بررسی فیتوشیمیایی و ضدباکتریایی اسانس گیاه Ferula gummosa Boiss. در منطقه میقان استان سمنان

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 4، دوره 2، شماره 1، خرداد 1393، صفحه 28-35   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ژیلا اصغری^{* 1}؛ طاهر گرگانلی دوجی¹؛ عزت ا.. قائمی²

¹استادیار دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

²دانشیار دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران

چکیده

باریجه با نام علمی Ferula gummosa Boiss.و نام محلی" باریجه" متعلق به تیره چتریان در شرق، غرب و مرکز ایران مانند استانهای سمنان، خراسان، تهران، اصفهان و فارس پراکنده شده است و به واسطه ترکیبات شیمیایی مختلف نظیر ترپنوئید، کومارین،آروماتیک استر، اسیدها و الکل‌های ترپنی یکی از مهمترین گیاهان دارویی با خواص ضد میکروبی و باکتری می‌باشد. در این تحقیق پس از جمع‌آوری صمغ باریجه در تیرماه 1391 از کوه‌های میقان در حوالی شاهرود، خشک و سپس ترکیبات موجود در اسانس صمغ باریجه به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر به‌مدت 5/1 ساعت استخراج و شناسایی ترکیبات اسانس توسط دستگاه  GC-MSانجام و اثر ضدمیکروبی اسانس نیز با تعیین حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) به روش انتشار دیسک بررسی شد. آنالیز مواد موثره اسانس نشان داد که به‌ترتیب ترکیب‌های: بتا-پینن (88/70 درصد)، آلفا-پینن (05/8 درصد)، بتا-میرسن (29/2 درصد) و (-) میرتنال (40/2 درصد) از مهمترین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس بوده و میزان حداقل غلظت بازدارندگی اسانس (MIC)، به‌ترتیب علیه باکتری‌های استافیلوکوکوس اوروئوس، اشرشیاکلی، شیگلادیسانتری و باسیلوس به‌ترتیب: 5/62، 5/62، 125، 125 و 500 میلی‌گرم بر سی‌سی می‌باشد. تحلیل نتایج حاکی از آن است که صمغ گیاه دارای ظرفیت لازم برای استفاده به‌عنوان هیدروکربن ترپنی با اثر ضدمیکروبی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

باریجه (Ferula gummosa Boiss)؛ اسانس؛ تقطیر با آب؛ حداقل غلظت بازدارندگی؛ ضدباکتری

مراجع

 

1. دینی م.، باباخانلو پ.، گلی‌پور م. 1381. شناسایی رویشگاه‌ها و پراکندگی گونه‌های مولد باریجه در استان تهران. مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، شماره (13): 50-25.
   1. Abedi, D., Jalali, M., Asghari, G., and Sadeghi, N. 2008. Composition and antimicrobial activity of oleogumresin of Ferula gummosa Boiss. Original Article, 3: 41-45.
   2. Dhar, P., Chan, P., Cohen, D.T., Khawam, F., Gibbons, S., Snyder-Leiby, T., Dickstein, E., Rai, P.K., and Watal, G. 2014. Synthesis, antimicrobial evaluation, and structure-activity relationship of α-pinene derivatives, Journal of Agricultural Food Chemistry. 62(16):3548-3552.
   3. Eftekhar, F., Yousefzadi, M., and Borhani, K. 2004. Antibacterial activity of the essential oil from Ferula gummosa seed. Fitoterapia. 75: 758-759.
   4. Ghasemi, Y., Faridi, P., Mehregan, I., and MohagheghZadeh, A. 2005. Ferulagummosa Fruits: Chemistry of Natural Compounds. 41: 312-316.
   5. Griffiths, E.T., Bociek, S.M., Harries, P.C., Joffcoat, R., Sissons, D.T., and Ttudgill, P.W. 1997. Bacterial metabolism of alpha-pinene: pathway from alpha-pinene to acyclic metabolites in Nocardia sp. Strain P18.3. Journal of Bacteriology. 169: 4972-4979.
   6. Jalali, T.H., Ebrahimian, Z.J., Armando, J.D., and Domingues, M. 2012. Deeper insight into the monoterpenic composition of Ferula gummosa oleo-gum-resin from Iran. Industrial Crops and Products. 36: 500-507.
   7. Kavoosi, Gh., and Rowshan, V. 2013. Chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities of essential oil obtained from Ferula assa-foetida oleo-gum-resin: Effect of collection time, Food Chemistry, 138: 2180–2187.
   8. Nadjafi, F., Bannayan, M., Tabrizi, L., and Rastgoo, M. 2006. Seed germination and dormancy breaking techniques for Ferula gummosa and Teucriumpolium. Journal of Arid Environments. 64: 542-547.

10. Nostro, A., Germono, M.P., Angeleo, V.D., Marino, A., and Cannatelli, M.A. 2000. Extraction Methods and bio autography for evaluation of medicinal plant antimicrobial activity. Letters in applied microbiology. 30: 379-384.

11. Pavlovic, I., Petrovic, S., Radenkovic, M., Milenkovic, M., Couladis, M., Brankovic S., PavlovicDrobac, M., and Niketic, M. 2012. Composition, antimicrobial, antiradical and spasmolytic activity of Ferula heuffelii Griseb. exHeuffel (Apiaceae) essential oil, Food Chemistry, 130: 310-315.

12. TalebiKouyakhi, E., Naghavi, M.R., and Alayla, M. 2008. Study of the Essential oil variation of Ferula gummosa samples from Iran. Chemistry of Natural Compounds. 44: 124-126.

13. Zargari, A., Medicinal plants 2. Tehran University press 1989: 598-602.