بررسی وضعیت پارکینگ در منطقه 2 شهر رشت

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 1، دوره 1، شماره 4، دی 1391، صفحه 7-18   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محترم ایزدی لای بیدی؛ شهاب نوبخت حقیقی؛ رضا مختاری ملک آبادی

چکیده

رشد سریع جمعیت و افزایش تملک وسایل نقلیه شخصی ،گستردگی جغرافیایی شهر ها را بدنبال دارد. در چنین شهر هایی سیستم حمل و نقل درون شهری اهمیت ویژه یافته و به نحوی طراحی می گردد که حداکثر کارایی را در سرویس دهی به شهروندان داشته باشد . بدین منظور عمدتا سرویس دهی و مدیریت ترافیک جاری مدنظر بوده و بخش مهمی از ترافیک شهری،یعنی ترافیک ساکن وسایل نقلیه پارک شده و نیز اثرات آن بر ترافیک جاری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. شهر رشت بدلیل داشتن جاذبه های گردشگری و مراکز تجاری و تفریحی خود ،علاوه بر جمعیت 600 هزار نفری خود ،سالیانه پذیرای میلیونها نفر مسافر از سراسر کشور می باشد. وجود این سیل عظیم جمعیت باعث ایجاد مشکلات ترافیکی متعدد شده که ریشه اصلی این مشکلات در کمبود و یا مکانیابی ناصحیح کاربری پارکینگ در این شهر می باشد که البته این موضوع در ایام رونق گردشگری بسیار حاد و بحرانی جلوه گر می شود. در این پژوهش از میان مناطق سه گانه شهر رشت ،منطقه دو ،از نظر وضعیت کاربری پارکینگ مورد بررسی قرار گرفته است . روش تحقیق در این پژوهش بر اساس اهداف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی -تحلیلی می باشد .اطلاعات مورد نیاز از وضع موجود پارکینگ  در این منطقه با استفاد از مطالعات میدانی که توسط نگارندگان صورت پذیرفته جمع آوری گردیده است. همچنین در این پژوهش ابتدا معیارهای موثر در مکانیابی پارکینگ های عمومی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP در محیط نرم افزاری ArcGIS وزندهی شده و با توجه به وزنهای بدست آمده ،مکانهای مناسب برای احداث پارکینگ(5 مکان جدید)  در این منطقه پیشنهاد داده شده است 

کلیدواژه‌ها

: مکانیابی؛ پارکینگ؛ روش تحلیل سلسله مراتبی؛ AHP؛ شهر رشت؛ منطقه دو

اصل مقاله

1- مقدمه

یکی از ضروری ترین نیازهای شبکه ترافیکی درون شهری ،ایجاد پارکینگ با حجم مورد نیاز بار ترافیکی است. (صرافی،74:1372 ). تامین نیاز پارکینگ شهروندان ،گردش صحیح اتومبیل به دنبال محل پارک را موجب شده و حرکت اتومبیل در شهر را منظم خواهد نمود.همچنین در مصرف سوخت صرفه جویی شده و آلودگی هوا کاهش خواهد یافت.(طالبی و داعی نژاد،11:1376) .همچنین خیابانهای  شهرهای آسیا در مقایسه با خیابانهای شهرهای  غربی به طور معنی داری باریکترند و منجر به مشکلات بیشتر و تراکم انبوهی می گردند.(138،2009، Idris&ect). و این در حالی است که بخش قابل توجهی ازفضاهای با ارزش هزینه بسیار اندک فضایی را در خارج از خیابان به احداث "پارکینگ" یا "توقفگاه" اختصاص داد. وجود پارکینگ باعث تسهیل کار رانندگان، بویژه آن هایی که در پارک کردن سریع و صحیح در خیابان مهارت کافی ندارند، خواهد شد و این امر به نوبه خود، می تواند باعث افزایش ظرفیت خیابان شود. جای دادن توقف های حاشیه ای بر روی خیابان های شریانی، با توجه به عرض اضافه مورد نیاز، افزایش احتمال تصادف و کاهش ظرفیت خیابان مستلزم صرف هزینه بالفعل و بالقوه بالایی خواهد بود و تحمیل این بارعموم مردم را نمی توان روش منطقی و واقع بینانه ای دانست(بهبهانی و حامد،111:1379).

در اغلب شهرهای ایران و از جمله شهر رشت نیز عرض کم معابر و پارک های حاشیه خیابانی،توقف های دوبل و حرکت پنهان خودروهای در جستجوی محل پارک خودرو،موجب اختلال شدید در ترافیک عبوری گردیده است. شهر رشت به عنوان یکی از کلانشهر های ایران ،بدلیل تمرکز شدید جمعیت و کاربری های جاذب سفر در سطح شهر و عدم تناسب میان این کاربری ها و کاربری پارکینگ و همچنین مکانیابی ناصحیح کاربری پارکینگ ،با مشکل شدید ترافیک روبرو می باشد. هر روزه در این شهر شاهد ترافیک سنگین خودروها بدلیل کمبود کاربری پارکینگ و توزیع غیر منطقی آن در محورهای عمده ترافیکی  مانند خیابان امام خمینی،خیابان لاکانی،خیابان سعدی،خیابان شریعتی خیابان مطهری و... می باشیم. علاوه بر این در شهر رشت بدلیل بکارگیری روشهای سنتی در طراحی و ساخت پارکینگ ها استفاده ی منطقی و معقولی از زمینهای کمیاب و گران صورت نمی گیرد. جهت روانی ترافیک و کاهش معضلات ترافیکی شهر رشت و همچنین ساماندهی نظام فضایی شهر و به تبع آن افزایش رضایتمندی شهروندان بایستی پارکینگ های عمومی در مکان های مناسب ساخته شده و در سطح شهر از توزیع منطقی برخوردار گردند.

هدف این تحقیق نیز مکانیابی پهنه های مطلوب پارکینگ های عمومی در سطوح منطقه دو شهر رشت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تحلیل سلسله مراتبی،همچنین معرفی تکنولوژی ها ی جدید طراحی و ساخت این پارکینگ ها و مدیریت فضاهای پارک می باشد.

 

2- بیان مساله

مدت زمان زیادی است که عناصر انسان ،وسیله نقلیه و محیط به عنوان عناصر اصلی در حمل و نقل جاده ای مرسوم واقع شده اند و هدف از شناسایی کامل آنها برقراری ایمنی آنهاست.چرا که این عناصر با هم روابط متقابل و تاثیر پذیر دارند. به عنوان مثال انسان و وسیله نقلیه با هم بر روی محیط اثر می گذارند و باعث ایجاد ترافیک در شهرها و آلودگی های زیست محیطی می شوند. و در قبال آن محیط نیز با ویژگی های خود باعث تغییر شرایط حمل و نقل می شود.

گسترش شهرها ،افزایش تعداد مسافرتهای شهری ،پیشرفت تکنولوژی و ارزان شدن قیمت خودرو و بالا رفتن درآمد خانواده ها سبب شده تعداد خودروها در شهرها افزایش قابل توجهی داشته باشد که این امر باعث ایجاد ترافیک و همچنین کمبود فضای پارک خودرو شده است . حل مسئله ترافیک به برنامه ریزی های دراز مدت و کوتاه مدت مختلفی از جمله کاهش سفرهای شهری ،طراحی سیستم حمل و نقل عمومی فراگیر و غیره نیازمند است.

در شرایط کنونی رشد روزافزون شهرها که متاثر از رشد جمعیت و مهاجرت می باشد منجر به ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی و تغییرات متعددی در کاربری های شهری شده است . هجوم بیش از اندازه جمعیت به شهرها به همراه رشد ناخواسته و ناموزون و توسعه غیر اصولی آنها به علت عدم تناسب بین کاربری های مختلف شهری و نبود مدیریت واحد شهری ،مشکلات عدیده ای را در سیستم شهری به وجود می آورد. از جمله شهرهایی که از این مشکل عمده در امان نبوده شهر رشت می باشد . شهر رشت دارای سه منطقه می باشد که بیشترین کاربری های جاذب سفر از جمله مراکز اداری ،تجاری،تفریحی،درمانی-بهداشتی،در مناطق دو و سه بوده و جذب جمعیت به این نواحی بسیار زیاد می باشد . این هجوم جمعیت مشکلات عدیده ای منجمله کمبود پارکینگ  های عمومی را سبب می شود . که در این پژوهش به بررسی وضعیت این کاربری و مکانیابی جدید با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی  و مدل AHP پرداخته شده است .

 

3- پیشینه پژوهش 

تا آنجا که نگارنده تحقیق کرده، تاکنون در زمینه مکانیابی پارکینگ های عمومی در شهر رشت، پژوهش و تحقیقی صورت نگرفته یا بسیار کم کار شده ، ولی مطالعاتی در زمینه پارکینگ های عمومی در شهرهای مختلف به صورت پراکنده، در برخی کتب، مقالات و پایان نامه های دانشجویی موجود می باشد، که به تعدادی از آنها به طور خلاصه اشاره می شود:

کایسیدو (2010  ) به بررسی تأثیر مدیریت اطلاعات در دسترسی پارکینگ بر کاهش مدت زمان سرگردانی به دنبال جای پارک و کاهش آلودگی های زیست محیطی پرداخته است. وی بدین نتیجه دست یافته که نفوذ فاصله تحت پوشش در رسیدن به یک فضای پارکینگ، مدت زمان صرف شده برای جستجوی پارکینگ و فاصله پیاده روی بین پارکینگ و مقصد مورد نظر تأثیر بسزایی در رسیدن به این مهم دارد.

کارولین و شاهین در سال (2010) به بررسی پارکینگ های هوشمند در خلیج سان فرانسیسکو پرداخته ونتایج آن بدین شرح می باشد:

 بیشتر پاسخ دهندگان 1 تا 3 روز در ماه از سیستم پارکینگ هوشمند استفاده می کنند.

2-  37 درصد از پاسخ دهندگان از علائم متغیر پارکینگ هوشمند اطلاع داشتند و تنها 32 درصد از آنها هنگام مشاهده علائم در ادامه رانندگی یا استفاده از سیستم حمل و نقل سریع تردید داشتند.

پور اسماعیل (1374)، به بررسی راههایی جهت انتخاب بهترین مکان برای احداث پارکینگهای طبقاتی، عوامل مؤثر بر طراحی پارکینگ و مطالعات امکان سنجی مالی جهت احداث پارکینگهای طبقاتی پرداخته است.

ذکراللهی (1380)، به بررسی مطالب عمومی در رابطه با پارکینگها پرداخته و سپس اثرات منفی پارکینگهای حاشیه ای ذکر می کند، در ادامه روشهایی برای مکانیابی توقفگاههای تجمعی ارائه می نماید، سپس با روش تعداد سفرهای انجام گرفته مکانهایی مناسب برای توقفگاههای تجمعی را ارائه می کند.

قاضی عسکری نائینی و ورشوساز (1383)، جهت مکانیابی پارکینگ عمومی در بخش مرکزی اصفهان به دلیل اهمیت متفاوت معیارها در مکانیابی برای وزندهی آنها از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP)  استفاده کردند. آنها با استفاده از روشهای مختلف ترکیب لایه ها ((Overlay مانند بولین و منطق فازی، معیارها را با هم ترکیب کردند که در نهایت روش OWA منطق فازی بهترین گزینه شناخته شد.

سید موسوی (1386 )به بررسی و تحلیل پارکینگهای عمومی و مشکلات و کمبودهای آنها در شهر اصفهان پرداخته  است و سعی نموده که تمامی مسایلی را که در ایجاد مشکلات پارکینگهای عمومی در شهر اصفهان نقش دارند در نظر گرفته و بررسی کند و همچنین تعداد پارکینگهای عمومی لازم در شهر اصفهان با توجه به جمعیت، تقاضای سفر و تعداد وسایل نقلیه پیشنهاد کرده است .

حسینی لقب ( 1390)، به مکانیابی پارکینگ های عمومی در شهر گناوه پرداخته .پس از تخمین مساحت و تعداد فضای مورد نیاز پارکینگ با استفاده از روش تولید پارکینگ ،در خصوص وضعیت بهینه جهت احداث پارکینگهای عمومی در شهر ،ابتدا معیار های موثر در مکانیابی پارکینگ های عمومی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP در محیط نرم افزار Arc GIS وزندهی شده و با توجه به وزنهای بدست آمده ،مکانهای مناسب برای احداث پارکینگ با استفاده از روش OWA فازی مشخص نموده است.

احمدی باصری در سال 1390،کاربرد تکنولوژی های جدید در برنامه ریزی و مکانیابی کاربری پارکینگ (بررسی و امکان سنجی در شهر اصفهان)را مورد بررسی قرار داده.هدف وی مکانیابی پهنه های مطلوب پارکینگ های عمومی در سطوح چهارده گانه شهر اصفهان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تحلیل سلسله مراتبی، همچنین معرفی تکنولوژی های جدید طراحی و ساخت این پارکینگ ها و مدیریت فضاهای پارک می باشد.

مختاری (1388)در مقاله ای با عنوان تحلیلی بر برنامه ریزی  کاربری پارکینگ در شهر اصفهان با استفاده از مدلهای کاربردی برنامه ریزی منطقه ای ،به بررسی آمار جامعی در مورد کاربری پارگینگ شهر اصفهان با سه مدل برنامه ریزی منطقه ای پرداخته و همچنین مناطق یازده گانه شهر اصفهان را از نظر سرانه فضای کاربری پارکینگ بررسی نموده است. از نتایج این پژوهش می توان به شناسایی مناطق از نظر مساحت و سرانه ی پارکینگ و اولویت بندی مناطق از نظر کمبود فضای پارکینگ اشاره نمود.

 

4- اهداف پژوهش:

1-     بررسی و شناخت وضعیت موجود کاربری پارکینگ و توزیع فعلی آن در منطقه دو شهر رشت

2-     پیشنهاد پهنه های مناسب جهت ساخت پارکینگ های عمومی در منطقه دو شهر رشت

 

5- روش اجرای تحقیق

   پژوهش حاضر از نوع پیمایشی می باشد و از جنبه ای دیگر و با توجه به اهداف و ماهیت ،از جمله تحقیقات کاربردی است که با روش توصیفی تحلیلی به انجام رسیده است. در این پژوهش به بررسی وضع موجود پارکینگ در منطقه 2 شهر رشت با استفاده از روش GIS و مدل AHP در محیط نرم افزاری GIS مکان های مناسب برای احداث پارکینگ مشخص گردیده است.

 

6-محدوده مورد مطالعه

محدوده مطالعاتی مکانیابی پارکینگ های عمومی منطقه دو ،وسعتی در حدود 510087هکتار را شامل می شود . این منطقه در میان مناطق سه گانه شهر رشت رتبه اول را از نظر مساحت به خود اختصاص داده است.

محدوده منطقه دو رشت از چهار محور به شرح زیر می باشد:

محور جاده رشت به فومن محدوده قانونی بعد از دیوار دخانیات ابتدای کوچه شهید سلمانی حد جنوبی بعمق 200 متر داخل کوچه و تا 200 متر جنوبی دکلهای فشار قوی برق و حد شمالی محور جاده از ابتدای کوچه بخط مستقیم. بصورت عمودی بر محور جاده مذکور تا دکل فشار قوی حدودا بعمق یک کیلومتر جزء محدوده قانونی شهر و حریم شهر حد جنوبی محور جاده رشت به فومن ادامه تا انتهای کارخانجات فومنات و در حد شمالی محور جاده همان محدوده قانونی است و حریم شهر بر محدوده قانونی منطبق می باشد.

1-     محور جاده آقاسید شریف محدوده قانونی تا 200 متر بعد از اولیت دکل فشار قوی برق که عمود بر محور جاده می باشد.

2-     محور جاده لاکان محدوده قانونی تا 200 متر بعد از اولین دکل فشار قوی برق که عمود بر محور جاده میباشد و حریم آن تا ابتدای جاده منتهی به شهر صنعتی (منطبق بر کانال فومن) که محدوده غربی آن تا 200 متر بعد از جاده جیرده و حد شرقی آن تا انتهایی ترین حد جنوبی محدوده قبلی(شهر صنعتی)

3- محور جاده رشت به تهران دانشگاه علوم انسانی جزء محدوده قانونی شهر و پس از آن نقطه در حد شرقی محور جاده رشت تهران به عمق 200 متر بموازات محور جاده مذکور تا کانال آب منطقه ای گیلان و حد غربی نیز از نیروگاه گازی برق رشت تا راستای دکلهای فشار قوی برق که بسمت جنوب ادامه دارد تا کانال آب منطقه ای گیلان در محدوده قانونی شهر و بقیه املاک اراضی واقع در حد فاصل این جاده و جاده لاکان در حریم استحفاضی شهر قرار دارد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تهیه و ترسیم : نگارندگان

7- مفاهیم نظری

7-1- پارکینگ

پارک وسائل نقلیه در سطوح عومی و قابل دسترسی برای عام را پارکینگ می گویند (قریب، 1376،ص12)

 

7-2- مکانیابی ^[*]

 فعالیتی است جهت انتخاب مکانی م[†]ناسب برای کاربرد خاص،که قابلیت ها و توانایی های یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب و کافی و نیز ارتباط آن کاربری خاص با کاربری های شهری را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.(شاهی:88:1386)

 

7-3- فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ^[‡]

 فرایند تحلیل سلسله مراتبی روشی است منعطف، قوی و ساده که برای تصمیم گیری در شرایطی که معیارهای تصمیم گیری متضاد، انتخاب بین گزینه ها را با مشکل مواجه می سازد و تصمیم گیری باید در یک فضای چندبعدی صورت پذیرد مورد استفاده قرار می گیرد (زبردست، 1380، ص1).

 

8- مراحل مکانیابی پارکینگهای عمومی با استفاده از GIS  و مدل AHP

8-1- ساختن نمودار سلسله مراتبی مسئله

 در این پژوهش ابتدا نمودار سلسله مراتبی مسئله را تشکیل دادیم . تبدیل موضوع یا مسئله مورد بررسی به یک ساختار سلسله مراتبی مهمترین قسمت فرایند تحلیل سلسله مراتبی محسوب می شود. زیرا در این قسمت با تجزیه مسائل مشکل و پیچیده ،فرایند تحلیل سلسله مراتبی آنها را به شکلی ساده ،که با ذهن و طبیعت انسان مطابقت داشته باشد،تبدیل می کند.(زبردست،15:1380). در پژوهش حاضر این سلسله مراتب در سه سطح هدف،معیارها و زیر معیارها تشکیل شده است. شکل شماره 1 ساختار سلسله مراتبی مسئله را نشان می دهد.

 

8-2- آماده نمودن لایه های اطلاعاتی معیارها و زیر معیارها

پس از اینکه پارامترهای موثر در مکانیابی پارکینگ های عمومی شناخته شد و نمودار سلسله مراتبی آن تشکیل گردید ، لایه های اطلاعاتی مورد نیاز را از نقشه های پایه شهری استخراج و آماده نمودیم. در این رابطه به دلیل عدم دسترسی به نقشه ای که چنین لایه هایی را داشته باشد ،با اسکن نقشه کاغذی شبکه معابر و انجام عملیات زمین مرجع نمودن آن ،اقدام به استخراج این لایه ها طی مطالعه ای میدانی و انجام برداشتهای محلی و همچنین با استفاده از سایت اینترنتی گوگل ارث صورت گرفت.

در مورد لایه های فاصله از شبکه معابر شهری نیز با رقومی نمودن این شبکه از روی نقشه ی شبکه معابر شهر رشت(منطقه 2) ،لایه ی فوق در یک سطح کلی آماده گردید.

لایه ی ارزش ملک شهر رشت نیز با بهره گیری از نظرات مشاوران املاک در چهار سطح گرانترین ،گران ،متوسط و ارزان طبق نمودار سلسله مراتبی مسئله ،تهیه گردید .

سپس داده های فوق را در محیط نرم افزاری ArcMap  بمنظور انجام تحلیل های مورد نیاز GIS Ready  نموده ایم. آماده نمودن چنین داده هایی بدلیل اهمیت بسیار زیاد آنها از مهمترین قسمت های پژوهش حاضر بوده و وقت بسیاری را به خود صرف نموده است (مطالعات میدانی نگارنده).

 

 

 

شکل1 - ساختار سلسله مراتبی  مکانیابی پارکینگ های عمومی شهر رشت

 

                                

منبع: مطالعات نگارندگان

 

8-3- انجام تحلیل های مکانی و استخراج لایه های اطلاعاتی  از آنها

پس از انجام مراحل فوق در این مرحله قادر به انجام کلیه تحلیل های مکانی – فضایی می باشیم. در این مرحله ابتدا با استفاده از برنامه جانبی تحلیل گر مکانی ،در محیط نرم افزاری Arc Map  توسط تابع Distance  فاصله اقلیدسی تا مراکز جذب سفر و شبکه معابر را استخراج نموده و توسط تابع Reclassify   به طبقه بندی آنها به تعداد کلاسهای اشاره شده در نمودار سلسله مراتبی مکانیابی پارکینگ های عمومی می پردازیم . در طبقه بندی لایه ها باید متذکر شد ،به هر طبقه از گروه پیکسل های مختلف در یک لایه که از نظر مکان بهینه ایجاد پارکینگ برای ما مهمتر بودند، ارزش بیشتری داده شده ،و به گروه پیکسلهای کم اهمیت تر،ارزش کمتری تعلق گرفته است. جدول شماره 1نمونه ای از انجام طبقه بندی لایه فاصله اقلیدسی تا مراکز تجاری عمده شهر رشت را نشان می دهد.

                                                                                                                                    

 

جدول شماره 1 : طبقه بندی لایه ی فاصله تا مراکز تجاری

ارزش قدیم	100-0 متر	225-100 متر	350-225 متر	بیشتر از 350 متر
ارزش جدید	7	5	3	1

ماخذ: نگارندگان

 

همانگونه که ملاحظه می گردد،گروه پیکسل فاصله 100-0 متری بدلیل اهمیت زیادتر آن نسبت به بقیه گروه پیکسل های همین لایه  ارزش 7 و گروه پیکسلهای بیشتر از 350 متر ،بدلیل نامناسب بودن مکانیابی پارکینگ در این محدوده از پیکسلها ،با ارزش 1،دارای کمترین ارزش بوده است. این ارزش در محاسبات نهایی مدل بسیار تأثیر گذار است.

لایه ی وکتوری ارزش ملک مناطق نیز توسط تابع  Convert Featuer To Raster  به لایه ای رستری تبدیل و سپس طبقه بندی گردیده است. لازم به توضیح است، جهت ترکیب لایه های مختلف با ارزش های گوناگون ،نظیر لایه ی فاصله اقلیدسی که کمی و بر حسب متر می باشد و لایه ی ارزش ملک که بطور کیفی است ،عملیات طبقه بندی با هدف همجنس نمودن لایه ها و نرمالیزه کردن آنها نیز بکار رفته است.

در آخر با استفاده از برنامه جانبی AHP  در نرم افزار Arc Map  طی دو مرحله ،مدل نهایی و نتیجه مکانیابی به صورت لایه ای رستری حاصل گردیده است. در مرحله اول مقایسه زوجی بین لایه های رستری طبقه بندی شده زیر معیارهای مراکز جذب سفر انجام و نتیجه آن در مرحله ی دیگری به همراه لایه های فاصله از شبکه معابر و ارزش ملک مقایسه و ترکیب و نتیجه نهایی مکانیابی حاصل گردیده است. در جداول زیر ماتریس مقایسه زیرمعیارهای فاصله مراکز جذب سفر و بردار وزن لایه ها و نسبت توافق مقایسه زوجی مرحله اول آمده است.

 

 

 

 

جدول شماره 2: تعیین نسبت توافق

مرحله دوم	مرحله اول	معیار
1.16	0.34	فاصله از مراکز اداری
0.98	0.24	فاصله از مراکز مذهبی درمانی آموزشی
0.88	0.18	فاصله از مراکز تجاری
0.83	0.10	فاصله از معابر
0.89	0.06	تراکم ترافیک
1.06	0.05	تراکم جمعیت
1.31	0.04	ارزش ملک
	1.02	میانگین ( لاندا )
	-1.00	شاخص توافق ( CI )
	-0.76	CR

 

جدول 3: وزن به دهی معیارها با استفاده از روش مقایسه دوتایی

معیار	فاصله از مراکز اداری	فاصله از مراکز مذهبی درمانی آموزشی	فاصله از مراکز تجاری	فاصله از معابر	تراکم ترافیک	تراکم جمعیت	ارزش ملک
فاصله از مراکز اداری	1	2	2	3	4	5	6
فاصله از مراکز مذهبی درمانی آموزشی	0.5	1	2	3	4	5	6
فاصله از مراکز تجاری	0.5	0.5	1	3	4	5	6
فاصله از معابر	0.33	0.33	0.33	1	3	4	5
تراکم ترافیک	0.25	0.25	0.25	0.33	1	3	4
تراکم جمعیت	0.20	0.20	0.20	0.25	0.33	1	3
ارزش ملک	0.17	0.17	0.17	0.20	0.25	0.33	1
مجموع هر ستون	2.95	4.45	5.95	10.78	16.58	23.33	31

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4: محاسبه وزن معیارها

معیار	فاصله از مراکز اداری	فاصله از مراکز مذهبی درمانی آموزشی	فاصله از مراکز تجاری	فاصله از معابر	تراکم ترافیک	تراکم جمعیت	ارزش ملک	وزن معیار
فاصله از مراکز اداری	0.34	0.45	0.34	0.28	0.24	0.21	0.19	0.2949
فاصله از مراکز مذهبی درمانی آموزشی	0.17	0.22	0.34	0.28	0.24	0.21	0.19	0.2428
فاصله از مراکز تجاری	0.17	0.11	0.17	0.28	0.24	0.21	0.19	0.1999
فاصله از معابر	0.11	0.07	0.06	0.09	0.18	0.17	0.16	0.1192
تراکم ترافیک	0.08	0.06	0.04	0.03	0.06	0.13	0.13	0.0718
تراکم جمعیت	0.07	0.04	0.03	0.02	0.02	0.04	0.10	0.0438
ارزش ملک	0.06	0.04	0.03	0.02	0.02	0.01	0.03	0.0276

منبع: محاسبات نگارندگان

 

 

9- مکانیابی پارکینگ های عمومی در منطقه دو شهر رشت

تعداد پارکینگ های عمومی دارای مجوز در این منطقه 2 عدد می باشد که مشخصات آنها در ذیل آورده شده است.

1-     خیابان طالقانی جنب زایشگاه فامیلی – تقریبا 900 متر

2-     پارکینگ قدس –روبروی شهر بازی – تقریبا 1500 متر 

با توجه به استقرار مراکز جاذب سفر ،شبکه معابر و ارزش ملک منطقه یک و با استفاده از مدل نهایی مکانیابی پارکینگ های عمومی ،مکانیابی بهینه این پارکینگ ها انجام گرفته است. در ذیل تعدادی از نقشه های مربوط به مکانیابی پارکینگ های عمومی منطقه آورده شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نقشه معابر منطقه 2  شهر رشت

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

نقشه پارکینگ های موجود منطقه 2 شهر رشت                                     نقشه  تراکم جمعیت منطقه 2 شهر رشت

 

 

 

 

                      

    

      

 

 

 

             پارکینگ پیشنهادی منطقه 2 شهر رشت                                               نقشه حاصل از اجرای مدل AHP

 

10- نتیجه گیری

در حال حاضر در اکثر شهرها مکانیابی پارکینگ، به روش سنتی انجام می گیرد که عدم توانایی در بکارگیری کلیه پارامترهای موثر در مکانیابی به طور همزمان و زمانبر بودن از مهمترین معایب آن محسوب می گردد که این معایب باعث عدم کارایی مناسب پارکینگهای احداث شده می شود. این امر موجب افزایش تمایل به استفاده از ابزارهایی مناسب، که توانایی تلفیق تعداد زیادی پارامتر مکانی را بصورت همزمان دارند مانند GIS، گردیده است.با توجه به مطالعات صورت گرفته در این پژوهش و در نظر گرفتن کلیه پارامترهای موثر در مکانیابی پارکینگ ،نقشه ی حاصل از مدل AHP    استخراج گردید . که با توجه به این نقشه و مطالعات انجام شده تعداد 5 مکان جدید برای احداث پارکینگ در منطقه 2 شهر رشت معرفی گردید . که با احداث این کاربری در این مکانها ،می توان کمبود پارکینگ ومشکل ترافیک  را در این منطقه از شهر تا حدود زیادی رفع نمود . در زیر مشخصات پارکینگ های پیشنهادی قید گردیده است

 

 

 

جدول5:  پارکینگ های پیشنهادی منطقه 2

آدرس	نوع کاربری	عرض جغرافیایی (N)	طول جغرافیایی (E)
میدان دفاع مقدس - کوچه قلمستان	بایر	4125930	374082
خیابان پرستار	بایر	4125488	375328
اسقامت - خیابان شهید مراد بلال زاده	بایر	4125120	372918
میدان انتظام - بن بست بهاری	بایر	4125381	372853
میدان آزادگان - خیابان طالقانی	زمین مخروبه	4126308	372344

منبع : نگارندگان

 

---

^1- Site Selection

[†]

2 Analytic Hierarchy Process 

مراجع

. احد نژاد، م، حیدری، ع، (1385) مکانیابی، ایستگاه های آتش نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل AHP  با استفاده از GIS ( نمونه موردی: زنجان)، دانشگاه شمال، بابلسر.

2.پی کریست آ و ماری اسمیت، س، ( 1372) سازه پارکینگهای طبقاتی ( برنامه ریزی - طراحی - ساخت - نگهداری و مرمت)، ترجمه: مهندس سعید شهیدی و مهندس نوشین افتخار زاده و مهندس حمید مستوفی، ناشر مترجم،  بهار، تهران.

3. توفیق، ف، (1372)، ارزشیابی چند معیاری در طرح ریزی کالبدی،  فصلنامه آبادی ، شماره 11 ، تهران .

4. جودت، م  و  ر  دیگران ( 1371)، طرح جامع شهر گناوه، سازمان مسکن و شهرسازی.

5. حافظ نیا، م ر، (1387)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، نشر سمت، تهران، چاپ چهاردهم، تابستان.

6. حسین زاده دلیر، ک ، (1384) اصول و روش های برنامه ریزی ناحیه ای، انتشارات سمت، تهران.

7. حکمت نیا، ح و قنبری قنبری هفت چشمه، ا، (1385)، اصول و روش های برنامه ریزی شهری، انتشارات مفاخر . تهران.

8. دریانورد، غ، (1377)، سیمای بندر گناوه در هفت آیینه آمار ، انتشارات هیرمند، تهران .

9. ذکراللهی، م، (1380)، روش شناسی مکانیابی و قیمت گذاری توقفگاه های تجمعی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران .

10. رسولی، ع، ا (1382)، تحلیلی بر فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی، تبریز گروه جغرافیای طبیعی.

11. زبردست، ا، (1389)، کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، مجله هنر های زیبا، شماره 10، تهران.

12. زمینه مهندسی ترافیک (1363)، انتشارات سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران، چاپ اول مهر ماه.

13. زیاری، ک، (1378)، اصول و روش هایبرنامه ریزی منطقه ای، انتشارات دانشگاه یزد.

14. سازمان برنامه و بودجه، (1376)، تقاطع های همسطح شهری- مبانی فنی، نشریه1-45، تهران.

15. سرور، ر، استفاده از روش AHP در مکانیابی جغرافیایی(مطالعه موردی: مکانیابی جهت توسعه آنی شهر میاندوآب)، مجله پژوهش های جغرافیایی، شماره 49، تهران.

16. سعیدنیا، ، (1378)، کاربری زمین شهری،  جلد دوم، انتشارات مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری تهران.

17. سید حسینی، س م و عباسی  کلکانی، ف ،(1388)، گسترش متدولوژی مکانیابی پارکینگ های عمومی با استفاده ازGIS(مطالعه موردی منطقه 3 کلانشهر کرج)، اولین همایش منطقه ای ژئوماتیک، تهران.

18. شادمان فر، ر، (1385)، پارکینگ های مکانیزه شهری، همایش برنامه ریزی مدیریت شهری، مشهد مقدس.

19. شاهی، ج، (1376)، مهندسی ترافیک، انتشارات دانشگاه تهران.

20. شفابخش،غ ع، عبدالباسط، ر، (1388)، مکانیابی تسهیلات شهری با استفاده از اطلاعات جغرافیایی، اولین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت زیرساخت ها. تهران.

21. شفیعی، ح، (1377)، تأثیر مدیریت پارکینگ و سیستم موج سبز بر سطح قدرت معابر شریانی، دانشگاه صنعتی امیر کبیر، تهران.

 

22. شکوهی، ع، (1385) نقش Fuzzy-GIS در مکانیابی بهینه کاربری های شهری، همایش GIS شهری دانشگاه شمال، بابلسر.

23. پروتال شهرداری رشت (www.rasht.ir). (26/12/91)

24) www. Road traffic_ technology.com (91/12/20)

25)www. Satecs.com(91/12/26)

26) www.tootoo.com