعبیر فیالأدب الشعبی. ط2، دار نهضة مصر، القاهرة.

3- اعتصامی، پروین. (1368). دیوان، به کوشش محمد عالمگیر تهرانی، نشر محمد.

4- الجوهری، محمد. (1988). علم الفولکلور، دراسة المعتقدات الشعبیة. دار المعرفة الجامعیة، الإسکندریة .

5- جلیلی، جواد. (1383). ادبیات جاده‌ای، قم.

6- حسین پور، عباس. (1389). جلوه های ادعیه و التجا در ادبیات جاده ای. مازندنومه، چهارشنبه 29 اردیبهشت.

7- حمیدی، جعفر. (1381). ماشین‌نوشته‌ها، شعرهای بلاگردان در باور رهنوردان بیدار، تهران.

8- خاتمى، احمد. (1371). سبک هندى و دوره بازگشت (یا نشانه‏هایى از سبک هندى در شعر دوره اوّل بازگشت ادبى)،  چاپ اوّل، ناشر: بهارستان، چاپخانه احمدى.

9- خیام، عمر. (1375). رباعیات خیام، از نسخه محمد علی فروغی و قاسم غنی، تهران: انتشارات گنجینه ناصرخسرو.

10- دیوسالار، فرهاد. (1389). آسیب شناسی پدیده های اجتماعی در خودرو نوشته ها، فصلنامه علمی– پژوهشی اندیشه های ادبی، اراک، شماره  5 پاییز.

11- دیوسالار، فرهاد. (1394). ماشین نوشته ها از نگاهی دیگر، چاپ اول، ناشر: سبز آرنگ.

12- ریچارد ز. (1382). روانکاوی فرهنگ عامه، ترجمه: حسین پاینده، طرح نو، تهران.

13- ساروخانی. (1386). فولکلورشناسی از روش تا معنی، فرهنگ مردم ایران. شماره 10  پاییز.

14- سپهری، سهراب. (1368). هشت کتاب، چاپ هشتم، تهران: کتابخانه طهوری، چاپ گلشن.

15- شمیسا، سیروس. (1375). سبک شناسی شعر، چاپ دوم، تهران: فردوس.

16- شیرازی، حافظ. (1368). دیوان،  چاپ اول، نشر فروغ.

17- فرخزاد، فروغ. (1374). دیوان، تهران: انتشارات مروارید.

18- قاروق فلاح، غلام. (1374). موج اجتماعى سبک هندى، چاپ اوّل، چاپ و صحافى: مهشید، انتشارات ترانه.

19- کاویانپور، احمد. (1377). حافظ و شهریار، تبریز: انتشارات تلاش، چاپ سهند.

20- گلچین معانی، احمد. (1374). مکتب وقوع در شعر فارسی، چاپ اول، مشهد: فردوسی.

21- محجوب، محمد جعفر. (1383). ادبیات عامیانه ایران (مجموعه مقالات درباره افسانه ها و آداب و رسوم مردم ایران)، چاپ دوم، به کوشش دکتر حسن ذوالفقاری، چاپ حیدری، زمستان، تهران.

22- هادیان طبایی‌زواره، جمال. (1388). اتول‌نامه: فرهنگ ماشین‌نوشته‌ها در ایران، تهران.

23- A. Seligman,(1998) The problem of Trust, Princeton, New Jersey: Princeton University.

24- Calvert Watkins(2000) (ed.), The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots, second edition (Houghton Mifflin).

25- Barbalet, J.M. (1996). Social emotions: confidence, trust and loyalty, International Journal of Sociology and Social Policy, Vol. 16, No. 9.

26- Dasgupta, Partha (2009). Trust and Cooperation among Economic Agents Royal Society Discussion Meeting on 19/20 January.

27- Dorson, Richard Mercer (1972). Book of Folklore,  pp. 1916-1981, Bloomington: Indiana University Press.

28- Georges, Robert A. (1995). Michael Owens Jones, "Folkloristics: An Introduction," pp.313 Indiana University Press.

29- Vedantam, Shankar (2008). "Sign of road rage may be on bumper". Chicago Tribune. Retrieved 2008-06-17.