مکان گزینی مسیرهای دوچرخه سواری کلانشهر اهواز

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 4، دوره 5، شماره 19، آبان 1395، صفحه 49-62   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید امان پور¹؛ مهدی علیزاده^{* 2}؛ علیرضا پرویزیان²؛ هاجر احمدی³

¹دانشیار، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

چکیده

در قرن 21 دلایل زیاد و قانع کننده‌ای برای تشویق به دوچرخه سواری وجود دارد. دوچرخه وسیله نقش غیرقابل انکاری در توسعۀ فعالیت‌های گردشگری، افزایش ارزش زمین، اشغال کمتر فضای شهری، جذب صنایع، افزایش اشتغال و تجارت محلی ایفا می‌کند. حمل ونقل به وسیله دوچرخه سواری به طور فزاینده‌ای باعث کاهش مشکلات مربوط به ترافیک، آلودگی هوا، زیرساخت‌های جاده‌ای گران قیمت، تراکم حوادث، در مقایسه با خودرو‌های شخصی می‌شود. اهواز با توجه به جمعیت بالای خود و پتانسیل‌های طبیعی و زیر ساختی که دارد نیاز به طراحی مسیر دوچرخه سواری دارد و از اولویت پیوستن به آن دسته از شهر‌هایی است که در سطح جهان از لحاظ فناوری دوچرخه در سطوح بالا قرار دارند. به منظور مکان‌گزینی و طراحی مسیر‌های دوچرخه در سطح شهر اهواز ، شاخص-های شیب، ایمنی، زیبایی، راحتی، پیوستگی و وضوح با مطالعة پژوهش‌های پیشین داخلی و خارجی، روش دلفی، و آرای خبرگان و با لحاظ کردن بانک داده‌های مکانی شهر اهواز استخراج شده است. با توجه به اثر گذاری متفاوت شاخص‌های یاد شده، از مدل ترکیبی GIS-AHP-FUSSY و ابزار Network Analyst Tools برای ارزش گذاری و تهیه مدل مکانی شاخص‌ها استفاده شده است. علاوه بر تعیین مهم‌ترین مولفه‌های اثر گذار در مکان‌گزینی و طراحی مسیر‌های دوچرخه در سطح شهر اهواز تعین بهترین مسیر از بین مسیر‌های پیشنهادی را می توان یافته اساسی این پژوهش دانست.

کلیدواژه‌ها

مکان گزینی؛ طراحی؛ مسیر؛ دوچرخه سواری؛ اهواز

مراجع

1. آل‌ابراهیم، پیمان؛ (1381)، تدوین فرایند گسترش دوچرخه‌سواری در شهرها با نگاه خاص به برنامه‌ریزی کالبدی، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علم وصنعت ایران، دانشکدة معماری و شهرسازی.

2. تقوایی، مسعود، فتحی، عفت،(1390)، معیارهای مکان گزینی و طراحی مسیرهای دوچرخه سواری با تاکید بر شهر اصفهان، مجله جامعه شناسی کاربردی سال بیست و دوم، شماره سوم، پاییز،

3. جهانشاه لو، لعیا؛ امینی، الهام؛ (1385)، برنامه‌ریزی شهری و نقش آن در دستیابی به حمل ونقل پایدار شهری، هفتمرین کنفرانس مهندسی حمل ونقل و ترافیک ایران، تهران.

4. خادم‌الحسینی، احمد؛ رحمتی، قائد؛ قشقایی نژاد، راضیه (1389). بررسی راهکار کاهش حجم ترافیک شهری به وسیله ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری مطالعه موردی: بافت تاریخی شهر شیراز، فصلنامۀ جغرافیایی ؛ ویژة آمایش، شمارة 8)3)، صص 19-1

5. زیوی، محمد (1387). لازمۀ ترویج دوچرخه سواری در کشور، ایجاد نظام حمل ونقل سازگار با دوچرخه، ماهنامۀ جادة ابریشم، شمارة 80، ص. 28-293

6. ستاد مدیریت حمل­ونقل و سوخت، ریاست جمهوری، پیش نویس آیین‌نامه توسعه دوچرخه سواری و پیاده روی، ماده‌های، 10،11و 12، 1386

7. شهابیان، پویان، خطر سواره در تقاطع دوچرخه‌ها، مجله شهردارهای، سال پنجم، شماره 1382، 58

8. شیخ‌السلامی، علیرضا؛ (1374)، مطالعات طرح ایجاد شبکة دوچرخه‌سواری به عنوان یک روش حمل ونقل شهری، پایان نامة کارشناسی ارشد مهندسی راه وترابری، دانشگاه علم و صنعت ایران.

9. صادقی، بهرام (1384). برنامه ریزی و امکان سنجی دوچرخه؛ مطالعه موردی: بخش شمال غربی شیراز، پایان نامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه تهران.

10. صادقی،زهره، (1389)، شاخص­های رشـد و توسـعه تسـهیلات و زیـر سـاختهـای حمـل و نقـل و ترافیـک کـلان شـهر اصـفهان و عملکـرد آن در سالهای 1382و1388، شهرداری اصفهان، معاونت حمل و نقل و ترافیک

11. فیلد برایان و مک گوگور برایان، (1376)، فنون پـیش بینی در برنامه‌ریزی شهری و منطقـه‌ای،متـرجم فاطمه تقی زاده

12. قریب، فریدون، امکان سنجی ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده تهران قـدیم، نشـریه هنرهـای زیبا، شماره 1383, ،19

13. کنف‌الاخر، هرمان، اصول برنامه‌ریزی (طراحـی تردد پیاده و دوچرخه، ترجمـه دکتـر فریـدون قریـب)، انتشارات دانشگاه تهران، 1381

14. کنف‌الاخر، هرمان؛ (1381). اصول برنامه‌ریزی طراحی تردد پیاده و دوچرخه، ترجمة دکتر فریدون قریب، انتشارات دانشگاه تهران.

15. وزارت مسکن و شهرسازی؛ (1375). آیین نامة طراحی راه­های شهری، بخش 11؛ مسیرهای دوچرخه، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی.

16. وزارت مسـکن وشهرسـازی، آیـین‌نامـه طراحـی راههای شهری – بخـش 11- مسـیرهـای دوچرخـه، مرکز مطالعات وتحقیقات شهرسازی ومعماری ایـران، .1375

17. وئی، هنگ و عبداالله مقربی، ایجاد شهرهای جدیـد وادغام آن با مقوله‌هـای برنامـه‌ریـزی حمـل ونقـل، مجموعه مقالات طرح‌هـای توسـعه شـهری، اقتصـاد مدیریت، حمل ونقل وترافیـک در شـهرهای جدیـد، انتشارات عمران جدید، ,1385

18. Borgnat, P., Abry, P., Flandrin, P., Robardet, C., Rouquier, J.-B., & Fleury, E. (2011). Shared bicycles in a city: a signal processing and data analysis perspective. Advances in Complex Systems, 14(3), 415e438.

19. Buehler, R., Pucher, J., Merom, D., & Bauman, A. (2011, September). Active Travel in Germany and the USA: Contributions of Daily Walking and Cycling to Physical Activity. American Journal of Preventive Medicine, 40(9), 241–250.

20. Chapman, L. (2007). Transport and climate change: a review. Journal of Transport Geography, 15, 354e367

21. Daley, M., Rissel, C (2011). Perspectives and images of cycling as a barrier or facilitator of cycling, Transport Policy, 18: 211-216.

22. Goetzke, F., & Rave, T. (2011). Bicycle use in Germany: explaining differences between municipalities with social network effects. Urban Studies, 48(2), 427e437.

23. Gordon-Larsen P., J. Boone-Heinonen, S. Sidney, B. Sternfeld, D.R. Jacobs, Jr., C.E. Lewis (2009). Active commuting and cardiovascular disease risk: The CARDIA study. Archives of Internal Medicine, 169(13), 1216-1223.

24. Hamer, M & Chida, Y. (2008). Active commuting and cardiovascular risk: A meta-analytic review. Preventive Medicine 46(1):9–13.

25. Heinen, E., Van, W.B., Maat, B (2010). Commuting by Bicycle: An Overview of the Literature , Transport Reviews, 30(1): 59-96.

26. Jacobsen, P. & Rutter, H. (2012). Cycling Safety. In Pucher, J., Buehler, R. (Eds.), City Cycling (141-156). Cambridge, MA: MIT Press.

27. Martens, K. (2007). Promoting bike-and-ride: the Dutch experience. Transportation Research Part A, 41, 326e338

28. Oja, P., Titze, S., Bauman, A., de Geus, Krenn, B. P., Reger-Nash, B., Kohlberger, T. (2011). Health benefits of cycling: A systematic review. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 21, 496-509.

29. Pucher, J., Buehler, R., Bassett, D. &Dannenberg, A. (2010). Walking and Cycling to Health: Recent Evidence from City, State, and International Comparisons, American Journal of Public Health, 100(10), 1986-1992.

30. Pucher, J., Garrard, J., & Greaves, S. (2010). Cycling down under: a comparative analysis of bicycling trends and policies in Sydney and Melbourne. Journal of Transport Geography, 19(2), 332e345.

31. Rojas-Rueda, D., Nazelle, A.,Tainio, M., & Nieuwenhuijsen, M. (2011, August 4). The health risks and benefits of cycling in urban environments compared with car use: Health impact assessment study. British Medical Journal, 343:d4521.

32. Shephard R. (2008). Is active commuting the answer to population health? Sports Medicine 39(9), 751-758.

33. Steinbach, R., Green, J., Datta, J., Edwards, P (2011). Cycling and the city: A case study of how gendered, ethnic and class identities can shape healthy transport choices, Social Science & Medicine, 72: 1123-1130.

34. Tight, M., Timms, P., Banister, D., Bowmaker, J., Copas, J., Day, A., et al. (2011). Visions for a walking and cycling focussed urban transport system. Journal of Transport Geography, 19(6), 1580e1589.