مقایسه عملکردی مدلسازی تکنیک CCR -AP در فضای پیوسته داده‌ای با رویکردهای متداول چندشاخصه(مورد پژوهشی: خدمات بهداشتی-درمانی آبادی‌های استان آذربایجان‌غربی)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 4، دوره 5، شماره 20، بهمن 1395، صفحه 51-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرهاد برندک^{* 1}؛ حامد عبداللهی¹؛ فردین قاسم زاده²؛ هادی کریمی³

¹کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، رشت، ایران

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

³کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

فنون و روش‌های ریاضی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری اگر-چه جوابی بهینه را ارایه می‌دهند؛ اما تحت شرایط و مفروضات خاصی از این توانایی برخوردار هستند. علی‌رغم دامنه وسیع کاربرد تصمیم‌گیری‌های چند معیاره در دنیای واقعی، این رویکرد نیز محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد. رویه هایی نیز برای انتخاب متدمناسب وجود دارد که البته بعضا این رویه‌ها ابزاری برای حذف تکنیک-ها تا انتخاب تکنیک مناسب می‌شوند. در روش شناسی پژوهش حاضر، تکنیک های چندشاخصه معمول که کاربرد متنوع و زیادی در تحقیقات داشته، با رویکرد بهینه DEA(CCR)-AP مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفته است. برای استفاده از تکنیک DEA(CCR)/AP معرفی ورودی‌ها و خروجی‌ها ضروری است. در پژوهش حاضر، روش تحلیل پوششی داده‌ها در فضای پیوسته مدلسازی شده است. بدین ترتیب که تمامی شاخص‌های ماتریس تصمیم، به عنوان خروجی مدل تحلیل پوششی داده‌ها و هریک از گزینه‌های این ماتریس به عنوان یک واحد تصمیم گیرنده (DMU) در نظر گرفته شده است. نتایج کلی این آزمون نشان می‌دهد که مدلسازی تکنیک CCR-AP در فضای پیوسته داده‌ای با تکنیک‌های معمول چندشاخصه(تاپسیس، ویکور، پرومته و SAW) همبستگی معنادار مثبتی دارد. این همبستگی در بیشترین ارزش خود، در مقایسه با تکنیک تاپسیس ارزیابی شده است.

کلیدواژه‌ها

تکنیک های چند شاخصه؛ روش CCR -AP؛ مقایسه تطبیقی؛ آذربایجان غربی

مراجع

1. آذر، عادل و وفایی، فرهاد (1389). رتبه‌بندی فنون تصمیم‌گیری چندشاخصه MADM با استفاده از برخی روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در محیط فازی و مقایسه آن با رتبه بندی به روش DEA، دوماهنامه دانشور-مدیریت و پیشرفت، شماره 41، صص 23- 38.
2. امانپور، سعید؛ علیزاده، هادی و امن باغ، صفیه (1392). ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه از لحاظ برخورداری از شاخص‌های خدمات شهری، آمایش محیط، دوره 6، شماره 23، صص 105-126.
3. پوراصغر سنگاچین، فرزام؛ صالحی، اسماعیل و دیناورندی، مرتضی (1392)، مقایسه روش‌های سنجش توسعه پایدار منطقه‌ای با استفاده از شاخص‌های ترکیبی (مطالعه موردی: استان‌های کشور ایران)، پژوهش‌های محیط زیست، سال چهارم، شماره 7، صص 45-58.
4. پورطاهری، مهدی (1393). کاربرد روشهای تصمیم گیری چند شاخصه در جغرافیا ، انتشارات سمت، تهران.
5. پورمحمدی، محمدرضا؛ رنجبرنیا، بهزاد؛ ملکی، کیومرث و شفاعتی، آرزو (1391). تحلیل توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه، مجله برنامه‌ریزی فضایی، سال دوم، شماره5، صص 1-26.
6. تقوایی، مسعود و کیومرثی، حسین (1390)، سطح‌بندی محلات شهری بر اساس میزان بهره‌مندی از امکانات و خدمات شهری با بهره‌گیری از تکنیک  TOPSIS)مطالعه موردی: محلات شهر آباده)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 2، شماره 5، صص 23-42.
7. توکلی نیا، جمیله؛ مسلمی، ارمان؛ فیروزی، ابراهیم و بندانی، سارا (1394)، تحلیلی بر پراکنش جمعیت توزیع خدمات شهری بر پایه عدالت فضایی(مطالعه موردی: شهر اردبیل)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 3، شماره 3، صص 285-308.
8. حاتمی‌نژاد، حسین؛ فرهودی، رحمت‌اله و محمدپور جابری، مرتضی (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری (مورد مطالعه: شهر اسفراین)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 40، شماره 65، صص 71-85.
9. حسن پور، امید (1390). تحلیل توزیع فضایی و مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش نشانی با استفاده از GIS نمونه موردی: منطقه یک تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی اکبر پرهیزکار، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
10. داداش پور، هاشم و رستمی، فرامرز (1390)، سنجش عدالت فضایی یکپارچه خدمات عمومی شهری بر اساس توزیع جمعیت، قابلیت دسترسی و کارایی در شهر یاسوج، مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، دوره 3، شماره 10، صص 1-22.
11. ذاکریان، ملیحه؛ موسوی، میرنجف و باقری کشکولی، علی (1389)، تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهری میبد از منظر توسعه پایدار، نشریه جغرافیا، دوره 4، شماره 13، صص 41-73.
12. رستمی، مسلم و شاعلی، جعفر (1388). تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در شر کرمانشاه، چشم انداز جغرافیایی، دوره 4، شماره9، صص 27-51.
13. شاعلی، جعفر (1379). توزیع فضایی مراکز خدمات درمانی و بهداشتی در مناطق شهری تهران، دوره 32، شماره 38، صص 19-31.
14. عباسی، محمدرضا (1388)، بررسی توزیع فضایی خدمات شهری در مناطق شهر شیراز (نمونه مراکز آموزشی شهر شیراز)، جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 1، شماره 2، صص 45-54.
15. کلانتری، خلیل (1391). مدل‌های کمی در برنامه ریزی (منطقه‌ای، شهری و روستایی)، نشر فرهنگ صبا، تهران.
16. محمدی زنجیرانی، داریوش؛ سلیمی فر، خداکرم و یوسفی ده بیدی، شهلا (1393)، بررسی عمکرد متداول‌ترین تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه با رویکرد بهینه یابی، مجله تحقیق در عملیات در کاربردهای آن، سال یازدهم، شماره 40، صص 65-84.
17. مرصوصی، نفیسه و خزایی، کاظم (1393)، توزیع فضایی خدمات شهری و نقش آن در توسعه پایدار شهر مطالعه موردی مادرشهر تهران، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 5، شماره 18، صص 21-40.
18. مهرگان، محمدرضا (1387). مدل­های کمی در ارزیابی عملکرد سازمان­ها. تهران، انتشارات دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
19. نظم‌فر، حسین؛ باختر، سهیلا و علوی، سعیده (1394)، رتبه بندی سطوح توسعه یافتگی مناطق روستایی(مطالعه موردی: دهستان‌های استان کرمانشاه)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال چهارم، شماره 14، صص 181-192.
20. نظم‌فر، حسین و علی بخشی، آمنه (1393)، سنجش میزان برخورداری شهرستان‌های استان خوزستان از شاخص‌های توسعه با استفاده از تکنیک ادغام، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال چهارم، شماره 14، صص 151-178.
21. نیک‌پور، عامر؛ ملک شاهی، غلامرضا و رزقی رمی، فاطره (1394)، ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار شهری با تاکید بر عدالت در توزیع خدمات )مورد مطالعه: شهر بابل(، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 6، شماره 22، صص 125-138.
22. وارثی، حمیدرضا، بیک محمدی، حسن و اکبری، محمود (1390). تحلیل فضایی و برنامه ریزی نارسائی‌های مراکز خدمات شهری یاسوج، تحقیقات جغرافیایی، دوره 26، شماره 100، صص 71-88.
23. وارثی، حمیدرضا، صفر قائدرحمتی و ایمان باستانی فر، (1386)، بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت مطالعه موردی؛ مناطق شهراصفهان، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال پنجم، صص 91-106.
24. Brans, J. P., and Vincke, Ph. 1985, A Preference Ranking Organisation Method (The PROMETHEE Method for Multiple Criteria Decision-Making), Management Science, Vol. 31, No. 6, pp. 647-656.

Denpontin, M., Mascarola, H., Spronk, J., (1983). A user oriented listing of MCDM. Revue Beige de Researche Operationelle 23, 3-11.