بررسی آرمان شهر (مدینۀ فاضله) در اشعار قیصر امین‌ پور براساس آراء فارابی

مطالعات نقد ادبی

مقاله 4، دوره 13، شماره 48، بهمن 1397، صفحه 83-99   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زینب السادات کاشانی^{* 1}؛ محمد علی گذشتی²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی واحد تهران مرکزی

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی واحد تهران مرکزی

چکیده

مهم ترین مسئله ای که فارابی مورد بحث و بررسی قرار داده است، مسأله عدالت است. از نظر وی عدالت این است که همه به سعادت و کمال افضل خود برسند. حال طبق این نظریه فارابی آرمان شهر یا مدینۀ فاضله ، مکانی است که در آنجا زندگانی مردم کامل و قرین سعادت و رستگاری است. جایی است دست نیافتنی که تصویر آن همواره در افق آرزوی آدمی نقش می‌بندد. بشر در طول تاریخ آرزومند دستیابی به جامعه‌ای بوده که در آن به خواسته‌هایش برسد و معنویت را با آرامش روحی- روانی و بی نیازی مادّی درآمیزد. انسان از دیرباز در برابر ناکامی‌ها، بیدادگری‌ها و ناهمواری‌های زندگی سعی کرده، بر بال خیال و اندیشه سوار شده، طرح یک جامعۀ آرمانی را تصویر کند. انگیزۀ او از بیان این شهر خیالی این بوده که از دردها و رنج‌های خود بکاهد و معایب و نواقص جامعۀ خویش را بازگو کند. از این اندیشه در شعر فارسی با نمادهای مختلفی یاد می‌شود که نتیجۀ نوعی غم غربت در نهان شاعر است که او را به تخیّل جامعه‌ای آرمانی سوق می‌دهد. از جمله شاعرانی که به ترسیم جامعۀ آرمانی می‌پردازد، قیصر امین پور است. شعر او بازگو کننده مهم‌ترین و انسانی‌ترین دغدغه‌های انسان معاصر است که گویی از موطن اصلی خویش جدا افتاده است. آرمان‌های مطلوب و گمشدۀ بشری که در تمام دوره‌های زمانی و در تمام ادیان گمگشته انسان‌هاست هر لحظه در اشعار قیصر گوشزد می‌شود. امین پور شاعر دردمندی بود که دغدغه‌های او درباره آرمان‌های مظلومان در جهان و علاقه‌مندی قلبی‌اش به تحقق جامعۀ آرمانی به زندگی‌اش معنا می‌بخشید.

کلیدواژه‌ها

آرمان شهر؛ مدینة فاضله؛ قیصر امین پور

مراجع

1- آریانپور، منوچهر.(1380). فرهنگ پیشرو آریانپور، جلد 4، انگلیسی به فارسی، تهران: انتشارات جهان رایانه.

2- ایران زاده، نعمت اله.(1387). صلح در اشعار قیصرامین پور، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.

3- اصیل، حجت اله.(1393). آرمان شهر در اندیشه ایرانی، چاپ سوم، تهران: انتشارات نی.

4- امین پور، قیصر.(1393). مجموعه کامل اشعار، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات مروارید.

5- بریه، امیل.(1384). تاریخ فلسفه در دورۀ یونانی، ترجمۀ علیمراد مرادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

6- حلبی، علی اصغر.(1380). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در ایران و اسلام، تهران: انتشارات اساطیر.

7- فارابی، ابونصر محمدبن محمد.(1354). اندیشه‌های اهل مدینه فاضله، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر ایران.

8- فارابی، ابونصر محمدبن محمد.(1358). سیاست مدنیه، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران: اتشارات انجمن فلسفه ایران.

9- فروغی، محمدعلی.(1384). سیر حکمت در اروپا، تهران: انتشارات زوّار.

10- گرجی، مصطفی.(1394). قاف حرف آخر عشق، تهران: انتشارات اساطیر.

11- محقق، جواد.(1378). شکفتن در آتش، تهران: هنر رسانه‌ای اردیبهشت.

12- رزمجو،حسین.(1368). انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.

13- امیری خراسانی، احمد.(1384). نامه پایداری (مقالات کنگره ادبیات پایداری)، کرمان.

14- روشنفکر، کبری؛ زارع برمی، مرتضی؛ قبادی، حسینعلی.(1390). «تحلیل تطبیقی درونمایه‌های مقاومت در اشعار «سمیح القاسم»، «حسن حسینی»، «قیصر امین پور»، فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، شمارۀ 4 (پیاپی 8)، صص 71-41.

15- فلاحی، کیومرث.(1389). آرمان شهر و راهبردهای آن، مجله اطلاعات، سیاسی و اقتصادی، سال بیست و چهارم، شمارۀ نهم و دهم، صص 274 - 273.