بررسی گونه‌های عشق و تجلّی آن در آثار حکیم نظامی گنجوی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 2، دوره 5، شماره 15، مرداد 1394، صفحه 21-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

قدمعلی سرامی¹؛ صائمه خراسانی^{* 2}

¹استاد زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

²مربی واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

نظامی عشق را ساری در سراسر عالم وجود می‌داند و اعتقاد دارد همۀ کائنات اعم از جمادی، نباتی، حیوانی و انسانی نسبت به هم جنس خود کشش و جذبه‌ای دارند؛ یعنی جذب و انجذاب میان هم‌جنسان در سراسر جهان جاری است. همین نکته، جذبه‌ای ایجاد کرد که پژوهشی بر روی آن انجام شود؛ این مقاله به طور تفضیلی، عشق میان آدمیان را بررسی می‌کند که شامل گونۀ اصلی دوگانۀ عشق‌های حقیقی و مجازی است و چون هر یک از این دو به نظام‌های مستتر و مستقر تعلق دارند، یگانه و گونه‌گون به جلوه آمده‌اند. عشق حقیقی حاصل تأمّل در نظام مستتر هستی است که یگانه و بحت و بسیط است، به خدا اختصاص دارد و عشق مجازی چون متوجه آفریده های خداوند و نظام مستقر موجودات است، رنگارنگ و گونه‌گون جلوه می‌نماید. در این مقام، منظومه‌های نظامی به بازنمایی عشق‌های مجازی (عذری و کامجو) و حقیقی (عشق به خدا و پیامبر) اختصاص می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

نظامی گنجه‌ای؛ خمسه؛ عشق؛ عشق مجازی؛ عشق حقیقی؛ عشق عذری و عشق کامجو