بررسی بسترهای شکل‌گیری و رشد رادیکالیسم اسلامی در نیجریه؛ مطالعه موردی بوکو حرام

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 7، دوره 5، شماره 17، اسفند 1392، صفحه 177-210   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

ابوالقاسم شهریاری؛ محدثه جزائی؛ سارا اکبری

دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی

چکیده

نزدیک به دو دهه قبل گروه‌های بنیادگرا به ‌طور سازمان‌ یافته فعالیت خود را در سراسر قاره آفریقا گسترش دادند و موجی از رادیکالیسم اسلامی را در کشورهای مختلف آفریقایی به نمایش گذاشتند. یکی از جدیدترین گروه‌های اسلامی که رادیکالیزه شده، «بوکو حرام»، در کشور نیجریه است. نگارندگان مقاله حاضر کوشیده‌اند، با مطالعه موردی این گروه، روند شکل‌گیری رادیکالیسم اسلامی در نیجریه را مورد بررسی قرار دهند. در این راستا تلاش شده است با بهره‌گیری از نظریه جنبش‌های اجتماعی «آلن تورن» به این سؤال که چه عواملی زمینه‌ساز ظهور و رشد رادیکالیسم مذهبی در نیجریه گردیده است، پاسخ داده شود. بر اساس فرضیه نگارندگان، متغیرهای داخلی همچون، فقر گسترده مناطق مسلمان‌نشین نسبت به مناطق مسیحی، عدم حضور مؤثر مسلمانان در عرصه سیاسی، وجود درگیری‌های قومی سابقه‌دار، احساس هویت زدایی در بین مسلمانان از سوی دولت سکولار، در کنار عواملی خارجی مانند حمایت گروه‌های تروریستی بین‌المللی، به رادیکال شدن و استفاده هر چه بیشتر بوکو حرام از خشونت، منجر شده است. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر این امر است که برای کاهش خسارت جانی و مالی ناشی از فعالیت‌های بوکو حرام لازم است به جای مبارزه، راهکار مواجهه را در پیش گرفت تا در کنار کاستن از شدت حملات، پیوستن نیروهای جدید به این گروه را نیز کاهش داد؛ بنابراین در گام اول استفاده از راهبردهای سازش و اقناع می‌تواند راهکاری مناسب در جهت توقف حملات بوکو حرام به شمار آید.  

کلیدواژه‌ها

بوکو حرام؛ نیجریه؛ رادیکالیسم اسلامی؛ هویت

مراجع

Anyadike, Nkechi O. (2013), Boko Haram and National Security Challenges in Nigeria, Causes and Solutions, Journal of Economics and Sustainable Development, Volume 4, No 5, p: 12-24.

احمدی، حبیب (1376)، آلن تورن جامعه‌شناس نو مارکسیستی، جامعه برنامه‌ریزی شده و جنبش‌های اجتماعی، فصلنامه ادب و زبان فارسی دانشگاه کرمان، سال اول (دوره جدید) شماره 1: 1- 11.

بیات، آصف (1390)، چگونه می‌توانیم تاریخ اسلام‌گرایی را تقریر کنیم. اسلام‌گرایی و نظریه جنبش‌های اجتماعی، ترجمه مهدی فاتحی، ماهنامه مهر نامه، سال دوم، شماره 19.

زاهد زاهدانی، سید سعید؛ حمیدی زاده، احسان (1391)، جنبش های بنیادگرای دینی، غرب شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شماره 2: 75-105.

Alkali, Lire Muhammad Nur (2012) Monguno, Abubakar Kawu, Mustafa, Ballama Shettima, Overview of Islamic actors in northeastern Nigeria, Nigeria Research Network, Oxford Department of International Development.