بررسی رابطه خودکامگی و آزادی در اسطوره سیاسی آنتیگونه سوفوکلس

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 7، دوره 14، شماره 53، بهمن 1397، صفحه 207-242   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

پریچهره شاهسوند بغدادی^{* 1}؛ حامد عمویی²؛ الهام حسین‌خانی³

¹استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

²عضو بنیاد ملی نخبگان جمهوری اسلامی ایران

³عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

اندیشة سیاسی یونان باستان ریشه در اسطوره‌های این تمدن دارد. حرکت فیلسوفان یونانی، به‌ویژه در آتن، از جهان اسطوره به عقل‌گرایی به دنبال دگرگونی‌ها و تحولات این جامعه به وجود آمده است. در برخی دولت‌شهرهای یونان (در همین دوره)، حکومت پادشاهی و اشرافی به دموکراسی تبدیل و در برخی دیگر، مبدل به دیکتاتوری شده است. با توجه به این تحولات، اسطوره‌ها به‌ویژه در زمینة سیاسی تحول اساسی یافته‌ و نوع تراژدی اسطورة سیاسی، در شکل تئاتر سیاسی در همین دورۀ تحول جامعه یونانی، به وجود آمده است. اسطورة سیاسی آنتیگونه، از مهم‌ترین این تراژدی‌ها است که نبرد میان آزادی و خودکامگی را نشان می‌دهد و پیامدهای تراژیک آن را برای بقای دولت‌شهر، مردم و شخص حاکم روشن می‌سازد. این مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی، تلاش می‌کند این نبرد را بر اساس تحولات سیاسی و اجتماعی دولت‌شهر آتن و جهان یونانی بررسی نماید.

کلیدواژه‌ها

اسطوره ‌سیاسی؛ اندیشه ‌سیاسی؛ آزادی؛ خودکامه؛ آنتیگونه

مراجع

آشوری، داریوش. 1389. دانشنامه سیاسی. چ19. تهران: مروارید.

ارسطو. 1390. اخلاق نیکوماخوس (افزوده: تحولات اخلاق در غرب از قدیم تا دوران معاصر). ترجمة رضا مشایخی. تهران: نگاه.

الیاده، میرچا. 1362. چشم‌اندازهای اسطوره. ترجمة جلال ستاری. تهران: توس.

باتلر، جودیت. ادعای آنتیگونه: خویشاوندی میان زندگی و مرگ. ترجمة امین قضایی و دیگران. لندن: نشر مایندمانیتور.

برنامقدم‌، م‍ح‍م‍د. 1335. درآم‍دی‌ ب‍ر س‍ی‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ در ای‍ران‌. تهران: جهان کتاب.

بشیریه، حسین. 1369. «مسایل اساسی در فلسفه سیاسی». فصلنامة سیاست: نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی». ش 25. صص223-191.

ــــــــــــــ . 1387. آم‍وزش‌ دان‍ش‌ س‍ی‍اس‍ی‌: م‍ب‍ان‍ی‌ ع‍ل‍م‌ س‍ی‍اس‍ت‌ ن‍ظری‌. چ8. تهران: نگاه معاصر.

ــــــــــــــ . 1392. جامعه‌شناسی سیاسی: ن‍ق‍ش‌ ن‍ی‍روه‍ای‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ در زن‍دگ‍ی‌ س‍ی‍اس‍ی‌. چ22. تهران: نشر نی.

بنگسون، هرمان. 1387. یونانیان و پارسیان. ترجمة تیمور قادری. تهران: مهتاب.

بنویدی، فاطمه و فرزان سجودی. 1391. «بازتاب اندیشه هگل در تراژدی آنتیگونه سوفکل». نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی. س 17. ش 1. صص 53-47.

بهار، مهرداد. 1376. پژوهشی در اساطیر ایران. چ2. تهران: آگاه.

پولادی، کمال.1392. تاریخ اندیشه سیاسی در غرب. ج1. چ8. تهران: مرکز.

تنسی، استفادن دی. 1379. مبانی علم سیاست. ترجمة حمیدرضا ملک‌محمدی. تهران: دادگستر.

حسین‌زاده‌راد، کاوه. 1388. «آیا مقاومت در برابر قدرت امکان‌پذیر است؟». فصلنامة تخصصی علوم سیاسی. س4، ش8. پاییز. صص128-119.

حقیقی، شاهرخ. 1388. گذار از مدرنیته: نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا. تهران: آگه.

خوارزمی، حمیدرضا، محمدرضا صرفی، محمود مدبری و عنایت الله شریف پور. 1392. «تکوین و تحول قهرمانان در گذر از اسطوره به حماسه». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. د9. ش33. صص85-63. 

دریابندری، نجف. 1393. آنتیگونه سوفوکلس. چ2. تهران: آگه.

دورانت، ویل. 1378. تاریخ تمدن: یونان باستان. ترجمة امیرحسین آریان‌پور و فتح‌الله مجتبایی. تهران: علمی و فرهنگی.

رز، ه‍رب‍رت‌ ج‍ن‍ی‍ن‍گ‍ز. 1372. تاریخ ادبیات یونان. ترجمة ابراهیم یونسی. تهران: امیرکبیر.

ستاری، جلال. 1376. اسطوره در جهان امروز. تهران: مرکز.

سوفکل. 1378.  افسانه‌های تبای. ترجمة شاهرخ مسکوب. تهران: خوارزمی.

ضمیران، محمد. 1377. جستارهایی پدیدارشناسانه پیرامون هنر و زیبایی. تهران: کانون.

طباطبایی‌موتمنی، منوچهر. 1394. آزادی‌های عمومی و حقوق بشر. چ6. تهران: دانشگاه تهران.

عالم، عبدالرحمن. 1391. تاریخ فلسفه سیاسی در غرب. جلد دوم. چ8. تهران: مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی،

ـــــــــــــــ . 1392. بنیادهای علم سیاست. چ25. تهران: نی.

علامی، ذوالفقار و لیلا آقایانی چاوشی. 1395. «بررسی داستان رستم و سهراب با رویکرد اخلاق ارسطویی». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. د12. ش45. صص 119-145.

عنایت، حمید. 1391. بنیاد فلسفه سیاسی در غرب از هراکلیت تا هابز. چ4. تهران: دانشگاه تهران.

فکوهی، ناصر. 1378. اسطوره‌شناسی سیاسی. تهران: فردوس.

قادری، حاتم. 1388. ایران و یونان: فلسفه در لابلای سیاست و در بستر تاریخ. تهران: نشر نگاه معاصر.

کیتو، ه‍ام‍ف‍ری‌ و دی‍وی‌ ف‍ی‍ن‍دل‍ی‌. 1393. یونانیان. ترجمة سیامک عاقلی. تهران: ماهی.

گری، جان. 1381. لیبرالیسم. ترجمة محمد ساوجی. تهران: م‍رک‍ز چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌ وزارت‌ ام‍ور خ‍ارج‍ه‌.

گریمال، پیتر. 1367. فرهنگ اساطیر یونان و روم. ترجمة احمد بهمنش. چ4. تهران: امیرکبیر.

محرمیان‌معلم، حمید. 1377. مجموعه مقالات (3): تراژدی. گردآوری و ترجمه گروهی. تهران: سروش.

مقیمی‌زنجانی، شروین. 1388. «دموکراسی آتنی و نمایش‌های تراژیک». فصلنامة تخصصی علوم سیاسی. ش 9. صص60-39.

ملشینگر، زیگفرید. 1388. تاریخ تئاتر سیاسی. ترجمه سعید فرهودی. ج1.تهران: سروش.

م‍وس‍ک‍ا، گ‍ائ‍ت‍ان‍و و گ‍اس‍ت‍ون‌ ب‍وت‍و. 1377. تاری‍خ‌ ع‍ق‍ای‍د و م‍ک‍ت‍ب‌های‌ س‍ی‍اس‍ی‌: از ع‍ه‍د ب‍اس‍ت‍ان‌ ت‍ا ام‍روز. ترجمة حسین شهید‌زاده. چ3. تهران: مروارید.

همیلتون، ادیت. 1395. سیری در تاریخ و ادب یونان باستان. ترجمة شهروز. تهرانی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

ه‍ی‍پ‍ول‍ی‍ت‌، ژان. 1386. م‍ق‍دم‍ه‌ای‌ ب‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ ت‍اری‍خ‌ ه‍گ‍ل. ترجمة باقر پرهام. چ3. تهران: آگاه.

هیوود، اندرو. 1393. مقدمه نظریه سیاسی. ترجمة عبدالرحمن عالم. چ3. تهران: قومس.

یگر، ورنر. 1391. پایدیا. ترجمة محمدحسن لطفی. ج1. چ2. تهران: خوارزمی.

 

English sources

Derrida, Jacques. (1981). Dissemination. Tr. by Barbara Johnson. London: Athlon Press Ltd.

Frankel, Viktor Emil. (1959). Man's Search for Meaning: an Introduction to Logotherapy. Boston: Beacon Press.

Jun, C.G. and C. Kerenyi. (1971). Essays on a Science of Mythology. New York: Non Publisher.

Meier, Christian. (1998). The Political Art of Greek Tragedy. Tr. by Andrew Webber. New York: Polity Press.

Tudor, Henry. (1972). Political Myth. New York: Prager Publishers.